TəBİƏt elmləRİ VƏ Tİbb seriyasi series of natural sciences and mediCİNE

- 140 - 
Məlumdur  ki,  mədənin  selikli  qişasının  səthi  yüksək    molekullu  mutsinlə  zəngindir.  Mutsin 
sidik  cövhəri  və  bikarbonatla  birlikdə  pH  bufer  baryerini  nizamlayır.  Həmin  müdafiə  baryeri 
H.pylori-nin  kolonizasiyası  və  persistensiya  olunması  üçün  taxça  (ocaq)  vəzifəsini  yerinə  yetirir. 
Beləliklə,  H.pylori-nin  mədə  və  onikibarmaq  bağırsağın  selikli  qişasında  kolonizasiyası  və  onların 
sitotoksinlərinin  təsiri  nəticəsində  selikli  qişanın  turşulardan,  yaxud  pepsin  və  ödün  dağıdıcı 
fəaliyyətindən  özünü  müdafiə  etmə  xassəsi  zəifləyir  və  bu  da  yaraların  inkişaf  etməsinə  səbəb  olur. 
Bakteriya  sitotoksinləri  və  lipopolisaxaridləri  selikli  qişa  hüceyrələrini  degenerasiyaya  uğradır, 
zülal  təbiətli  sitotoksinlər  mədənin  epitel  hüceyrələrinin  vakuolizasiyasına  səbəb  olur.  Əmələ 
gəlmiş  vakuollaşdırıcı  sitotoksinlərin  (Vak-A)  və  ureazanın  təsirindən  hüceyrəarası  əlaqələr 
pozulur,  selikli  qişanın  məhvinə  səbəb olur. 
 
1.
 
H.pylori  selikli  qişaya  daxil  olur.   
2.   H.pylori  ureaza  ifraz  edərək, ammiakın  qatılığını  artırmış  olur.   
3.   H.pylori  kolonizasiyası.   
4.  Selikli  qişa  mədə  turşusunun  və  pepsinin  aşılayıcı  təsirinə  məruz  qalmış  olur.  Nəticədə  həmin 
nahiyələrdə  əvvəlcə  kimyəvi  yanıq,  sonra isə  iltihabi  prosses  meydana  çıxmış  olur  (4). 
 
   H.pylori-nin  qastroduodenal  sahədə  selikli  qişa  ilə  qarşılıqlı  təsiri  infeksion  prosesin  ümümi 
inkişaf  qanunlarına  uyğundur.  Yəni  mikrob  əvvəlcə  makroorqanizmin  təbii  baryerlərini  keçməli, 
adgeziya  olunmalı  və  orqanizmin  humoral  və  hüceyrə  müdafiə  mexanizmini  dəf  edərək 
kolonizasiya  olunmalıdır. 
   H.pylori  kanserogenlər  qrupuna  daxildir.  H.pylori  ilə  assosiasiya  olunmuş  kanserogenezin 
əsas  mexanizmi  bu  mikroorqanizmin  sintez  etdiyi  ferment  və  toksik  maddələrin  mədənin  epitel 
hüceyrələrinin  DNT  strukturunu  zədələyərək  hüceyrəni  mutasiyaya  uğratmasıdır.  Bundan  başqa, 
H.pylori  infeksiyasının  təsiri  altında    İL-1-in  səviyyəsinin  artması  qeyd  edilir  ki,  bu  da  öz 
növbəsində  mədə  sekresiyasını  inhibisiya  edir  (1) . 
H.pylori-nin  törətdiyi  xəstəliklər  helikobakterioz  adlanır.  Bunun  tipik  formalarına  xroniki 
qastrit,  mədə  və  onikibarmaq  bağırsaq  yarasını,  adenokarsinomanı  və  mədə  limfomasını  göstərmək 
olar. 
H.pylori  qastritlərdə  təqribən  50-60%,  onikibarmaq  bağırsağın  xora  xəstəliyində  90%,  mədə 
xorası  xəstəliyində  50-80%  və  mədə  xərçəngində  60-70%  hallarda  etioloji  rola  malikdir  (3).  Kəskin 
infeksiya  qastroduodenit  kimi  təzahür  edir,  epiqastral  nahiyədə  ağrılar  və  ürəkbulanma  ilə  müşayiət 
olunur.   
 
ƏDƏBİYYAT 
 
1.  Əmiraslanov  Ə. Onkologiya.   Bakı,  2010, 511 s. 
2.  Əliyev  M.H. Bakterial  mənşəli  bağırsaq  infeksiyalarının  mikrobiologiyası  .
                                     
Bakı,  2010,s116-126 
3.  Qarayev  Z. Qurbanov  A. Tibbi  mikrobiologiya  və immunologiya.  Bakı,   2010, s.414-416 
4.  http://az.wikipedia.org/wiki/  H.pylori 

---

- 141 - 
5.  Jump  up. Bytzer  P,  Dahlerup  JF,  Eriksen  JR,  Jarbøl  DE,  Rosenstock  S,  Wildt  S  (April 
2011)."Diagnosis  and  treatment  of  Helicobacter  pylori  infection". Dan  Med  Bull 58 (4): 
C4271. PMID 21466771. Retrieved  7 August  2013. 
 
ABSTRACT 
Arzu  Aghayeva 
Helicobacter  pylori is  one  of  the  most  common  pathogens  in  humans. H.pylori associated 
gastric  diseases  include  chronic  gastritis,  gastric  and  duodenal  peptic  ulcer;  moreover,  role  of  this 
microorganism  as  a  causative  factor  in  the  development  of  MALT-lymphoma  and  gastric  cancer  is 
also  under  consideration.(5)  This  article  presents  microbiological  properties  of H.pylori and 
specific  interactions  between  host  and  microorganism;  molecular  basis  of  pathogenicity  are 
described.  Local  and  systemic  immune  responses  to  the H.pylori infection  are  emphasized. 
Mechanisms  of  the  development  of  gastric  and  duodenal  peptic  ulcer  are  discussed.  The  data, 
regarding  the  role  of H.pylori  as a risk  factor  for gastric  cancer  are reviewed. 
 
РЕЗЮМЕ 
Арзу  Агаева 
Инфекция,  вызванная Helicobacter  pylori,  занимает  одно  из  первых  мест  в  мире  по 
распротраненности.  К H.pylori-ассоциированным  болезням  относятся  хронический гастрит, 
язвенная  болезнь  желудка  и  двенадцатиперстной  кишки.  Не  исключается  роль  этого 
микроорганизма  в  развитии  MALT-лимфомы  и  аденокарциномы  желудка.  В  данной  статье 
представлены  микробиологическая  характеристика H.pylori,  характер  и  особенности 
взаимоотношений  его  с  макроорганизмом,  молекулярные  основы  патогенности.  Большое 
внимание  уделено  особенностям  формирования  иммунитета  при H.  рylori-инфекции. 
Обсуждаются  механизмы  участия  микроорганизма  в  формировании  язвы  желудка  и 
двенадцатиперстной  кишки.  Приведен  обзор  данных,  касающихся  роли H.pylori как фактора 
риска в развитии онкологических заболеваний желудка. 
 
 
NDU-nun  Elmi  Şurasının  28  aprel  2015-ci  il  tarixli  qərarı  ilə  çapa  tövsiyə 
olunmuşdur  (protokol  № 09) 
         Məqaləni  çapa təqdim  etdi:  Tibb üzrə fəlsəfə doktoru, dosent M.İbrahimov
   
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---