494
KAYNAKÇA
Acim, Server. (2003). “Bestecilik ve Eğitimi” (Cumhuriyetimizin 80.
Kuruluş Yılında Müzik Sempozyumu, 30-31 Ekim 2003), Bildiriler,
PagemA Yayımcılık, Ankara 2003, s.283.
Altar, C. M. (2001). Opera Tarihi. 4. Cilt. İstanbul: Pan Yayıncılık.
And, M. (1970). 100 Soruda Türk Tiyatrosu.İstanbul: Gerçek Yayınevi
And, M. (1971). Meşrutiyet Döneminde Türk Tiyatrosu. Ankara:
Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
And, M. (1983). Cumhuriyet Dönemi Türk Tiyatrosu. Ankara: Türkiye
İş Bankası Kültür Yayınları.
Gazimihal, M. R. (1939). Türkiye-Avrupa Musiki Münasebetleri.
İstanbul:Numune Matbaası.
İlyasoğlu, E. (1998). Çağdaş Türk Bestecileri (Contemporary Tukish
Composers). İstanbul: Pan Yayıncılık
Kodallı, N. (1968). “ Yedekçi’ nin Müziği”, Devlet Tiyatrosu Aylık
Sanat Dergisi, No: 42. ss. 11)
Kutuluş, H. (1987). Türk Tiyatrosu. Ankara: Toker Yayınları.
Mardin, Ş.(2009). Türk Modernleşmesi.İstanbul: İletişim Yayınları.
Musahipzade, Celal. (1932). “Bizde İlk Operet Bestekârı”, Darülbe-
dayi Dergisi, No: 32. ss.7
Oransay, Gültekin. (1976). “Tiyatro Eğitiminde Musiki”, Ankara Üni-
versitesi, DTCF. Tiyatro Araştırmaları Dergisi, No:7, s.149
Papazyan, H. (1975). 100. Yılda Türk Opereti (1872-1972). İstanbul:
Oya Matbaası.
Selçuk, T. (1997) Aydınlanmanın Işığında Sanat İnsanlarımız.
İstanbul:İde Yayınları.
Strowsky, F.(1946), Tiyatro ve Bizler. (Çev. S. E. Siyavuşgil),
İstanbul: Millî Eğitim Basımevi
Tuğlacı, P.(1986). Mehterhane’den Bando’ya.
İstanbul: Cem Yayınevi.
Kişisel Görüşmeler
Akarsu, Faris. Kişisel Görüşme, 31 Ekim 2014, İstanbul.
Atakan, Selim. Kişisel Görüşme, 29 Ekim 2014, İstanbul.
Atilla, Can. Kişisel Görüşme, 30 Mayıs 2014.
Çebi, Tolga. Kişisel Görüşme, 26 Ekim 2014.
Erdener, Turgay. Kişisel Görüşme, 29 Mayıs 2014.
İdiz, Cem. Kişisel Görüşme, 5 Ağustos 2014.
Günüç, Kemal. Kişisel Görüşme, 2 Haziran 2014, Ankara.
Tongur, Babur. Kişisel Görüşme, 14 Ağustos 2014, İzmir.
Yıldız, Nedim. Kişisel Görüşme, 28 Mayıs 2014, Ankara.
497
19. YÜZYIL BATI RESİM SANATINDA DOĞU
BATI ETKİLEŞİMİ: OSMAN HAMDİ VE FAUSTO
ZONARO’NUN KARŞILAŞTIRILMASI
INTERECTION BETWEEN EAST- WEST ON THE
19
th
CENTURY ART OF PAINTING: COMPARISON
OF OSMAN HAMDI AND FAUSTO ZONARO
Tarihsel toplumsal temelleri çok daha eskilere kadar
uzanmasına rağmen, genel olarak 19. Yüzyıldaki büyük
değişimlerden beslenen oryantalist akım Batı’nın
Doğu ile ilgili tutum, düşünce ve yargılarını içeren bir
bilgi alanını temsil etmektedir. Oryantalizmde temel
nokta, Batı’nın Doğu’ya yönelik negatif eleştirel bir
tutuma sahip olmasıdır. Bu bağlamda Batı’nın gözünde
Doğu her zaman barbar, ilkel, geleneksel ve dişil gibi
birtakım özelliklere sahiptir. Batı’nın böylesi önyar-
gılı düşünceleri Doğu’yu sosyo-kültürel ve ekonomik
anlamda hep ikincil konuma düşürmüştür. Oysa ki
Doğunun tarihsel toplumsal temellerine bakıldığın-
da oldukça köklü ve zengin bir birikime sahip olduğu
görülmektedir. Oryantalizmin buradaki temel amacı
Batı’nın sahip olduğu değerleri olumlayarak, karşısın-
daki Doğu’yu ötekileştirmek ve uygarlıklar arasında
kültür eksenli bir kimlik tanımlaması yapmaktır.
