Sünnəyə münasibətimiz necə olmalıdır?
Yüklə 1,41 Mb. Pdf görüntüsü
|
150 Hәmçinin, kitabının hәmin yerindә Buxari Әbu Bәkrәyә (Hәzrәti Әbubәkr deyil!) istinadәn bu hәdisi rәvayәt edib: “Pey- ğәmbәrin (Ona Allahın xeyir-duası vә salamı olsun!) yanında idik. Günәş tutulmuşdu. Yerindәn qalxdı, paltarının әtәyini yerlә sürüyәrәk tәlәsik mәscidә gәldi...” 1 . Kitabının “Paltarını tәkәbbürlә yerlә sürüyәn” bölümün- dә isә Әbu Hüreyrәyә istinadәn İmam Buxari bu hәdisi nәql edib: “Paltarını tәkәbbürlә, azğınlıqla sürüyәnә Allah nәzәr sal- maz” 2 . Hәmçinin, Әbu Hüreyrә rәvayәt edir ki, Peyğәmbәr (hә- disin başqa variantında Әbülqasim – Ona Allahın xeyir-duası vә salamı olsun!) deyib: “Bir dәfә saçlarını sәliqә ilә daramış, gözәl geyinmiş bir şәxs tәkәbbürlә gәzirdi. Anidәn Allah onu yerә batırdı. O, Qiyamәtәdәk orada böyük iztirab içәrisindә ba- ğıra-bağıra qalacaqdır” 3 . Abdullah ibn Ömәr vә Әbu Hüreyrә azacıq fәrqlә aşağı- dakı hәdisi rәvayәt etmişlәr: “Bir kişi paltarını yerlә sürüyә-sürüyә gәzdiyi zaman anidәn (Allah tәala) onu yerә batırdı. O, Qiyamәtәdәk orada çırpına-çırpına qalacaqdır” 4 . Әbu Hüreyrәyә istinadәn İmam Müslim hәm bu, hәm dә yuxarıdakı hәdisi rәvayәt edib. Elәcә dә o, İbn Ömәrin hәdisini bütün istinadları ilә nәql etmişdir. Mәsәlәn, İbn Ömәr deyib: “Peyğәmbәrin belә dediyini bu iki qulağımla eşitmişәm: “Kim paltarını yerlә sürüyәrsә vә bunu yalnız vә yalnız tәkәbbür üçün edәrsә, Qiyamәt günü Allah ona nәzәr salmaz” 5 . 1 Yenә orada, hәdis № 5785. 2 Yenә orada, hәdis № 5788. 3 Yenә orada, hәdis № 5789. 4 Yenә orada, hәdis № 5790. 5 Sәhih Müslim bi-şәrh әn-Nәvәvi, “Paltarı tәkәbbürlә sürümәyin haram edilmәsi” fәsli, “Şә`b” nәşriyyatı, cild IV, sәh. 795. 151 Göründüyü kimi, hәdisdә “bunu yalnız vә yalnız tә-kәb- bür üçün edәrsә” şәrti qoyulub ki, bu da bizә hәqiqi mәtlәb-dәn xәbәr verir. İmam Nәvәvi hәdislәrin sәhihliyinin müәyyәn edilmә- sindә, dini mәtnlәrdәki mәtlәblәri açıqlamada mühafizәkar, yә- ni, tolerantlıqda (üzüyolalıqda) ittiham olunmayan alimlәrdәn- dir. Belә ki, o, tәdqiqatçılara da mәlum olduğu kimi, bir mәsәlә barәdә böyük ehtiyatla fikir bildirәn alimlәrdәn olmuşdur. İmam Nәvәvi “paltarını uzadan” hәdisinin izahında ya- zır 1 : “Peyğәmbәrin (Ona Allahın xeyir-duası vә salamı ol- sun!) söylәdiyi “paltarını uzadan” sözlәrinin mәnası “paltarının әtәyini uzadıb tәkәbbürlә arxasınca sürüyәn şәxs” demәkdir. Hәdislәrin birindә dә deyilir: “Paltarının әtәyini tәkәbbürlә sü- rüyәn şәxsә Allah nәzәr salmaz”. “Paltarın әtәyini tәkәbbürlә sürümә” şәrti “paltarını sürüyәn (uzadan)” ümumilәşdirmәsini konkretlәşdirir. Bu da öz növbәsindә