1)
demokratiyani rivojlantirish. Jamiyatni demokratlashtirish
fuqarolarni davlatga bo‘lgan ishonchini mustahkamlaydi. Ularni mavjud
siyosiy tuzumni saqlab qolish, siyosiy barqarorlik uchun kurashga safarbar
etadi;
2) bozor iqtisodini rivojlantirish asosida aholining moddiy turmush
darajasini yaxshilashga alohida e’tibor berish zarurligi. Jahon tajribasi
shuni ko‘rsatmoqdaki, diniy ekstremizm va terrorizm iqtisodiy qoloq
davlatlarda ayniqsa keskin tus olmoqda. Iqtisodiy muammolarning hal
etilishi dinni niqob qilib olgan siyosiy unsurlarni tag-tomiri bilan qo‘porib
tashlashning muhim shartlaridan biridir;
3) aholining madaniy saviyasini oshirish. Diniy aqidaparastlikning
muhim manbalaridan biri jaholatdir.
Nazorat uchun savollar va topshiriqlar
1. Vijdon erkinligi deganda nimani tushunasiz?
2. O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasida diniy muammo-
larning aks ettirilishi haqida fikr yuriting.
3. «Vijdon erkinligi va diniy tashkilotlar to‘g‘risida»gi qonunning
dunyoviy davlat qurishdagi ahamiyati to‘g‘risida mulohaza bildiring.
4. Diniy tashkilotlarni tuzishning huquqiy jihatlari nimalardan iborat?
5.O‘zbekistonda fuqarolarning diniy kiyimlarni kiyishlari qonun bilan
qanday tartibga solinadi?
6. Sekulyarizm nima?
7. Jamiyat taraqqiyotiga sekulyarizm va klerikalizm jarayonlari
qanday ta’sir etadi?
8. O‘zbekistonda sekulyarizm prinsiplarining joriy qilinishida yuzaga
kelgan muammolar nimalardan iborat? O‘zbekiston Respublikasida diniy
tashkilotlar tuzishning huquqiy maqomini tushuntiring.
TAVSIYA ETILADIGAN ADABIYOT
ASOSIY ADABIYOT
O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi. – T., 2003.
O‘zbekiston Respublikasining 1997 yil 29 avgustdagi «Ta’lim
to‘g‘risida»gi qonuni – T., 1997.
190
Kadrlar tayyorlash milliy dasturi // Barkamol avlod
–
O‘zbekiston
taraqqiyotining poydevori. – T., 1997.
O‘zbekiston Respublikasining «Vijdon erkinligi va diniy tashkilotlar
to‘g‘risida»gi 1991 yil 14 iyun qonuni (yangi tahrirda) // O‘zbekiston
Respublikasi Oliy Majlisining axborotnomasi. – 1998. – № 5–6.
Karimov I. A. O‘zbekiston: milliy istiqlol, iqtisod, siyosat, mafkura.
T. 1. – T., 1996.
Karimov I. A. Bizdan ozod va obod Vatan qolsin T. 2. – T., 1996.
Karimov I. A. Vatan sajdagoh kabi muqaddasdir. T. 3. – T., 1996.
Karimov I. A. Bunyodkorlik yo‘lidan. T. 4. – T., 1996.
Karimov I. A. Yangicha fikrlash va ishlash zamon talabi. T. 5. – T.,
1997.
Karimov I. A. Xavfsizlik va barqaror taraqqiyot yo‘lida. T. 6. – T.,
1998.
Karimov I. A. Biz kelajagimizni o‘z qo‘limiz bilan quramiz. T. 7. – T.,
1999.
Karimov I. A. Ozod va obod Vatan, erkin va farovon hayot – pirovard
maqsadimiz. T. 8. – T., 2000.
Karimov I. A. Vatan ravnaqi uchun har birimiz mas’ulmiz. T. 9. – T.,
2001.
Karimov I. A. Xavfsizlik va tinchlik uchun kurashmoq kerak. – T. 10.
– T., 2002.
Karimov I. A. Biz tanlagan yo‘l – demokratik taraqqiyot va ma’rifiy
dunyo bilan hamkorlik yo‘li. T. 11. – T., 2003.
Karimov I. A. Tinchlik va xavfsizligimiz o‘z kuch-qudratimizga,
hamjihatligimiz va qat’iy irodamizga bog‘liq. T. 12. – T., 2004.
Karimov I. A. O‘zbek xalqi hech qachon, hech kimga qaram
bo‘lmaydi. T. 13. – T., 2005.
Karimov I. A. Inson, uning huquq va erkinliklari hamda manfaatlari –
eng oliy qadriyat .T. 14. – T., 2006.
