Türk xalqlarinin mərasim sistemiNDƏ novruzun yeri
Yüklə 6,43 Mb. Pdf görüntüsü
|
nümay əndələrindən ibarət bir qrup Moskvaya nəcib bir m əqsədlə getmişdir: onlar yanvar hadisələrindən sonra Bakını t ərk etmiş rusdilli əhalinin nümayəndələri ilə görüşmək, ... əvvəlki həyat və peşə statusunu qaytarmaqda bu adamlara köm ək göstərmək istəyirdilər”... (“Yurda qayıt” məqaləsi, “Kommunist”, mart 1990). Az ərbaycanın belə ağır və odövrkü Ayaz Mütəllibov hakimiyy əti üçün çıxılmaz vəziyyətində “Kommunist” qəzeti el ə həmin o “Kommunist” qəzetinin mart saylarında ard-arda A.N əbiyevin İlaxır çərşənbələrlə bağlı qurama çərşənbələrini “Baharın özgə hüsnü var” başlığı ilə verir. Ölkənin bu v əziyyətində baharın özgə nə hüsnü ola bilərdi? 20 Yanvar hadis ələrində canını fəda edən şəhidlərin qanı hələ qurumayıb... Xalq çaşqınlıq və matəm içindədir, bağlı olduqları Moskvanın satqınlığı, xəyanəti, M.Qorbaçovun məkrli siyasəti kommunist partiyasına nifrəti, qəzəbi artırıb. Belə bir vaxtda “Kommunist” q əzeti M.Qorbaçovun mətbuat konfransının materiallarını, Sov.İKP XXVIII Qurultayına nümayəndələrin seçilm ə qaydasını, Sov.İKP Mərkəzi Komitəsinin Plenumunun materiallarını 18 mart 1990-cı il sayında böyük səhifələrlə verir, axırıncı 6-cı səhifəsində A.Nəbiyevin “Baharın özgə hüsnü var...” silsil əsindən çərşənbə materialına da geniş yer ayırır. Sanki Azərbaycanda başqa problem yoxmuş kimi... Sadaladığım dövlət materialları ilə birgə, “Kommunist” q əzetinin eyni sayında yer almaq üçün yuxarıdan razılıq olmalı idi ki, onu da vermişdilər. O zaman məqsəd nə idi? Maraqlıdır ki, ilk dəfə dörd ünsürün çərşənbələrə ad kimi verilm əsinin məhz 1990-cı ilim martında şahidi oluruq. Həm d ə gecikmiş çərşənbə materiallarının ard-arda qəzetin üç sayında (16 mart – cümə günü, 17 mart – şənbə günü, 18 mart 242 – bazar günü) saylarında, çərşənbə axşamları deyil, fərqli günl ərdə (halbuki birinci (Yalançı) çərşənbə fevralın 27-ə, ikinci (X əbərçi, Çıdırçı) çərşənbə martın 6-a, üçüncü (Qara, Ölü) ç ərşənbə martın 13-ə, dördüncü (Axır) çərşənbə isə martın 20- ə düşürdü). 1990-cı ildə Axır çərşənbə ilə ilin təhvil olması üst-üst ə düşmüşdü... Azad N əbiyevin “Novruz bayramı” toplusu da 1990-cı ild ə yenicə çap olunmuşdu. Bildiyimiz kimi, bu topluda nə od, n ə yel... çərşənbəsi yoxdur. Lakin həmin toplu ilə parallel folklorçu “Kommunist” q əzetində tamamilə burada yazdıqlarının əksinə gedərək başqa fikirlər söyləyir və ünsürl əri çərşənbələrə pərçimləyir. Amma hələ fikirlərində t ərəddüdlər var. Məsələn, od, yel yazsa da, Əzəl və Axır ç ərşənbəyə hələ ad qoya bilməyib. Elə Axır çərşənbə kimi də verir. H ələ torpaq məsələsi yoxdur... N ə idi alimi eyni vaxtda çərşənbələrə ikili yanaşmağa vadar ed ən? Bu suala A.Nəbiyev özü bu oyunların nəticəsi olan “İlaxır çərşənbələr” (Azərnəşr, 1992, 62 s.) kitabına qeydl ərində [25, s.59] cavab verir: “İlaxır çərşənbələrin ilkin ç ərşənbəsi barədə ilk geniş məlumat “Kommunist” qəzetinin 1990- cı il 16 mart tarixli “Əzəl çərşənbə” guşəsində verilmişdi... Qəzetin əməkdaşı mədəniyyətşünas-alim İlham R əhimli İlaxır çərşənbələrin hər birinə bir səhifəlik material hazırlamağı xahiş etdi. Dostum və həmkarımın xahişi yerinə düşdü...”. Onu da qeyd edək ki, İlham Rəhimli “Kommunist” q əzetində müxtəlif illərdə ədəbi işçi, baş müxbir, felyeton və publisistika, m ədəniyyət şöbələrinin müdiri işləyib. "Az ərbaycan" qəzetinin baş redaktoru, prezident aparatının humanitar siyas ət şöbəsinin məsul işçisi olub (1991 - 1993). 243 Daha sonra A.N əbiyev yazır: “İ.Rəhimli və o vaxt redaktoru əvəz edən R.Nağıyev... “İlaxır çərşənbələri” qəzetin 16, 17, 18, 19 mart tarixli nömr ələrində səhifə yox, geniş guşə halında verməyə nail oldular... Elə kitabın yaranması da bu iki h əmkarımın İ.Rəhimli və R.Nağıyevin təşəbbüsü ilə oldu, sonradan hazırlanmış materialları kitab halına salıb nəşr etmək z ərurəti yarandı”... “Novruz bayramı” toplusunu hazırlayan bir folklorşünasdan qəzetin əməkdaşlarının Novruzla bağlı material ist əməsi çox normaldır. Lakin çərşənbələr haqqında materialın istənməsi normal deyil. Çünki A.Nəbiyev əvvəlki kitablarında yalnız bir çərşənbədən – Axır çərşənbədən bəhs edir. Ondan dig ər çərşənbələr haqqında material istəyəndə, m əcbur olur o bir çərşənbəni parçalayaraq ad qondarılan digər üç ç ərşənbəyə verir... Və ya Azad müəllim niyə o qədər üz ərində əziyyət çəkdiyi “Novruz bayramı” toplusuna xəyanət edir? Niy ə toplunun adı belə bu günədək (04.03.2018) Azad N əbiyevin Vikipediyadakı əsərlərinin arasında yoxdur? [220]. Bu gün müst əqil Azərbaycanımız hər cəhətdən, o cüml ədən də iqtisadi cəhətdən güclü ölkələr arasında özünə layiqli yer tutmuşdur. Düşünürük ki, dövlətimiz Novruz bayramına milli dəyərlərimizi özündə daşıyan bir xalq bayramı kimi yanaşır və, kifayət qədər dəbdəbəli keçirilməsinə şərait yaradır. Lakin bizim bu gün vaxtilə Ayaz Mütəllibov hakimiyy əti zamanı ölkədəki böhranı unutdurmaq məqsədilə qondarılmasına rəvac verdiyi dörd ünsür - dörd çərşənbə yalanlarına ehtiyacımız yoxdur. Xalqın keçirdiyi çərşənbələrin (Yalançı, Xəbərçi, Ölü, Axır) hər birində lazımi ayinlər icra olunurdu. Heç d ə hər birində çal-çağır, bol, bahalı süfrə olmurdu. Televiziya kanallarının müğənnilərin evlərindən 244 Yüklə 6,43 Mb. Dostları ilə paylaş:
|