Oryantalist akımın en önemli sacayaklarından birisi de
kuşkusuz resim sanatıdır. Batılı ressamların kimileri
Doğu’ya giderek Doğu dünyasını resmetmişler, kimi-
leri ise hiç böyle bir çabaya bile girişmeden Doğu’ya
giden seyyahlardan, ressamlardan duyduklarından ve
okuduklarından yola çıkarak masa başı oryantalizm
yapmışlardır. Ancak o dönemlerde yapılan bu tarz
çalışmalar bugün incelendiğinde büyük bir oryantalist
bilginin oluştuğu görülmektedir. Ve bu bilgi yalnızca
Batı tarafından oluşturulmamış, Doğu da kendisini
oryantalist bir tarzda ele almıştır. Özellikle Osmanlı
Devleti’nin son dönemlerinde Batı’nın pek çok konuda
Anahtar Sözcükler: Oryantalizm, Batılılaşma, Doğu İmgesi,
Osman Hamdi, Fausto Zonaro // Keywords: Orientalism,
Westernization, East Image, Osman Hamdi, FaustoZonaro
Mersin Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Resim Bölümü //
Mersin University, Faculty of Fine Arts, Department of Painting
yildizozfirat@mersin.edu.tr
ÖZET ABSTRACT
Öğr.Gör. Yıldız ÖZFIRAT
08-11 Nisan April
2015
498
Zonaro and Osman Hamdi, both are the painters that
represents the orientalist movement. Zonaro, as a
Western orientalists, have come to the East and por-
trayed the Ottoman Empire. Osman Hamdi went to the
West for educational purposes in regards of westerni-
zation process and when he came back, he had number
of orientalist essentialed art works unlikely others that
glorifies East. Therefore, comparison of Osman Hamdi
and Zonaro has a great importance, which can take as
an example, regarding the valuation of the Ottoman’s in
the Western and Eastern painters eyes.
örnek alınıyor olması, devletin resmi siyasi politikala-
rının Batıcı bir tarzda olması gibi sebeplerle 19. Yüzyıl
Osmanlı devletinde Batı eksenli köklü bir değişim
sürecinin yaşandığı görülmektedir. Bu sürecin en
önemli etkenlerinden birisi Batı’ya öğrencilerin gönde-
rilmesi olmuştur. Böylece Batı’da eğitim görmüş olan
bu öğrenciler, siyasetten ekonomiye, sanattan teknik
bilimlere kadar pek çok alanda Batı’dan aktarma bir
değişim sürecinin baş aktörleri olmuşlardır.
Zonaro ve Osman Hamdi ise her ikisi de oryantalist
akımın temsilcisi olan ressamlardır. Zonaro Batı’lı bir
oryantalist olarak Doğu’ya gelmiş ve Osmanlı’yı res-
metmiştir. Osman Hamdi ise, batılılaşma politikaları
ekseninde Batı’ya eğitim amaçlı gitmiş ve geri döndü-
ğünde oryantalist nitelikli ancak diğerlerinin aksine
Doğu’yu yücelten birtakım eserlere imza atmıştır.
Dolayısıyla, Zonaro ve Osman Hamdi’nin karşılaştı-
rılması Batılı ve Doğulu ressamların gözünde Osman-
lı’nın değerlendirilmesinin nasıl olduğunu gösteren bir
örnek olmaları bağlamında büyük önem taşımaktadır.
