57
düşmənlərə qarşı ağır mübarizələr və dağıdıcı müharibə ilə üzləşdi. Bu
dövrdə Azərbaycan rəhbərliyində gedən daxili çəkişmələr, hökumətin
müstəqil daxili və xarici siyasət konsepsiyasının olmaması, Dağlıq
Qarabağ problemini həll etmək üçün ardıcıl siyasət yeridə bilməməsi,
ordunu vaxtında təşkil etməməsi, təslimçi siyasət yeritməsi Azərbaycan
dövlətinin varlığını təhlükə qarşısında qoymuşdu.
Məhz buna görədir ki, 1991-1992-ci illərdə Dağlıq Qarabağda
vəziyyət daha da gərginləşdi, dəhşətli Xocalı faciəsi baş verdi.
Azğınlaşmış düşmən heç bir tutarlı cavab almadığından ruhlanaraq
torpaqlarımızı işğal etməyə başladı. Bütün bunlar A.Mütəllibovun
vəzifədən getməsi üçün şərait yaratdı və o, Moskvaya öz havadarlarının
yanına qaçdı. 1992-ci ildə Xalq Cəbhəsi-Müsavat birliyi hakimiyyəti ələ
aldı. Səriştəsiz insanlardan ibarət olan bu dövlət ölkə daxilində gedən
prosesləri tənzimləyə bilmədi, xaos, anarxiya, hərc-mərclik hökm
sürməyə, ən qorxulusu isə ölkə iqtisadiyyatı dağıdılmağa, milli
sərvətlərimiz talan edilməyə başlandı. Ordu quruculuğunda da heç bir
müvəffəqiyyət qazanılmadığından, ölkə torpaqlarının işğalı üçün əlverişli
şərait yarandı. Əliyalın xalq erməni təcavüzü qarşısında köməksiz
qalmışdı.
1993-cü ildə Xalq Cəbhəsinin silahlı dəstələri arasında qanlı
toqquşmalar başlandı. Gəncə qiyamı baş verdi. Ölkədə gündən-günə
dərinləşən siyasi-iqtisadi, sosial və ordu quruculuğunda baş verən böhran
hökuməti iflic vəziyyətinə saldı. Baş nazir, Milli Məclisin sədri, bütün
güc nazirliklərinin rəhbərləri istefaya getdi. Bütün bunlar artıq 1993-cü
ilin iyun ayında hökumət böhranını daha da dərinləşdirdi. Ölkədə
hakimiyyətsizlik hökm sürməyə başlamışdı. Müdrik Azərbaycan xalqı
böyük fəlakətin yaxınlaşdığını, müstəqilliyin ciddi təhlükə qarşısında
qaldığım hiss edirdi.
1993-cü ilin ortalarında Azərbaycanın bir neçə “müstəqil” bölgəyə
parçalanması prosesi gedirdi və respublikamızda “xanlıqlar” deyilən
qurumların yaradılması havası ilə yaşayan, lakin xalq tərəfindən
tanınmayan bəzi üzdəniraq liderlər üçün hakimiyyət ehtirası Vətən, xalq,
torpaq kimi müqəddəs anlayışlardan çox-çox yüksəkdə dururdu. Rusiya
58
tərəfindən qızışdırılan bu üzdəniraq “liderlər” “Talış Muğan
Respublikası”, “Ləzgistan dövləti” və “Bakı quberniyası” yaratmaqla
ölkəni parçalamaq istəyirdilər.
Məhz belə bir dövrdə, ölkəmizin real vətəndaş müharibəsi ilə üz-üzə
dayandığı bir zamanda xalqın çoxdan bəri arzuladığı şəxsiyyətin
hakimiyyətə qaytarılması uğrunda qurtuluş hərəkatı başlandı. Qurtuluş
hərəkatının başçıları sanki Allah təalanın Azərbaycan xalqının bu dar
günü üçün qoruyub saxladığı, o dövrdə Naxçıvan Muxtar Respublikası
Ali Sovetinin sədri işləyən Heydər Əliyevin ölkə rəhbərliyinə gəlməsini
tələb edirdilər. Müasir tariximizdə dönüş nöqtəsi sayılan bu tarixi zaman
kəsiyində xalqımız onu ağır bəlalardan qurtaracaq bir xilaskar, gələcəyin
yolunu göstərən əfsanəvi bir qəhrəman hesab edir, bütün ümidini ona
bağlayırdı. O zaman Naxçıvan blokada şəraitində idi. Gedib-gəlmək çətin
olsa da Azərbaycanın ayrı-ayrı rayonlarından insanlar dəstə-dəstə oraya
gedir, Bakıya böyük siyasətə qayıtmasını Heydər Əliyevdən xahiş və
tələb edirdilər.
