Teqvim-2017. pdf
Rəssamlıq.Heykəltəraşlıq.Memarlıq 105
Yüklə 5,26 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ə d ə b i y y a t
- İ n t e r n e t d ə https://az.wikipedia.org/ wiki/ Heykəltəraş 14
- İ n t e r n e t d ə
292 Rəssamlıq.Heykəltəraşlıq.Memarlıq 105 illiyi Həyat Abdullayeva 1912-2006 OKTY ABR Həyat Həmdulla qızı Abdullaye- va 1912-ci il oktyabr ayının 14-də Dərbənd şəhərində anadan olmuşdur. O, məşhur balıq sənayeçisi, dövlət xadimi Həmdulla Abdullayevin qızı- dır. Atasının “xalq düşməni” adı ilə güllələnməsindən sonra, 1930-cu ildə anası ilə birlikdə Qazaxıstana sürgün edilmişdir. 1942-ci ildə Repin adına Leninqrad Rəssamlıq, Heykəltəraşlıq və Memarlıq İnstitutuna daxil olmuş- dur. Həmin illərdə Həyat xanım “Tutu xanım”, “Həsən bəy Zərdabi” kimi əsərlərini yaratmışdır. Həyat Abdulla- yeva dəzgah heykəltəraşlığı sahəsində ilk ali təhsilli heykəltəraş qadın olmuş- dur. Təhsilini başa vurduqdan sonra
Bakıya qayıtmış və Bakı Rəssamlıq Texnikumunda dərs demişdir. O, Əzim Əzimzadə adına Rəssamlıq Texniku- munda sənətin sirlərini P.Sabsayın emalatxanasında almışdır. Həyat xanımın yaratdığı ilk iş “Gənc oğlan“ın portretidir. 1950-ci ildən heykəl portretlərin, monumentlərin və kiçik formalı plastik əsərlərin – “Ana” (1955), “Yeddi gözəl” (1957) heykəlcikləri, “Həcər” (1959), “Gənclik” (1960), “Lay-lay” (1963) heykəl-kompozisiyaların, Molla Pənah Vaqifin abidəsi (1957), “İki qız” (1967), “Vəcihə Səmədovanın port- reti” (1970), “Sənsiz” (1972) , “Şah İsmayıl”, “Natəvan” və s. müəllifidir. “Lay-lay” kompozisiyasında körpəsinə ayaqları üstündə lay-lay çalan gənc qa- dın – ana təsvir olunub. Bu əsər natu- radan işlənib. Böyük uğur qazanan bu əsər incəsənətimizin qızıl fonduna da- xil olub. H.Abdullayeva heykəltəraşlıq sənətinin inkişafında öz dəsti xətti olan təkrarolunmaz sənətkar olmuş- dur. 1950-ci ildə Nizami Gəncəvinin “7 gözəl“ əsərinin motivləri əsasında işlədiyi kompozisiya (farfor) tətbiqi sənət sahəsində ən baxımlı işlərdən biridir. Bu işlərdə müəllif qadın portretində rəgarəngliyə, psixoloji tam- lığa cəhd etmiş, qəhrəmanın müsbət, kəskin xarakterini, geyimini, düşüncə tərzini, incəliklə, böyük ustalıqla verə bilmişdir. Həyat xanımın yaradıcılığında uşaq- lara həsr etdiyi məzmunlu kompozisi- yaları xüsusi yer tutur. Uşaqların sadə təmiz mənəviyyatının təsvirinə, xarak- teristikasına tamaşaçıların diqqətini cəlb edə bilmişdir. M.F.Axundov adına Milli Kitabxananın fasadında qoyul- muş Sovet ədəbiyyatının banisi Mak- sim Qorkinin heykəlini yaratmışdır. Görkəmli heykəltəraş 1964-cü ildə “Əməkdar incəsənət xadimi” fəxri adı na layiq görülmüşdür. Həyat Abdullayeva 2006-cı il aprel ayının 21-də Bakıda vəfat etmişdir. 2014-cü il martın 14-də Həyat Ab- dullayevanın 100 illiyi münasibətilə Əməkdar incəsənət xadimi, tanınmış rejissor Yavər Rzayevin “Azanfilm” studiyasında istehsal olunmuş “Gö- zümün işığı və ya qəribə heykəltəraş ömrü” sənədli filminin təqdimatı keçi- rilmişdir.