Orientalism, which was generally fed by the 19th cen-
turies big changes, consists and represents of West’s
attitudes, beliefs and values regarding to the East, even
though its historical and sociological roots are date
back tool dertime. The main point of Orientalism is the
West’s critical and negative attitude towards the to the
East.Inthisregard, East always has barbaric, primitive,
traditional, feminine and such as features in the eyes
of the West. Such prejudiced ideas of the West about
the East in the socio-cultural and economic terms has
always lowered the East secondary position.Where as
historical and social foundations of the East was quite
well-established and have a rich history that can be
seen.The main purpose of Orientalism of the West is to
marginalize and to make identification between the cul-
ture of civilizations axis by affirming its values, across
the East. Art of painting is one of the most important pil-
lars of the Orientalism without doubt. Some of the West-
ern painters have portrayed some of the Eastern world
by going to the east and some made the orientalism by
the desk without making such an effort, based on some
of the the travelers, what they have read and heard from
painters. However, the formation of a great Orientalist
knowledge can be seen when this kind of work, done in
that period, is examined today.It was also not created
solely by the West, the East has addressed itself an
orientalist styleEspecially in final period of the Ottoman
Empire, West was taken as a role model in many areas,
the official policy of the states wasWesternization in The
West oriented fundamental transformation process is
observed in Ottoman Empire during the19thcentury,One
of the most important factors of this process was to
send students to the West. There by, those students who
were educated in the West, have been the main actors in
the process of a change, in many areas, such as politics,
economics, art, technical sciences that transferred
from the West.
Giriş
Tarihsel toplumsal temelleri çok daha eskilere kadar
uzanmasına rağmen, genel olarak 19. Yüzyıldaki büyük
değişimlerden beslenen oryantalist akım Batı’nın Doğu
ile ilgili tutum, düşünce ve yargılarını içeren bir bilgi
alanını temsil etmektedir. Oryantalizmde temel nokta,
Batı’nın Doğu’ya yönelik negatif eleştirel bir tutuma
sahip olmasıdır. Bu bağlamda Batı’nın gözünde Doğu
her zaman barbar, ilkel, geleneksel ve dişil gibi birtakım
özelliklere sahiptir. Batı’nın böylesi önyargılı düşünce-
leri Doğu’yu sosyo-kültürel ve ekonomik anlamda hep
ikincil konuma düşürmüştür. Oysa ki Doğu’nun tarihsel
toplumsal temellerine bakıldığında oldukça köklü ve
zengin bir birikime sahip olduğu görülmektedir. Oryan-
talizmin buradaki temel amacı Batı’nın sahip olduğu
değerleri olumlayarak, karşısındaki Doğu’yu ötekileş-
tirmek ve uygarlıklar arasında kültür eksenli bir kimlik
tanımlaması yapmaktır.
Oryantalist akımın en önemli sacayaklarından birisi de
kuşkusuz resim sanatıdır. Batılı ressamların bazıları
Doğu’ya giderek Doğu dünyasını resmetmişler, bazı-
ları ise böyle bir emeğe bile gerek duymadan Doğu’ya
giden seyyahlardan, ressamlardan duyduklarından ve
okuduklarından yola çıkarak hayallerindeki Doğu’yu
resmetmişlerdir. Ancak o dönemlerde yapılan bu tarz
çalışmalar bugün incelendiğinde büyük bir oryantalist
bilginin oluştuğu görülmektedir. Ve bu bilgi yalnızca Batı
tarafından oluşturulmamış, Doğu da kendisini oryanta-
list bir tarzda ele almıştır. Özellikle Osmanlı Devletinin
son dönemlerinde Batı’nın bir çok konuda örnek alınıyor
olması, devletin resmi siyasi politikalarının Batıcı bir
tarzda olması gibi sebeplerle 19. Yüzyıl Osmanlı Devle-
tinde Batı eksenli köklü bir değişim sürecinin yaşandığı
görülmektedir. Bu sürecin en önemli unsurlarından
birisi Batı’ya öğrencilerin gönderilmesi olmuştur. Böy-
lece Batı’da eğitim görmüş olan bu öğrenciler, siya-
setten ekonomiye, sanattan teknik bilimlere kadar pek
çok alanda Batı’dan aktarma bir değişim sürecinin baş
aktörleri olmuşlardır.
Zonaro ve Osman Hamdi ise her ikisi de oryantalist
akımın temsilcisi olan ressamlardır. Zonaro Batılı bir
oryantalist olarak Doğu’ya gelmiş ve Osmanlı’yı resmet-