Thank you for your contribution

500

dır. ‘Doğu’nun  insanları gelenekleri aklı ve kaderi vs hak-

kında özcü ifadelerde bulunan özcü yazı oryantalisttir. Son 

olarak oryantalizm Doğu ile uğraşan ortak bir kurumdur ve 

bu kabaca 18.yy sonları takiben gelen sömürge çağında Do-

ğu’ya egemen olan Doğu’yu yeniden yapılandıran ve onun 

üzerinde otoriter olan gücü elinde bulundurur”.

Konu bu eksende değerlendirildiğinde oryantalist nite-

likli çalışmaların Doğu’yu Batı’nın kendi perspektifinden 

yeniden üretime tabii tutmaktadır. Bu yeniden üretim 

sürecinin belki de en yoğun yaşandığı alanlardan birinin 

resim sanatı olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. 

Dolayısıyla, hem Batılı ressamların hem de Doğulu 

ressamların Doğu’yu resmetme biçimleri bu çalışma 

kapsamında büyük önem taşımaktadır. Bu bağlam-

da öncelikle Batı’nın oryantalist nitelikli resimlerine 

ardından Doğulu ressamların resimlerindeki oryantalist 

öğelerin analiz edilmesi gerekmektedir. 

Oryantalist ressamlar üslup açısından incelendiğinde 

bu resimlerin en önemli ortak yönü güçlü ve parlak 

renkler olarak değerlendirilebilir. Bu durumun Doğu 

ülkelerinde ki ışığa bağlı olduğu iddia edilebilir. Or-

yantalist resimler 19. yüzyıl başlarında büyük ölçüde 

hayalidir. Ancak ilerleyen süreçte, Doğu daha yakından 

tanınmaya çalışılmış ve artık hayalden ziyade daha 

gerçekçi nitelikli resimler yapılmaya başlanmıştır.

(İnankur, 1997) . Oryantalist resimler figürlü kompozis-

yonlar ve manzaralar olarak iki başlıkta toplanabilir. Av, 

harem, hamam ve dans, günlük yaşam, portre, İslam 

dini ile ilgili ibadet sahneleri gibi konuların yer aldığı 

figürlü kompozisyonlar ve İslam mimarlığı etkisindeki 

kent görünümleri, anıt ve arkeolojik alanların yer aldığı 

manzara resimleri oryantalist sanatçıların konularını 

oluşturmaktadır.

Bu resimlerde her ne kadar bir üsluptan söz edilemese 

de oryantalist ressamların pek çoğu genelde dönem-

lerin akademik tarzında çalışmaktadır. Dolayısıyla bu 

resimlerin büyük bölümünde akademi önemini yitirmiş 

olmasına rağmen 1970’lerden bu yana yeniden ilgi odağı 

olmuştur. Diğer taraftan oryantalist yaklaşımda kadın 

ve kadına ilişkin resimler önemli bir yer tuttuğu görül-

mektedir. Bunun belki de en önemli nedeni “harem” 

olgusudur.  (http://wowturkey.com /forum/viewtopic.

php?p=656446). Bu arada, ilk olarak İtalya’da kullanıl-

mış olan Doğu tarzı kıyafetlerin tüm Avrupa’ya yayıldığı 

ve hatta Bazı İtalyan ustalarının figürlerin de kullandığı 

basmakalıp Memluk, Bizans ve Moğollara ait öğelerin 

Batı’nın tanıştığı ilk oryantalist öğeleri oluşturduğu da 

bilinmektedir. Resim alanında ise Doğu, Batı resmine ilk 

olarak Bellini’ nin çalışmaları ile girmiştir. Bellini İstan-

bul’a gelip Fatih Sultan Mehmet’in portresini yapmıştır.