Karimov I. A. Ilmu ma’rifat ziyosi hech qachon so‘nmaydi (Prezident
Islom Karimovning Xorazm Ma’mun akademiyasining 1000 yilligiga
bag‘ishlangan tantanali marosimdagi nutqi) // Xalq so‘zi. – 2006. –
3 noyab.
Karimov I. A. Inson manfaatlarini ta’minlash, ijtimoiy himoya tizimini
takomillashtirish ustuvor vazifamizdir (Prezident Islom Karimovning
O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 14 yilligiga bag‘ishlangan
tantanali marosimdagi ma’ruzasi) // Xalq so‘zi. – 2006. – 7 dek.
191
Karimov I. A. Demokratik huquqiy davlat, erkin iqtisodiyot talablarini
to‘liq joriy etish, fuqarolik jamiyati asoslarini qurish – farovon hayotimiz
garovidir. – T., 2007.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining «Milliy g‘oya targ‘iboti va
ma’naviy-ma’rifiy ishlar samaradorligini oshirish to‘g‘risida»gi qarori //
Xalq so‘zi. – 2006. – 26 avg.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining «O‘zbekiston Respublikasi
ichki ishlar idoralari faoliyatini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari
to‘g‘risida»gi 2004 yil 19 iyun farmoni.
Abdusamedov A. E. Dinlar tarixi. – T., 2004.
Dinshunoslik asoslari: O‘quv qo‘llanma // Mas’ul muharrir
A. E. Abdusamedov. – T., 1995.
Jo‘rayev U., Saidjonov Y. Dunyo dinlari tarixi. – T., 1998.
Munavvarov Z. va boshq. Dunyoviy davlat va din. Ko‘ngildagi
buzilish. – T., 1998.
Mo‘minov A. va boshq. Dinshunoslik: Ma’ruzalar matni. – T., 2000.
Osnovы religovedeniya: Uchebnoye posobiye / Pod obщ red.
M. N. Yablokova. – M., 1995.
Religiovedeniye / Pod red. M. M. Shaxnovich. – SPb., 2006.
Qodirov A. Q., Narbekov A. V. Dinshunoslik: Ma’ruzalar matni. – T.,
2003.
192
QO‘SHIMCHA ADABIYOT
Qur’oni Karim (Tarjima va izohlar muallifi Alovuddin Mansur). – T.,
1992.
Abdulaziz M., Baxmanyor SH. Musulmonchilikdan ilk saboqlar. – T.,
1992.
Avesto: Yasht kitobi / M. Is’hoqov tarjimasi. – T., 2001.
Almeyev R. V. V plenu illyuziy: religioznыy ekstremizm – ugroza miru
i stabilnosti. – T., 2005.
Andronova L. P. Katolitsizm: Slovar.
– M., 1991.
Axmedova E., Gabidullin R. Kulturologiya. Mirovaya kultura. – T.,
2001.
Ahmad Yassaviy. Devoni hikmat. – T., 1992.
Boys M. Zoroastriysы. Verovaniya i obыchai. – M., 1998.
Vasilyev L. S. Istoriya religiy Vostoka. – M., 1997.
Vasilyuk F. Perejivaniye i molitva. – M., 2005.
Popov YE. V. Vvedeniye v kulturologiyu: Uchebnoye posobiye – M.,
1996.
Guazari Aydыn. Xizbut-taxrir al-islami: mifы i realnost. – T., 2005.
Juzjoniy A. SH. Islom huquqshunosligi, hanafiy mazhabi va O‘rta
Osiyo fiqhlari. – T., 2002.
Juzjoniy A. SH.Islom huquqshunosligi va hanafiy mazhabi
taraqqiyotida O‘rta Osiyo fiqhlarining o‘rni. – T., 2005.
Zakrullayev A. K. O‘zbekistonda g‘ayriqonuniy faoliyat ko‘rsa-
tayotgan diniy ekstremistik tashkilotlar va ular haqida qisqacha tushuncha.
– T., 2004.
Injil. – Almati, 1993.
Imom al-Buxoriy. Ilmu ma’rifat nuri: Saylanma hadislar. Ilm; Vatan;
inson; ma’rifat; matonat. – T., 1998.
Isxanov S. A. «Hidoya»ning musulmon huquqi manbai tizimida tutgan
o‘rni // Huquq–Pravo–Law. – 2003. – № 2. – B. 56–61.
Koshifiy V. Futuvvatnomai Sultoniy. – T., 1994.
Komilov N. Tasavvuf. 1-kitob. – T., 1995.
