Türk xalqları tarixi kafedrası 25 Azərbaycanda
Yüklə 2,86 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Almara HÜMBƏTOVA Azərbaycan Respublikası Təhsil İnstitutunun dissertantı E-mail: txt_kaf@bsu.edu.az
Türk xalqları tarixi kafedrası – 25 Azərbaycanda türk xalqları tarixinin tədqiqi və tədrisi məsələləri 70 7. Robert Mantran. Osmanlı İmparatorluğu Tarihi. Çeviren: Server Tanili, Kültür Yayınları, III Baskı, İstanbul, 2016, 976 s. _________________________ Almara HÜMBƏTOVA Azərbaycan Respublikası Təhsil İnstitutunun dissertantı E-mail: txt_kaf@bsu.edu.az TÜRK XALQLARI TARİXİNİN TƏDQİQİ MƏSƏLƏLƏRİNƏ BAXIŞ “Müstəqilliyin əldə olunması nə qədər çətindirsə, onun saxlanılması, daimi, əbədi olması bundan da çətindir” (Heydər Əliyev) Açar sözlər: türk xalqları tarixi, BDU, tarix fakültəsi, tələbə, inki- şaf, müstəqillik, türk dünyası Azərbaycan Respublikası müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra, başqa sahələrdə olduğu kimi, elmin tədrisinin müasir tələblər səviy- yəsinə uyğun təkmilləşdirilməsi prosesi sürətləndi. BDU-nin Tarix fakultəsində 1992 ildə “Türk (anlamı “Yetkin insan”) xalqları tari- xi”nin müstəqil fənn kimi tədris edilməsi haqda qərar verildi. 2012- ildə isə “Türk və Qafqaz xalqları tarixi” kafedrası yarandı. Kafedra- lar Türkdilli dövlətlərin Universitetləri ilə geniş əməkdaşlıq əlaqə- ləri qururlar. Bu baxımdan Azərbaycan xalqının müstəqilliyini əldə etdikdən sonra dünyanın iqtisadi cəhətdən inkişaf etmiş dövlətləri ilə, eləcə də bizə yaxın olan türkdilli ölkələrlə iqtisadi münasibətlə- rinin yaradılması müstəqil iqtisadi strategiyanın əsasını təşkil etmiş- dir. Tədqiq edilən illərdə türkdilli dövlətlərlə sinergetik iqtisadi əla- qələrin genişləndirilməsi Azərbaycanın xarici siyasətinin əsas isti- qamətlərindən biri olmuşdur. Hansı ki, bu əlaqələr dövlətimizin beynəlxalq birlik tərəfindən hüquqi subyekt kimi tanınmasından sonra daha da dərinləşmişdir. Məhz bu zaman türkdilli ölkələrlə hərtərəfli iqtisadi əlaqələrin inkişaf etdirilməsi Azərbaycanın əsas geosiyasi və strateji məqsədlərindən biri olmuşdur. Ona görə də Türk xalqları tarixi kafedrası – 25 Azərbaycanda türk xalqları tarixinin tədqiqi və tədrisi məsələləri 71 Azərbaycan müstəqilliyinin ilk günündən başlayaraq işlək azad iqti- sadi mexanizm qurmaq üçün bir sıra aktlar qəbul etmişdir. Müstəqil türk dövlətləri: Türkiyə, Azərbaycan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Özbəkistan, Türkmənistan, Şimali Kipr Türk Cümhu- riyyəti türk dünyası anlayışını təsdiq edir. Türk xalqlarının dünya tarixində rolu əvəzolunmazdır. Belə ki, türk tarixinin dünya tarixi- nə, mədəniyyətinə, elminə verdiyi töhfələr, yəni tarixi abidələri, dünyada tanınmış görkəmli şəxsiyyətləri, vətənpərvər şəxsiyyətləri ilə özlərini sübut etmişdilər. Elmi, dini, ictimai, iqtisadi və siyasi baxımdan durmadan yüksələn türklər Asiya və Avropa xalqlarını bir-biri ilə qaynadıb qarışdıraraq, ümumbəşəri mədəniyyətin yaranmasında əvəzsiz xid- mətləri göstərmişlər. Türk xalqının, onun qəhrəman hökmdar və sərkərdələrinin qüdrəti və dühası sayəsində artıq XV1 əsrdə Yer kü- rəsinin böyük bir qismi ayrı-ayrı Türk xalqlarının hakimiyyəti al- tında idi, ona görə də XV1 əsr tarixə “Türk əsri” kimi daxil olmuş- dur. Türklər haqq, ədalət yolunda milyonlarla şəhid vermiş bir mil- lətdir. Tarixən Ərəb Xilafəti və Bizans İmperatorluğundan təzyiq və zülm görən bir çox xalqlar, əsasən də xristian xalqları orta əsrlərdə öz