Toshkent moliya instituti moliya-iqtisod fakulteti

Kurs ishining predmeti. Sarmoyalarning foydali tarmoqlar va ishlab chiqarishga samarali o’tish albatta yaxshi tashkil etilgan fond bozoriga bog’liq. Ularning tuzilishi respublika xududlarida qimmatli qog’ozlar bozori infratuzilmasini kengaytirish va rivojlantirishga xizmat qiladi. Shuni tan olish kerakki, so’nggi yillarda jahon iqtisodiyotida yuzaga kelayotgan muammolar asosan qo’shimcha pul bosib chiqarish va moliya bozorini shunday pullar bilan to’ldirish hisobidan hal etilishi ko’zga tashlanmoqda. Bu esa, o’z navbatida, kelgusida jilovlab bo’lmaydigan inflyatsiyaga, ya’ni qimmatchilikka, zaxira va milliy valyutalarning qadrsizlanishiga va shu bilan bog’liq og’ir oqibatlarga olib kelishi mumkin. Qimmatli qog’ozlar bozori mamlakatda endigina shakllanayotgan soha xisoblanadi, shu bilan birga iqtisodiyotning muhim elementlaridan biridir, chunki uning yordamida bir kancha iqtisodiy va moliyaviy masalalar hal bo’ladi.
Kurs ishining ilmiy ahamiyati. Tashkillashtirilgan qimmatli qog’ozlar bozori kapital bozorni rivojlanish ko’rsatkichi bo’libgina qolmay, balki moliyaviy iqtisodiy tizimni baholash indikatori hamdir. Bundan tashqari kapitallash yuqori bosqichining likvidliligini, ikkilamchi bozorni asosiy faktorlaridan biri bu to’g’ri sarmoyalarni iqtisodiyotga, shuningdek chet el sarmoyalarini ham jalb qilishdir. Odatda, bozorning investitsiyalarni jalb qila olish qobiliyatiga bahoni birinchi navbatda portfel investorlar, ya’ni riskka moyil bo’lgan va yuqori daromadga intiluvchi chayqovchilar beradi. Shu bilan bir vaqtda aktivlarning (qimmatli qog’ozlarning) har bir oborotidan ma’lum bir foiz olib yuqori daromadga ega bo’lish uchun ular aktivlar aylanmasining yuqori tezlikda bo’lishini taminlashi kerak. O’z navbatida, muntazam savdo qimmatli qog’ozlar kotirovkasi mexanizmini shakllantiradi. Bu esa strategik investorlar har qanday vaqtda egalik qilayotgan kapitalning haqiqiy bahosini aniqlash imkoniyatini beradi va zarur bo’lgan holatda qimmatli qog’ozlarning tez sotilish sharoitini yaratadi, ya’ni qimmatli qog’ozlarning likvidliligi va jalb qila olish qobiliyatini oshiradi.
Bunda O’zbekiston fond bozorlariga ham bilvosita baho berilib, ularga bozorning qo’lay kon’yukturasida qimmatli qog’ozlarni qo’shimcha muomalaga chiqarish va kapitallar bozoridan mablag’larni jalb qilish imkoniyatini beradi.