Krivelev I. Bibliya: istoriko-kriticheskiy analiz. T. 1 – M., 1999.
Kunrapa Z. Payg‘ambarimiz va asharai mubashshara. 1-kitob. – T.,
1995.
193
Kunrapa Z. Hazrati payg‘ambarimiz va islom dini. 2-kitob. – T., 1996.
Levi Stross K. Strukturnaya antropologiya. – M., 1983.
Maxmudov T. «Avesto» haqida. – T., 2000.
Men A. Istoriya religii. Kn. 1. – M., 1994.
Mizun YU. V., Mizun YU. G. Taynы bogov i religiy – M., 1999.
Munavvarov Z. Prosvetitelskaya deyatelnost – osnova gosu-
darstvennoy politiki v oblasti religii // Huquq–Pravo–Law. – 2004. – № 4.
– S. 62–66.
Muxtasar. – T., 1994.
Nazarov T. «Islom xodiri» konsepsiyasi. – T., 2005.
Narbekov A. V. Zardushtiylik axloq normalarining mohiyati va
xususiyatlari: Ilmiy-amaliy konferensiya materiallari. – T., 2005.
Panova V. F., Vaxtin YU. B. Jizn Muxammeda. – M., 1991.
Pomerans G., Mirkina Z. Velikiye religii mira. – M., 2006.
Radugin A. A. Vvedeniye v religiovedeniye: teoriya, istoriya i
sovremennыye religii: Kurs leksiy. – M., 2000.
Rak I. Mifы Drevnego Irana. – Yekaterinburg, 2006.
Saidkasimov S. Islam ne priyemlet nasiliye // Huquq–Pravo–Law. –
2004. – № 4. – S. 68–78.
Saidkasimov S. Islam otvergayet terror // Huquq–Pravo–Law. – 2005.
– № 2. – S. 8–22.
Solijonova G. Imom Ismoil al-Buxoriy hadislarida oila huquqi //
Huquq–Pravo–Law. – 2002. – № 1. – B. 91–94.
Teylor E. Pervobыtnaya kultura. – M., 1992.
Timoti Uinter. XXI asrda islom (Postmodern dunyoda qiblani topish).
– T., 2005.
Usmon Turar. Tasavvuf tarixi. – T., 1999.
Xoji Ismatulloh Abdulloh. Markaziy Osiyoda islom madaniyati:
Qisqacha ma’lumotnoma. – T., 2005.
Xudoyberdiyev O. Shariat va fiqh // Huquq–Pravo–Law. – 2004. –
№ 4. – B. 67.
Sharipov B. X. Ekstremistskiye i terroristicheskiye organizatsii
Blijnego Vostoka i opыt borbы s nimi // Ekstremizm, terrorizm, guruhiy
va uyushgan jinoyatchilikka qarshi kurash muammolari: Ilmiy-amaliy
konferensiya materiallari. – T., 1999. – S. 176–177.
194
Yunusova A. T. Religiya i obщyestvo // Huquq–Pravo–Law. – 2002. –
№ 1. – B. 10–14.
Qodirov A., Ismoilov M. «Qurbonlik» yoki «shahidlik» ko‘rinishidagi
terrorizm // Huquq–Pravo–Law. – 2004. – № 2. – B. 16–19.
Hasanov A. A. Makka va Madina tarixi. – T., 1992.
Husniddinov Z. M. Islom – yo‘nalishlar, mazhablar, oqimlar. – T.,
2000.