milli varlıqlarını və dinlərini qoruyub saxlamaq üçün Türklərə sığınmış və Türkləri özlərinin xilaskarı hesab etmiş, Türk hakimiy- yətini könüllü olaraq qəbul etmişlər. Xristian mənbələri özləri Türklərin qurtarıcı olduqlarını təsdiqləmişdilər. Türklərin ədalətə, insanlıq duyğusuna, hakim olduqları xalqların arzularına əsaslan- masının nəticəsidir ki, Onlar İngilislərin yüz il hakim ola bildikləri Hindistanda doqquz yüz il, Qərbi Avropalıların əlli-altmış il əsarət- də saxlaya bildikləri ərəb ölkələrində min il hökmranlıq etmişlər. Çünki, Türklər digərlərindən fərqli olaraq, yerli xalqlara ikinci də- rəcəli xalq kimi baxmamış, onlara öz dillərini, nə də mənsub olduq- ları dinlərini zorla qəbul etdirməmişlər. Bu hiss və duyğular Türklə- ri islam dini və mədəniyyətinə yiyələnmələri ilə daha da güclənmiş- dir. Ortaq Türk dilinin yaranması üçün bütün Türk xalqlarının birli- yi, həm də onların mədəniyyətlərinin birliyi olmalıdır. Türk dünya- sının intellektual gücü bu işi gerçəkləşdirməyə qadirdir. Ümumtürk Türk xalqları tarixi kafedrası – 25 Azərbaycanda türk xalqları tarixinin tədqiqi və tədrisi məsələləri 72 mədəniyyətinin, ümumtürk ədəbiyyatının və.s. olması, bu mədəni siyasətin təməl bölümlərindən olmalıdır. Milli və insani duyğularla bəslənən, türk kimi yaşayıb, türk kimi yüksələn türklər yalnız özlərinə deyil, bütün insanlığa xidmət etmiş, insanlığı rifaha yuvalaşdırmış, elmi, ictimai, iqtisadi və siyasi baxımdan durmadan yüzillərlə yüksəlmişlər. Türklərin bu yüksəlişi düşmənlərini qıcıqlandırmış, türkləri ən azı zəif duruma düşürmək üçün yüz illərlə düşünüb, daşınmışlar. Sayı 200 milyona yaxın olan, dünyanın hər tərəfinə dağılmış Türklər, on dörd əsr əvvəl ortaq dil- də danışıb, Türk xaqanlığı altında bir dövlətdə yaşamışdır. 8. əsrdən sonrakı tarixi, Türklərin parçalanma və bir-birindən uzaqlaşma tari- xinə çevrildi. Belə ki, Oğuz, Qıpçaq, Qarluq, sonralar Oğuzlar; Türk, Azərbaycan, Türkmən, Qaqauz; Qıpçaqlar; Qazax, Qırğız, Tatar, Başqırd; Qarluqlar Özbək, Uyğur şəklində parçalandılar. 20- ci əsrdə dünya xəritəsində altı müstəqil Türk dövləti yer aldıqdan sonra, əsrlər boyu bir-birindən ayrı qalan türklər bir-biri ilə əmək- daşlıq etməyə başladılar. Türkdilli Dövlətlər Birliyinin yaradılması üçün zəruri elmi, hüquqi zəminin formalaşmasına başlamaq üçün müvafiq işlər görüldü. Türkdilli ölkələrin dövlət başçılarının Zirvə görüşü, türk dünyası arasında dostluq, əməkdaşlıq əlaqələrinin möhkəmlənməsinə, xalqlarımızın qədim tarixə malik çoxəsrlik qar- daşlıq münasibətlərinin inkişafına təkan verdiyinə sübutdur. Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı həqiqətlərin (Ermənistan – Azərbay- can) dünya ictimaiyyətinə çatdırılması, azərbaycanlılara qarşı ermə- nilər tərəfindən törədilmiş soyqırım və terrorun, digər cinayətlərin beynəlxalq miqyasda ifşa edilməsi istiqamətində türkdilli ölkələr tərəfindən birgə tədbirlərin görülməsi və Azərbaycana siyasi dəstək daha möhkəm olmalıdır. Avropada yaşayan türkdilli xalqların dias- por təşkilatları arasında əməkdaşlıq əlaqələrinin genişlənməsi sahə- sində böyük işlər görülmüşdür. Məsələn, “Azərbaycan və türk dias- por təşkilatlarının birgə fəaliyyət strategiyası”nın, Azərbaycan və Türk Diaspor Təşkilatlarının Koordinasiya Şurasının fəaliyyətinin səmərəliliyi və.s. Türk dünyasının Elmlər Akademiyasının yaradılması, Türk dünyası elmi kitabxanasının, eyni zamanda elmi kitabxananın elekt- Yüklə 2,86 Kb. Dostları ilə paylaş:
|