Təbiət
2009
Pillələrə əsasən təbiət fənlərinin tədrisinin sxemi:
Təbiət
elmləri
Siniflər
İbtidai
Baza
Orta
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Təbiətşünaslıq
Biologiya
X
Fizika
X
Kimya
X
_ icbari kurs
X _ seçim kursu
Tədris planının strukturu
7.
Təbiətin fənn proqramında hər sinfi bitirdikdən sonra hər bir şagirdin cavab verəcəyi məcburi
tələblər təsvir edilibdir. Həmin tələblər hər bir istiqamət üçün nəticələr və indikatorlar şəklində
formalaşdırılıblar.
Nəticə - şagirdin tədrisin verilən pilləsini sona çatdırdıqdan sonra nəyi bacaracağı haqqında
müddəadır.
Indikator uyğun nəticə üzrə bilık və və vərdiş-bacarığı nümayiş etdirmək haqqında müddəadır.
İndikatorun əsas təyinatı nəticənin əldə edilib-edilməməsini göstərməkdir. İndikator vərdiş-
bacarıqlara yönəlib və fəallığın dilində formalaşdırılıbdır. Nəticə ilə əlaqədar indikatorlar birliyi
nəticəni örtür və eyni zamanda onların hər biri müəyyən bir tərəfdən nəticəni göstərir. Nəticənin nə
dərəcədə əldə edilməsi şagirdin cavab verə bildiyi uyğun indikatorların sayı ilə müəyyən edilir.
Hər bir pillənin uyğun nəticələri və onların indikatorlar birliyinə məzmun əlavə edilir. Məzmun tədris
materialının suallarının siyahısıdır, hansılardan istifadə etməklə verilən sinifdə formalaşdırılmış
nəticələri əldə etmək mümkündür.
Standartın nəticələrinin indeksi var. İndeks fənn, sinif və nəticənin nömrəsi haqqında məlumat
verir. Məs.:
Təb.III.7 – Təb. – fənn
III – sinif
7. – nəticənin nömrəsi
Təbiət fənlərinin qısaldılmış indeksləri:
Təb. – Təbiətşünaslıq
Kim. – Kimya
Fiz.
- Fizika
Biol. - Biologiya
Gir. Təb.E. - 9
Təbiət
2009
I sinif
Ilin sonunda əldə edilən nəticələr
İstiqamət
Canlı aləm
Cisimlər və hadisələr Yer kürəsi və ətraf aləm
İnsan və ətraf
mühit
Şagird
1.
aləmin dərk
edilməsində
duyğu
orqanlarının
əhəmiyyətini
təyin edir.
Şagird
2.
özünü və
ətrafındakı
canlı
obyektləri
təsvir edir.
Şagird obyektlər
3.
(hadisələr)
arasında oxşarlıq
və fərqləri təsvir
edir.
Şagird məktəbin
4.
ərazisində səmtləşir.
Şagird gecə-gündüzün
5.
əvəzolunması ilə
əlaqədar halları
xarakterizə edir.
Şagird yerli ətraf
6.
mühiti təsvir edir.
Şagird mövsüm
7.
hadisələrini
xarakterizə edir.
Şagird şəxsi
8.
gigiyena və
təhlükəsiz
davranışın
elementar
qaydalarına
sahib olur.
Şagirdin ətraf
9.
mühitə olan
yanaşması
formalaşır.
İlin sonunda əldə edilən nəticələr və onların indikatorları
İstiqamət: canlı aləm
Təb. I. 1. Şagird aləmin dərk edilməsində duyğu orqanlarının əhəmiyyətini
təyin edir.
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
İnsanın duyğularını sadalayır və onları uyğun orqanlarla əlaqələndirir, əlaqəni piktoqramla
•
ifadə edir.
Duyğu orqanlarının (eyni zamanda ikisinin) köməkliyi ilə tanıdığı obyektlərin əlamətlərini
•
(məs., limon sarı və turşdur, qar ağ və soyuqdur) təsvir edir.
Obyektin bəzi əlamətlərini uyğun duyğu orqanı ilə əlaqələndirir (
•
qırmızı – göz; turş – dil,
isti – dəri).
Duyğu orqanları ilə ətraf mühiti dərk etməyi gücləndirmək üçün sadə cihazlardan (
•
lupa,
stetoskop) istifadə edir.
Duyğularının və ya müşahidənin nəticəsində aldığı təəssüratları müxtəlif vasitələrlə ((məs.,
•
sözlə, şəkillərlə, pantomima ilə) ifadə edir.
Təb.E. I. - 1
Təbiət
2009
Təb. I. 2. Şagird özünü və ətrafındakı canlı obyektləri təsvir edir.
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
İnsanı (özünü) əyani xarici görünüş əlamətlərinə əsasən təsvir edir.
•
Heyvan və bitkilərin müxtəlifliyini təsvir etmək üçün suallar verir və cavab axtarır.
•
Canlı obyektləri bitkilərə və heyvanlara ayırır və onları fərqləndirən əlamətləri təsvir edir.
•
İllustrasiyada və ya təbiətdə olan obyektləri canlı və cansızlara (sadə aydın nümunələr
•
əsasında) aid edir.
İstiqamət: cisimlər və hadisələr
Təb. I. 3.
Şagird obyektlər (hadisələr) arasında oxşarlıq və fərqləri təsvir edir.
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
Sinif otağında, evdə, təbiətdə, illustrasiyalarda verilən obyektləri (bir və ya iki əlamətli)
•
müqayisə edir və qruplara ayırır.
Sinif otağında, məktəbin həyətində, küçədə tərpənən və tərpənməyən əşyaları müşahidə
•
edir, onları fərqləndirən əlamətləri müzakirə edir.
Evdə və məktəbdə oxşar təyinatlı əşyaları tapır və onları təsvir edir.
•
İllustrasiyalarda təbii cisimləri (məs.,
•
ağac, daş) və insan tərəfindən hazırlanan əşyaları
(məs., masa, kərpic) təyin edir.
İstiqamət: Yer kürəsi və ətraf aləm
Təb. I. 4. Şagird məktəbin ərazisində səmtləşir.
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
Tədris mühitində (məs., sinif otağı, dəhliz, məktəb həyəti) obyektlərin təyinatını və
•
yerləşməsini (yaxında-uzaqda, yuxarıda-aşağıda, sağda-solda, irəlidə-arxada, içərisində-
çölündə) qeyd edir.
Məktəbdə ona vacib olan yerləri tapır (məs.,
•
sinif otağı, idman zalı, tualet, bufet, həkim
kabineti, valideynlərini gözlədiyi yer).
Tədris mühitinin uyğun obyektləri ilə şəklini çəkir (məs.,
•
məktəb binası, həyət, sinif
otağı).
Təb. I. 5. Şagird gecə-gündüzün əvəzolunması ilə əlaqədar halları xarakterizə edir.
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
Təbiətdə və ya illustrasiyalarda səma cisimlərini (günəş, ay, ulduzlar) təyin edir və
•
Təb.E. I. - 2
