TüRKİye boşanma nedenleri araştirmasi tbna 2014

TBNA2014
190
“Bir odamız yok, raporumuzu evde yazıyoruz. 
Adliyeye geldiğimizde görüşme yaptığımız yer 
hâkim odası oluyor. Hâkim duruşmada ara verdiği 
zaman biz görüşmeciyi dışarı çıkartıyoruz. Bazen 
en hararetli yerde, duygu yoğunluğunun olduğu 
yerde, tepkilerini ölçtüğümüz yerde aksamalar 
olabiliyor.” (Pedagog) 
“Bakıyor duvarlar boyasız, bir tane kıytırık 
perde var. Burada birkaç tane oyuncak var; iyi 
tamam çocuklar da oyun falan oynayabiliyor ama 
onun dışında bir şey yok. Ben yeri geldiğinde 
şu çocukla yerde oyun oynayabilmeliyim. Ona 
göre odam olmalı benim. Ben çocuğu yere nasıl 
oturtacağım? Ben Denver 2, gelişimsel tarama testi 
yapamıyorum mesela çünkü çocuğu oturtacağım yer 
yok.” (Pedagog)
Uzmanların karşılaştığı başka bir lojistik 
sorunsa araç tahsisidir. Uzmanlara araç tahsis 
edilmemektedir. Uzmanlar genelde görüşmeye 
gidilecek yerlere taksi paralarını kendileri 
vermekte, daha sonra bu paranın geri ödenmesi 
için uğraşmaktadır. Adalet Bakanlığı sistemi içinde 
de net tanımlamalar olmadığı için geri ödemelerde 
bürokratik sorunlar yaşanmaktadır. 
Bazı uzmanlar görüşme sıklıkları düşünüldüğünde 
harcırahlarının yeterli olmadığını belirtmektedir. 
Bu tür lojistik imkânsızlıklar uzmanların bazen 
yerinde yapılacak gözlem / görüşme sayısını 
azaltmasına sebep olmaktadır. 
“Hâkim diyor ki bu çocuk incelenecek, ev ortamı, 
sosyal çevresi gözlemlenecek. Git bunun yaşadığı 
ortamın raporunu hazırla. Dosyayı alıp tamam 
hâkim bey diyorsun ki herhangi bir ücret yok. 
Araba ücreti adı altında, yol ücreti adı altında 
bir ücret tahsis edilse taksi tutar, uygular 
gelirsiniz. Ama sen git bir araç ayarla adliyeden 
diyor. Çıkıp idari işlere gidiyorsun, adliyenin bu  
tür işlerde yardımcı olan aracı yok diyorlar.” 
(Pedagog)
“Hâkim diyor ki kendi paranızı cebinizden 
harcayacaksınız, faturayı alıp getireceksiniz ben 
size ücretini kestireceğim. Her ay bizim bazen 
20 tane ev ziyaretine gittiğimiz oluyor. Ben  
200 - 250 belki 500 lira cebimden ayırmak zorunda 
değilim ki iş için. Öyle olduğu için de taraflara  
telefon ediyoruz. Taraflar gelip götürüyor.” 
(Pedagog) 
Mahkeme uzmanlarının dile getirdiği başka sorun 
ise güvenliktir. Bu durum ceza mahkemelerinde 
daha sık yaşanmakla birlikte aile mahkemelerinin 
davalarında da uzmanlar güvenli olmayan muhitlere 
gitmek durumunda kalmaktadır. Bunun yanı sıra ev 
ziyaretlerinde taraflarla görüşme yapılırken şiddete 
meyilli kişilerle karşı karşıya kalmak da olasıdır. Bu 
gibi durumlarda hızlı bir şekilde ulaşabilecekleri 
herhangi bir kolluk kuvvetinin olmaması uzmanlara 
endişe yaşatmaktadır. 
“Güvenlik falan yok. Biz kendi güvenliğimizi 
kendimiz sağlıyoruz. Bundan dolayı sıkıntı 
yaşadığımız oldu. Silah dayayan bile oldu 
kafamıza. Biz bunları atlattık ama bundan 
sonra ne olacağının garantisi yok yine de.” (Sosyal 
Hizmet Uzmanı) 
“Çocuk mahkemesinde suça sürüklenen çocuklarla 
ilgileniyorsunuz. Bu çocuklar genelde güvenliksiz, 
kenar mahallerde oluyor. Yanınıza polis verilmiyor. 
Bir şekilde o mahalleye giriyorsunuz… Özlük 
hakkımız olmadığı için güvenlik talep edemiyoruz.” 
(Pedagog) 
10.4.10.3. Uzmanların Gelişimi İçin Öneriler
Mahkeme uzmanlarının mesleğe girişte aldığı 
eğitimler, uzmanlıklarını geliştirmek için ihtiyaç 
duydukları meslek içi eğitimler ve raporlarının 
standardizasyonuyla ilgili konular bu bölümde 
değerlendirilmiştir.
10.4.10.4. Eğitim İhtiyacı
Uzmanların sorun yaşadığı diğer konuysa 
eğitimdir. Çoğu mesleğe girerken genel memuriyet 
kurallarını öğreten eğitim dışında herhangi bir 
eğitim almamıştır. Uzmanlar kendi konularına özel 
eğitimler, ayrıca hukuk sistemiyle ilgili eğitimler 
beklemektedir. Uzmanlar kendi alanlarında 