dәlalәt edir ki, (qiyamәt- dә) cәzalandırılacaq şәxs paltarının әtәyini tәkәbbürlә sürüyәn şәxsdir. Peyğәmbәr (Ona Allahın xeyir-duası vә salamı olsun!) bu mәsәlәdә Әbubәkr Siddiqә (Allah ondan razı qalsın!) rüsxәt verәrәk deyib: “Sәn onlardan (paltarlarının әtәyini tәkәbbürlә sürüyәnlәrdәn – mütərcim) deyilsәn”. Çünki Hәzrәti Әbubәkr paltarının әtәyini tәkәbbürlә sürümürdü”. Hafiz ibn Hәcәrә gәlincә, o, paltarını uzadıb yerlә sürü- yәnlәrin axirәtdә cәzalandırılacağı haqda İmam Buxarinin rәva- yәt etdiyi hәdislәrin izahında yazır: “Paltarın әtәyinin tәkәbbürlә uzadılması böyük günah- dır. Tәkәbbür göstәrmәdәn uzatmaq da hәdislәrin zahiri məna‐ sına görә haramdır. Ancaq hәdislәrdәki “tәkәbbür” şәrti gös- tәrir ki, paltarın әtәyinin uzadılmasına dair qadağanı ümumi- 1 Yenә orada, cild I, sәh. 305. 152 lәşdirmәk olmaz. Odur ki, tәkәbbür göstәrmәdәn paltarın әtә- yini uzatmaq vә yerlә sürümәk haram deyildir. Fәqih Hafiz ibn Әbdülbәr deyib: “Mәlum olur ki, tәkәb- bür göstәrmәdәn paltarın әtәyini sürümәyә görә axirәtdә cәza- landırma düşmür. Ancaq hәr halda paltar növündәn köynәyin vә sairin sürünmәsi mәzәmmәt olunub” 1 . Paltarın әtәyinin uzadılmasına görә axirәt әzabının veril- mәsindә “tәkәbbür” şәrti haqda deyilәnlәri aşağıdakı fikirlәr dә tәsdiqlәyir: (Әlaqәdar) hәdislәrin mәzmununda göstәrilmiş axirәt cәzası ağır vә şiddәtli cәzadır. Bu hәdislәrә görә, paltarını uza- dan kәs Qiyamәt günü Allahın nәzәr salmadığı, kәlmә kәsmә- diyi vә tәmizә çıxarmadığı üç şәxsdәn biri hesab edilir. Hәtta Peyğәmbәr (Ona Allahın xeyir-duası vә salamı olsun!) bu cür cәzalandırmanı üç dәfә tәkrarlamış, Әbu Zәr dә cәzanın növün- dәn dәhşәtә gәlәrәk soruşmuşdu ki: “Onlar ki rәzil vә rüsvay oldular, ey Allahın rәsulu. Bәs kimlәrdir onlar?” Bütün bunlar göstәrir ki, paltarlarını uzadanların bu әmәli mәhvedici günah- lardandır, böyük haramlardandır. Halbuki bu cür haram vә gü- nahlar din, can, ağıl, şәrәf vә var-dövlәt baxımından insanların zәruri mәnafelәrini tapdalayan şәxslәrә şamil edilir. Çünki sa- dalanan şeylәrdә insanların zәruri mәnafelәrinә xәlәl gәtirmiş şәxslәr böyük günah yiyәsi olarlar. Axı, insanların zәruri mәna- feyini qorumaq islam şәriәtinin başlıca mәqsәdidir. Paltarın әtәyinin qısaldılması “tәhsinat” (yaxşılaşdıran, gözәllәşdirәn әmәllәr, hәrәkәtlәr) qәbilindәndir. “Tәhsinat” isә әdәb-әrkan vә tamamlayıcı ünsürlәrlә (mükəmmilat) bağlı an- layışdır. Әdәb-әrkan vә tamamlayıcı ünsürlәr (mükəmmilat) hәyata gözәllik qatar, zövqü gözәllәşdirәr, yüksәk әxlaq forma- laşdırar. 1 İbn Hәcәr әl-Әsqәlani. Fәth әl-Bari. Cild X, sәh. 263. Yüklə 1,41 Mb. Dostları ilə paylaş:
|