1992-ci il oktyabrın 16-da “Səs” qəzeti vasitəsilə Azərbaycanın 91
nəfər tanınmış ziyalısı “Azərbaycan sizin sözünüzü gözləyir” deyə
Heydər Əliyevə müraciət etmişdi. İş o yerə gəlib çatmışdı ki, Azərbaycan
Respublikasının prezidenti Əbülfəz Elçibəy vəziyyətin olduqca ağır və
çıxılmaz olduğunu hiss edərək dəfələrlə kömək üçün Heydər Əliyevin
Bakıya gəlməsini xahiş etmişdi. Xalqın təkidli müraciətini nəzərə alaraq
H.Əliyev 1993-cü il iyun ayının 9-da hökumətin onun ardınca göndərdiyi
təyyarə ilə Bakıya gəldi. İndi “H.Əliyevi hakimiyyətə mən gətirmişəm”,
“biz gətirmişik” deyənlərin sayı çoxdur. Ancaq o dövrdə baş verən
hadisələrin analitik təhlili göstərir ki, H.Əliyevi hakimiyyətə bütövlükdə
Azərbaycan xalqı gətirmişdir. Ayrı-ayrı insanlar, qurumlar, partiyalar isə
xalqın tərkib hissəsidir.
1993-cü il iyunun 15-də Heydər Əliyev Azərbaycan Respublikası Ali
Sovetinin sədri seçildi. İyunun 24-dən etibarən isə Milli Məclisin qərarı
ilə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin səlahiyyətlərini icra etməyə
başladı. H.Əliyevin Ali Sovetin sədri vəzifəsinə seçildiyi gün
Azərbaycanın müasir dövr tarixinə “Qurtuluş günü” kimi daxil oldu.
59
Hadisələrin sonrakı inkişafı bu fikrin nə qədər düzgün olduğunu sübut
etdi. Sözün həqiqi mənasında 15 iyun 1993-cü il Azərbaycan
Respublikasının həyatında yeni dövrün başlanğıcı oldu. Müstəqil, suveren
Azərbaycan dövlətçiliyinin həyatında yeni mərhələ - H.Əliyev mərhələsi
başlandı. Bu mərhələnin proqram sənədi kimi Milli Məclisə sədr
seçildikdən sonra H.Əliyevin ilk çıxışına diqq
ət yetirək. Deputatların
etimadına görə minnətdarlıq etdikdən sonra o dedi:
“Mən bu gün burada uzun nitq söyləmək istəmirəm. Ancaq bir neçə
söz var ki, mən onları deməyə borcluyam. İlk növbədə Milli Məclisin
sədri kimi mən Azərbaycan Respublikasının tarixi nailiyyəti olan
müstəqilliyi qorumağı, möhkəmləndirməyi özümün əsas vəzifələrimdən
hesab edirəm. Azərbaycan Respublikasının müstəqilliyi 1918-ci ildə
yaranmış ilk demokratik Azərbaycan Respublikasının ənənələri əsasında
müasir tələblərlə, dünyada gedən proseslərlə bağlı olaraq təmin
olunmalıdır.
Bu sahədə nə lazımdırsa edəcəyəm və heç kəsin şübhəsi olmasın ki,
mən ömrümün bundan sonra qalan hissəsini harada olursa-olsun yalnız və
yalnız Azərbaycan Respublikasının müstəqil dövlət kimi inkişaf etməsinə
həsr edəcəyəm. Bununla əlaqədar olaraq bildirmək istəyirəm ki,
Azərbaycan Respublikası bundan sonra heç vaxt müstəqilliyini
itirməyəcək, yenidən heç bir dövlətin tərkibinə daxil olmayacaq və heç
bir başqa dövlətin əsarəti altına düşməyəcək”.
Ulu öndərin proqram xarakterli bu çıxışı dövlətimizin və xalqımızın
gələcək vəzifələrini müəyyənləşdirdi və o, bütün sonrakı fəaliyyəti boyu
bu proqramın həyata keçirilməsini ön plana çəkdi.
1993-cü il oktyabrın 3-də Azərbaycan xalqı Heydər Əliyevi alternativ
əsasla, böyük səs çoxluğu ilə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti
seçdi. Heydər Əliyev çox çətin bir dövrdə hakimiyyətə gəlmişdi. O,
tezliklə ölkəni gözləyən fəlakətdən, alovlanmaqda olan vətəndaş
müharibəsindən, Azərbaycanın parçalanmasından, torpaqlarının işğal
edilməsindən xilas etməli, müstəqil Azərbaycan dövlətçiliyini qoruyub
saxlamalı idi. Böyük dövlətçilik ənənəsinə və siyasi təcrübəyə yiyələnmiş
H.Əliyev ilk növbədə dövlət idarələrinin möhkəmləndirilməsini
Dostları ilə paylaş: |