195
M U N D A R I J A
SO‘Z BOSHI…………………………………………………………………………………………3
1-mavzu DINSHUNOSLIK FANINING PREDMETI VAZIFALARI VA
XUSUSIYATLARI………………………………………………………………………….4
Dinshunoslik fanining mohiyati, predmeti va vazifalari ...................................4
Dinning tuzilishi va funksiyalari......................................................................12
2-mavzu DINNING ILK SHAKLLARI VA ULARNING INSON DUNYOQARASHIGA
TA’SIRI
………………………………………………………………………..22
Dinning vujudga kelish sabablarini o‘rganishga asosiy yondashuvlar............22
Dinning ilk shakllari va ularning xususiyatlari................................................29
3-mavzu MILLIY DINLAR
37
Mesopotamiya diniy tizimining vujudga kelishi va rivojlanishi ....................37
Qadimgi Misr diniy tizimi ...............................................................................43
Qadimgi Gretsiya diniy tizimi .........................................................................46
Qadimgi Hindiston dini....................................................................................51
Qadimgi Xitoy dini ..........................................................................................53
Iudaizm dini .....................................................................................................57
4-mavzu ZARDUSHTIYLIK DINI
62
Zardushtiylikning kelib chiqishi sabablari va muqaddas bitigi ......................62
Zardushtiylik ta’limoti va marosimlari ............................................................66
5-mavzu BUDDAVIYLIK VA HINDUIZM: DUNYOQARASH, IJTIMOIY ASOSLARI
VA XUSUSIYATLARI
74
Buddaviylikning mohiyati va xususiyatlari .....................................................74
Hinduiylikning ta’limoti va marosimlari .........................................................84
6-mavzu XRISTIANLIK: MOHIYATI, MANBALARI VA XUSUSIYATLARI
95
Xristianlik ta’limoti va marosimlari ................................................................95
Katoliklar va pravoslavlarning o‘ziga xos jihatlari ......................................104
Protestantlarning o‘ziga xos jihatlari .............................................................121
7-mavzu ISLOM DININING YUZAGA KELISHI VA TARQALISHI
127
Islom dinining vujudga kelishi. Muhammad payg‘ambar va uning yangi
dinni shakllanishidagi xizmatlari ...................................................................127
Qur’on, uning mazmuni va tuzilishi. Sunnat va hadislar..............................133
Islom ta’limoti................................................................................................136
8-mavzu ISLOM DINING YO‘NALISHLARI, OQIMLARI VA DINIY HUQUQIY
MAKTABLARI 142
Islomdagi yo‘nalish va oqimlarning mohiyati va xususiyatlari.....................142
Markaziy Osiyo mutafakkirlarining islom taraqqiyotiga qo‘shgan
hissalari ..........................................................................................................150
Islomning hozirgi zamondagi o‘rni va mavqei..............................................157
9-mavzu DINIY EKSTREMIZM VA FUNDAMENTALIZMGA QARSHI KURASHNING
MOHIYATI, MAQSADLARI VA HUQUQIY JIHATLARI
161
196
Diniy ekstremizm va fundamentalizmning mohiyati, maqsadlari va xavfi...161
Diniy ekstremizm va fundamentalizmga qarshi kurashning asosiy
yo‘nalishlari ...................................................................................................174
10-mavzu MUSTAQIL O‘ZBEKISTONDA VIJDON ERKINLIGI VA UNING HUQUQIY
ASOSLARI 179
Jamiyatda dinning o‘rni va ahamiyati............................................................179
Jamiyat ma’naviy hayotida dinning o‘rni va ahamiyati ...............................183
TAVSIYA ETILADIGAN ADABIYOT
190
ASOSIY ADABIYOT
190
QO‘SHIMCHA ADABIYOT
193
197
DINSHUNOSLIK ASOSLARI
O‘quv qo‘llanmasi
Muharrir
Sarvarbek Qosimov
Texnik muharrir
Axmadxo‘ja Yuldashev
Bosishga ruxsat etildi 07.2007 y. Nashr-hisob tabog‘i 14,0
Adadi nusxa. Buyurtma № Kelishilgan narxda.
O‘zbekiston Respublikasi IIV Akademiyasi
7000197, Toshkent sh., Intizor ko‘chasi, 68.
198
Document Outline - 1-mavzu DINSHUNOSLIK FANINING PREDMETI VAZIFALARI VA XUSUSIYATLARI
- 2-mavzu DINNING ILK SHAKLLARI VA ULARNING INSON DUNYOQARASHIGA TA’SIRI
- 3-mavzu MILLIY DINLAR
- 4-mavzu ZARDUSHTIYLIK DINI
- 5-mavzu BUDDAVIYLIK VA HINDUIZM: DUNYOQARASH, IJTIMOIY ASOSLARI VA XUSUSIYATLARI
- 6-mavzu XRISTIANLIK: MOHIYATI, MANBALARI VA XUSUSIYATLARI
- 7-mavzu ISLOM DININING YUZAGA KELISHI VA TARQALISHI
- 8-mavzu ISLOM DINING YO‘NALISHLARI, OQIMLARI VA DINIY HUQUQIY MAKTABLARI
- 9-mavzu DINIY EKSTREMIZM VA FUNDAMENTALIZMGA QARSHI KURASHNING MOHIYATI, MAQSADLARI VA HUQUQIY JIHATLARI
- 10-mavzu MUSTAQIL O‘ZBEKISTONDA VIJDON ERKINLIGI VA UNING HUQUQIY ASOSLARI
- TAVSIYA ETILADIGAN ADABIYOT
- ASOSIY ADABIYOT
- QO‘SHIMCHA ADABIYOT
Dostları ilə paylaş: |