 Osmanlı imparatoru Kanuni Sultan Süleyman’ın 1521’de 

Belgrat’ı Fethetmesi Avrupalılarda Osmanlı’ya karşı 

büyük korku gelişmesine neden olmuş ve kendi varlıkla-

rı açısından ciddi bir tehdit olarak görülmeye başlan-

mıştır. Bu tehdit unsuru barbar, zalim, eli kanlı olarak 

görülmüştür. Bu durum 1571 yılında İnebahtı’ nda Haçlı 

Seferlerinin  Osmanlı’ya karşı galibiyetine kadar devam 

etmiştir. Bu galibiyet  Batı’nın siyasal anlamda Osmanlı 

Devletine karşı bir üstünlük yarışına girmesini cesa-

retlendirmiştir. 17.yüzyıldaki Türk korkusu, Osmanlı 

İmparatorluğunun topraklarını genişletme isteği, iç 

huzursuzluk, mali açık gibi nedenlerle sarsılan düzen 

1699 Karlofça Antlaşması ile Türk tehdidinden kurtulan 

Batı dünyası için Doğu ile daha rahat ilişki kurulmasına 

neden olmuştur. Avrupa’ya gönderilen Türk elçileri ve 

Osmanlı İmparatorluğuna gelen elçi heyetleri sayesinde 

ilişkiler daha da gelişmiştir. Bunun yanı sıra 28. Çelebi 

Mehmet Efendi’nin Paris’e gidişi Osmanlı önyargısını 

değiştirmiştir. Son derece iyi eğitimli, nazik, zarif, aydın 

bir insan olarak Osmanlı’yı temsil etmiştir ve Paris’ de 

duvar halıları, gravür ve tablolar yapmıştır. 21 yıl sonra 

oğlu Said Efendi Paris’e gider ve XV. Lui’ nin sevgilisi 

Madam de Pompadour’u sulltan pozunda Türköri moda-

sı ile resmeder (https://www.youtube.com/watch?v=hz-

zi7m8vmEA).

2013 yılında Sakıp Sabancı Müzesi «Oryantalizm›in 

1001 Yüzü» adlı sergi nedeniyle düzenlenen konferans-

ta İnankur’ un sözleri hatırlanacak olursa; Avrupa’ya 

götürülen Doğu antikiteleri Doğu hakkında bilgiler verir. 

Avrupa’ya açılan İslam eserleri Batılıya Avrupa kül-

türü dışında başka bir kültürün de olduğunu gösterir. 

Farklı tarzlar beğeni modası gelişmiştir. Tek bir binada 

sergiler yapılırken o ülkelere özgü mekanlarda sergiler 

düzenlenmeye başlanmıştır ve bu evrensel sergilerin 

ilki 1798 yılında Fransa da milyonlarca insanın katılımı 

ile gerçekleşmiştir. 1867 yılında Paris evrensel sergisin-

de Leon Parviye tarafından Osmanlı pavyonda resmedil-

miş, çeşme, cami gibi konulu resimler sıklıkla yapılmış-

tır (https://www.youtube .com/watch?v=hzzi7m8vmEA). 

Oryantalizmi politik olarak değerlendirdiğimiz koşul-

da temel olarak gösterilmek istenen vahşet, savaş ve 

erotizm gibi unsurlarla karşılaşırız.  Batılı gözünde, 

Doğulu kadının ahlaki yönden zayıf olduğu kabul edilip 

resimlerde de çıplak göstermelerinin ya da erotik unsur 

olarak görünmelerinde herhangi bir kaygı duyulmadığı 

kolayca tespit edilir. İslam dünyasını Batıya tanıtmak 

amaçlı günlük yaşamı konu alınmıştır. Arkeoloji ile 

ilgilenip, Avrupa’da kurulan müzelere yeni eserler ka-

zandırılıştır. Bu durumu da ele geçirilen eserlerin daha 

iyi koşullarda saklanıp muhafaza edileceği inancıyla 

gerçekleşmiştir. Batı dünyasında Doğu’yu ve Osmanlı’yı 

resmeden oryantalist ressamlar oldukça fazladır. Ancak 

bu çalışma kapsamında incelenecek olan kişi Fausto 

Zonaro’ dur. Kendisi Osmanlı’yı bizzat gidip görerek res-

metmiş olması ve son oryantalist saray ressamı olması 

bağlamında önem taşımaktadır. 

---