Toshkent viloyat chirchiq davlat pedagogika instituti

1.1. Iogann Sibastyan Baxning hayoti.
Yillar 1685 11700 Kompozitor Eyzenax shahrida jsan’atkor oilasida tavallud topdi. Bu kasb barcha Baxlar sulolasi |uchun oilaviy boigan: bir necha asrlar davomida Baxlar avlodi Germaniva musiqachilari sifatida nom qozonib, faoliyat olib bor- ; iganlar. Iogann Sebastyanning mujsiqa san’atidagi birinchi ustozi iotasi bo'lgan. U jozibali ovoz sohibi bo‘lib, xorda ijro qilgan. il.S. Bax 9 yoshida yetim bo‘lib k^oladi va Ordruf shahrining cherkovida xizmat qilgan katta akasi - I Iogann Kristofa qo‘lida tarbiya [ ko'radi. j 15 yoshida Ordruf litseyini ta -1 momlab. Lyuneburgga ko‘chib Ijodi 1703 boradi. Û yerda “sara xonandaïar” (Michaelschule) xorida ijro etadi. 17 yoshga kelib klavesin, skripka, alt va organni o‘zlashtiradi. Ish izlash, nochor holatga tushib qolishi oqibatida, u bir necha yillar davomida kichik nemis shaharchalarida turli lavozimlarda faoliyat yuritib, yashash joylarini almashtiradi: Veymar (1703), Arnshtadte (1704), Myulxauzen (1707). Organ va klavir uchun ilk asarlar (“Sevikli akamni ketishi munosabatiga Kaprichchio ”), birinchi diniy kantatalar.
1708 VEYMAR DAVRI. Veymar gersogi xizmatiga organchi va kapelladagi kamer musiqachi sifatida ishga yoilanadi. Baxning kompozitorlik birinchi yetuk asarlari, ijodiy yuksalish. Organ ijodiyotida yuksak namunalar yaratilishi: Tokkata va fuga re-minor, prelyudiya va fuga lya-minor, prelyudiya va fuga do-minor, Tokkata do-major, Passakaliya do-minor, shuningdek, mashhur “Organ kitobchasf'. Organ asarlar bilan bir qatorda kantata janri ustida ishlashi, klavir uchun italyan skripka konsertlami qayta moslash (eng ko‘pi A. Vivaldi konsertlari). Veymar davri kom pozitorni skripka sonatasi va syuitasiga murojaat qilishi bilan tavsiflanadi.
1717 KYOTEN DAVRI. “Kamer rausiqa direktori” boiib tayinlanishi, ya’ni Kyoten gersogi saroyi musiqa hayotining asosiy tashabbuskori va bosh rahbari boiishi. Farzandlariga universitetda taiim berish maqsadida katta sh
aharlarga ko‘chishni rejalashtiradi. Kyoten shahrida yaxshi organ va xor kapellasi boMmagani bois, kompozitor bor diqqate’tiborini klavir ijodiyotiga qaratadi (I-jild “YaTK”, “Xromatik fantaziya va fuga”, fransuz va ingliz syuitalari) 56 www.ziyouz.com kutubxonasi ansambl musiqa (6 ta “Brandenburg” konsertlari, skripka solo uchun sonata).
1723 LEYPSIG DAVRl. Avliyo Foma cherkovi qoshidagi Tomasshul xor kantori, organchisi va shaharning | “Musiqiy hamjamiyati” vakili. j Mazkur jamiyat shahar aholisi j uchun musiqa kechalarini tashkil ! qilgan. Bax ijodining eng yuqori gullash davri. Xor va orkestr uchun eng sara asarlarining yaratilishi: Messa si-minor, “loan bo‘yicha iztiroblar”, “Matfey bo‘yicha iztiroblar”, Rojdestvo oratoriyasi, kantatalar (birinchi uch yil ichida 300 ga yaqin). Oxirgi o‘n yil ichida kompozitor amaliy maqsaddan yiroq bo‘lgan musiqaga e’tiborini jamlaydi. Bular: II-jild “YaTK” (1744), partitalar, “Italyan konsert”i, organ messasi, “turli variatsiyali ariya” (Bax vafotidan so‘ng “Goldbergli variatsiyalar” deb nom oigan). 1740 Öxirgi yiiíar ko‘z xastaligi bilan o‘tadi. Muvaffaqiyatsiz operatsijyadan so‘ng, ko‘zi ojiz bo‘lishiga ¡qaramay, asarlar yaratishdan to‘xtamagan. Ikki polifonik turkum - “Fuga san‘ati”, “Musiqiy tuhfa” ustida ishlash.
. Iogann Sebastyan Bax - buyuk kompozitor va organchi, kantor va pedagog, tarix sahifalaridan go‘yo bronzadan quyilgan bahaybat va ulug'vor timsol sifatida ko‘z oldimizda gavdalanadi. Kompozitor musiqasi va ijodi asrlar davomida insoniyat tomonidan turlicha qabul qilingan. Uning ijodiga bo‘lgan qiziqish bizning asrimizning ikkinchi yarmida ancha kuchaydi. Agar daholik - bu turli inson alomatlarining baxtli majmuasi deb hisoblansa, buning yorqin misoli o‘mida I.S. Baxning hayotini keltirish joiz. Uning avlodi ikki yuz yillik davomida qadrdon Tyuriiv giyani saroy, cherkov va shahar musiqachilari, skripkachi va organ-» chilar, kompozitorlar bilan ta’minlab kelgan. Baxlarning zurriyodij musiqa tarixida noyob bir fenomen. Nemis olimlari uni yaxshi o‘rga-1 nib, tadqiq qilishgan.
Baxning o‘zi ushbu “geniologik daraxtni” tuzibj chiqqan edi: -Gans Bax (1580-1626) - skripkachi; -Genix Bax (1615-1692) - organchi, kompozitor; -Iogann Mixael Bax (1648-1694) - organchi, kompozitor, cholg‘u ustasi; -Xristof Bax (1613-1661)- saroy musiqachisi; -Iogann Kristof Bax (1645-1693) - skripkachi, organchi; -Iogann Amvrosiy Bax (1645-1695) - skripkachi, altchi; -Iogann Sebastyan Bax ( 1685-1750); -Vilgelm Frideman Bax (1710-1782) - kompozitor, organchi; -Filipp Emmanuel Bax (1714-1788) - kompozitor, klavisinchi, musiqa pedagogi, musiqiy direktor; -Iogann Kristof Fridrix Bax (1732-1795) - kompozitor, klavisinchi, kapelmeyster; ---Iogann Kristian Bax (1735-1782) - kompozitor, pianist, organchi, musiqa pedagogi