293 Rəssamlıq.Heykəltəraşlıq.Memarlıq 105 illiyi Bədurə Əfqanlı 1912-2002 OKTY ABR Bədurə Məlik qızı Əfqanlı 1912- ci il oktyabr ayının 25-də Bakı şəhərində dünyaya göz açmışdır. 1929-cu ildə əvvəlcə Bakı Pedaqo- ji Texnikumuna daxil olmuş, lakin rəssam olmaq həvəsi 1931-ci ildə onu Bakı Rəssamlıq Məktəbinə gətirmiş, qrafika şöbəsində təhsil almışdır. Teatr rəssamı olmaq qərarına gələn Bədurə xanımın diplom işinin möv- zusu V.Şekspirin “Otello” faciəsi ol- muşdur. Çəkdiyi eskizlər, qurduğu kompozisiyalar, tapdığı yeni rəng ça- larları onun özünəməxsus sənət duyu- munu göstərirdi. Diplom işini uğurla başa vurmuşdur. İlk tərtibat verdiyi səhnə əsəri Rza Əfqanlının (Bədurə Əfqanlının həyat yoldaşı) quruluş- çu rejissor olduğu “Qaçaq Kərəm” tamaşası olmuşdur. Onlar uzun illər birgə çalışmış, bir çox tamaşalara uğurlu səhnə həyatı vermişlər. Birgə hazırladıqları tamaşalardan “Şeyx Sənan” faciəsini, “Aşıq Qərib” ope- rasını, “1905-ci il”, “Sevil” pyeslərini qeyd etmək olar. Hər iki sənətkar bir müddət Türkmənistanda, Aşqa- bad Dram Teatrında çalışmış, sonra yenidən Bakıya qayıdaraq yaradı- cılıq işlərinə doğma şəhərdə davam etmişlər. Bədurə Əfqanlı 1937-ci ildə Azərbaycan Dövlət Dram Teat- rına dəvət almış, 1960-cı ilədək bu kollektivdə tərtibatçı və geyim üzrə rəssam olaraq çalışmışdır. Həmçinin Azərbaycan Dövlət Rus Dram Te- atrının bir sıra tamaşalarına geyim eskizləri çəkmişdir. Mütəxəssislər Bədurə Əfqanlının rəssam kimi fəaliyyətindən danışarkən onun istedadı ilə yanaşı, əməksevərliyini, hər zaman axtarmaq həvəsini, peşəkarlığını xüsusi qeyd edirlər. Rejissorlar, dramaturqlar həmişə onunla həvəslə işləyiblər. 1960-cı ildən “Azərbaycanfilm” kinostudiyasında geyim üzrə rəssam işləyən sənətkar “Koroğlu”, “Leyli və Məcnun”, “Dəli Kür”, “Böyük dayaq”, “Dədə Qorqud”, “O qızı tapın”, “Qa- tır Məmməd” kimi ekran əsərlərinə geyim eskizləri çəkmişdir. Bu gün onun bir çox əsəri Azərbaycan Dövlət Teatr Muzeyi və A.A.Baxruşin adı- na Rusiya Mərkəzi Teatr Muzeyində (Moskva) saxlanılır. Görkəmli sənətkarın çeşidli ya- radıcılığı həmişə diqqət mərkəzində olmuş, ölkə rəhbərliyi tərəfindən layiqincə qiymətləndirilmişdir. O, 21 iyul 1949-cu ildə Azərbaycanın “Əməkdar incəsənət xadimi”, 1 iyun 1974-cü ildə isə “Xalq rəssamı” fəxri adlarına layiq görülmüşdür. “Şərəf ni- şanı” ordeni və medallarla təltif edil- mişdir. İlk azərbaycanlı qadın teatr rəssamı Bədurə Əfqanlı 2002-ci il may ayının 7-də vəfat etmişdir. Ə d ə b i y y a t Səfərəliyeva, D. Əfqanlı Bədurə /D.Səfərəliyeva.- Bakı: İşıq, 1986.- 80 s. Əfqanlı Bədurə //Azərbaycan Sovet En- siklopediyası: 10 cilddə.- Bakı, 1980.- C.4.- S.243. Gəncəli, S. Bədurə Əfqanlı //Gəncəli S. Qa- dın, gözəllik və ülviyyət: (Ensiklopedik toplu).- Bakı, 2001.- S.279. İ n t e r n e t d ə https://az.wikipedia.org/ wiki/Bədurə_Əfqanlı azertag.az/.../BADU- RA_MALIK_QIZI_ AFQANLI-841319 25 Rəssam Yüklə 5,26 Mb. Dostları ilə paylaş:
|