Təbiət
2009
Təb. VIII. 8. Şagird yüklü cisimlərin qarşılıqlı hərəkətlərini xarakterizə edir.
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
Təcrübələr əsasında cisimlərin yüklənməsini müşahidə edir, onların qarşılıqlı hərkətlərini
•
təsvir və təhlil edir. Elektrik sahənin qüvvə xətlərini sxem vasitəsilə təsvir edir.
Gündəlik həyatdan yüklənmə misallarını gətirir və onların praktiki tətbiqi haqqında müzakirə
•
aparır (məs.,surət çıxaran cihaz).
Təbiətdə elektrik hadisələri haqqında informasiya əldə edir və qrup işi nəticəsində şimşək
•
çaxan zaman təhlükəsizlik hərəkət qaydalarını hazırlayır, onları təqdim edir.
Təb. VIII. 9. Şagird elektrik cərəyanının istilik, kimyəvi və maqnit təsirini
təsvir edir.
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
Sadə xətti yaradır, xətdə cərəyanın yaranması və olması haqqında hipotez söyləyir, elektrik
•
naqillərin halını müzakirə edir.
Gündəlik həyatdan cərəyan mənbəyi misallarını sadalayır və onların təsir prinsipini təsvir
•
edir.
Təcrübələr əsasında cərəyanın istilik, kimyəvi və maqnit təsirlərini təhlil edir. Onların müsbət
•
və mənfi təsirlərini analiz edir, uyğun nəticələr çıxarır və müzakirə edir.
Texnikada və məişət həyatında cərəyanın istilik, kimyəvi və maqnit təsirlərindən istifadə
•
haqqında informasiya əldə edir və referat təqdim edir.
Təb.E. VIII. - 4
Təbiət
2009
Proqramın məzmunu
Nəticələrin əldə edilməsi verilən məzmunun əsasında mümkündür:
Həyatın təşkili səviyyələri.
Hüceyrə - orqanizmin struktur və funksional vahidi.
Hüceyrənin əsas struktur komponentləri. Virusun, prokariot və eukariot hüceyrələrinin struktur
vahidləri.
Hüceyrəni təşkil edən üzvi və qeyri-üzvi maddələr. Diffuziya, osmos.
Mitoz, meyoz, cinsi və qeyri-cinsi çoxalma. Həyat dövrü.
Qida əlaqələri. Fotosintez. Avtotrof və heterotrof orqanizmlər.
Ekosistemdə su və elementlərin dövranı.
Təbii seçmə. Adaptasiya. Süni seçmə. Mədəni bitkilər və ev heyvanları.
********
Düzxətli bərabərsürətli hərəkət. Bərabərtəcilli hərəkət zamanı hərəkət, sürət, təcil və yerdəyişmə,
təcil vahidi. Sürət və təcil qrafikləri.
Əyrixətli hərəkət. Əyrixətli hərəkət zamanı sürət. Dövretmənin tezliyi, mərhələsi.
Hərəkətin nisbiliyi, sürətlərin toplanması.
Cismin ətaləti, çəkisi. Ətalət hesablama sistemləri, Nyuton qanunları. Ağırlıq qüvvəsi. Kütlə və
çəki. Ümumdünya cazibə qanunu. İmpuls, impulsun saxlanma qanunu.
Ağırlıq mərkəzi, tarazlıq (dayanıqlı, dayanıqsız, fərqsiz).
Ling. Mexanikanın qızıl qanunu. Qüvvə momenti.
İki növ elektrik yüklənmə. Elektrik sahəsi, elektrik sahəsinin qüvvə xətləri, yüklənmiş cisimlərin
qarşılıqlı təsiri. Təbiətdə elektrik hadisələri.
Elektrik cərəyanı. Elektrik naqilləri və izolyatorlar. Cərəyan mənbələri. Cərəyanın istilik və kimyəvi
təsiri.
Təb.E. VIII. - 5
Təbiət
2009
IX sinif
İlin sonunda əldə edilən nəticələr və indikatorlar
İstiqamətlər:
Canlı aləm
Fiziki hadisələr
Kimyəvi hadisələr
Şagird insan
1.
orqanizminin bəzi
anatomik və fizioloji
xüsusiyyətləri barədə
müzakirə aparır.
Şagird irsiyyət
2.
və dəyişkənliyin
xüsusiyyətlərini izah
edir.
Şagird xarici amillərin
3.
orqanizmin səhhətinə
göstərdiyi təsiri
təhlil edir və davamlı
inkişafın əhəmiyyəti
haqqında müzakirə
aparır.
Şagird antropogenez
4.
haqqında müzakirə
aparır.
Şagird enerjinin
5.
formalarını və
enerjinin mənbələrini
müzakirə edir.
Şagird enerjinin
6.
verilməsini və
çevrilməsini
xarakterizə edir.
Şagird istilik
7.
proseslərini xarakterizə
edir.
Şagird mexaniki
8.
rəqsləri və dalğaları
təsvir edir.
İşığın yayılmasını
9.
müşahidə edir.
Şagird kimyəvi
10.
reaksiyanın
aparılmasının
qanunauyğunluqlarını
təhlil edir.
Şagird metalları
11.
və qeyri-metalları
fərqləndirir, onların
istifadəsi haqqında
müzakirə aparır.
Şagird metalları
12.
və qeyri-metalları
fərqləndirir, onların
istifadəsi haqqında
müzakirə aparır.
Şagird üzvi
13.
birləşmələri təsvir edir,
onların əhəmiyyəti
haqqında müzakirə
aparır.
İlin sonunda əldə edilən nəticələr və indikatorlar
İstiqamət: Canlı aləm
Təb. IX. 1. Şagird insan orqanizminin bəzi anatomik və fizioloji xüsusiyyətləri
barədə müzakirə aparır.
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
İllusrtrasiyada insan orqanlarının sistemlərini təyin edir və onların əsas funksiyalarını
•
sadalayır.
Orqanlar sisteminin fəaliyyət prinsipini nümayiş etdirmək üçün onun modelini/sxemini
•
(məs., ürək – nasos, böyrək - filtr) hazırlayır və ya ondan istifadə edir.
Ətraf mühit və orqanlar sistemi arasında maddələr (məs.,
•
qazlar, su, qida, fəaliyyət məhsulları)
mübadiləsini sxematik ifadə edir və onun əhəmiyyətini təhlil edir
Təb.E. IX. - 1