---

Kanun Uygulayıcı ve Uzmanların Boşanma ve Boşanmanın Hukuki Sürece Dair Değerlendirmeleri
191
üniversitelerden eğitim almış olsalar bile bilirkişi 
olarak işlevlerini yerine getirecek donanımdan 
yoksundur. 
Birçok uzmanın, mahkeme uzmanlığına ilk 
başladığında çok zorlandığı, daha sonra zaman 
içinde işini “el yordamıyla” öğrendiği anlaşılmaktadır. 
Uzmanlık sistemin aile mahkemelerinde 
yeni olması, mahkemelerde görüşülen kişileri 
önceleyen ve bilgi aktarımı yapabilecek 
 
kıdemli uzmanların da olmaması bu sorunu 
artırmaktadır. 
“Çalışmaya ilk başladığınız dönemde hazırlık 
eğitimi gibi bir şey var ama onun içeriği 
sizin buradaki işinize uygun değil. Sadece 
memuriyetinize uygun bir eğitim. Memuriyet 
nedir, nasıl yapılır, adliyede işlem nasıl yapılır, 
bunları gösteriyorlar. Sizi alanınızdasınız, 
mezun olmuşsunuz, biliyorsunuz diyerek 
direkt oturtuyorlar. Öyle boşanmayla ilgili 
 
eğitim olmuyor.” (Sosyal Hizmet Uzmanı) 
“Adli sistemde görüşme yapmanız isteniyor ama 
süreçle ilgili de bilginiz olması gerekli. Şimdi bir 
hâkim savcı kadar süreci bilemiyoruz. Kanunları 
bilemiyoruz. Çünkü böyle bir eğitimimiz 
yok. Adli sistemdeki çocuğun durumuyla ilgili 
bize eğitim verilmedi. Sadece topluma nasıl 
yararlı hale getirebileceğimiz değerlendiriliyor. 
 
Onun dışında bir değerlendirme yapılmadı.” 
(Pedagog)
Küçük şehirlerdeki bazı uzmanlar eğitimlerin 
büyük şehirlerde yapıldığını ve kendilerinin de 
gitme imkânı bulamadığını belirtmiştir. 
“Çocuklarım daha ufak. Eğitimler veriliyor X’te. 
Benim sürekli oraya gitme olanağım yok. Kocam 
da burada çalışıyor. Keşke internetten eğitim olsa, 
burada seminerler düzenleseler. Bizi doldurmaları 
lazım. Eksiğiz.” (Psikolog)
Bazı uzmanlar Aile ve Sosyal Politikalar 
Bakanlığı’nın sağladığı eğitimleri almıştır ancak 
bu eğitimlerin sürekli ve çeşitli olması gerektiğini 
belirtmektedir. 
“Şu anda Aile Bakanlığı dediğim gibi boşanma 
evresindeki ailelere danışmanlık hizmeti vermek 
üzere eğitimler yapıyor. Geçen sene ilk eğitimi 
yaptılar. Kısa süreliydi. Bu eğitimlerin sürekli 
olması lazım.” (Psikolog) 
Uzmanlar Adalet Bakanlığı’nın bazı eğitimler 
düzenlediğini ama kendilerinin Adalet Bakanlığı’na 
bağlı olmadıkları için bunların dışında kaldıklarını 
düşünmektedir. 
“Ben orada olmayan personel adına görev 
yapıyorum. Kendi kurumumun asli işini 
yapmıyorum. Bu yüzden şimdi kalkıp da adliye 
bize eğitim versin diyemem. Yani zaten onlar da 
bu eğitimi verecek insanlar olsa bizi çağırmaz.” 
(Psikolog) 
“Adalet Bakanlığı yeni tayin edilmiş uzmanlarla 
kendi eğitim grubunu oluşturdu. Bizim orada 
birkaç arkadaşımız var eğitim veren. Facebook’tan 
takip ettiğimiz kadarıyla yeni atananlara onlar 
eğitim vermiş” (Pedagog) 
10.4.10.5. Rapor Formatları 
Mahkeme uzmanlarının bir sorunu da biçim ve 
içerik bağlamında tanımlanmış belli bir rapor 
formatı olmamasıdır. Herkes kendi formatını 
kendi oluşturmakta ve çoğu zaman da raporların 
işlevselliği konusunda ilgili hâkimlerden 
geribildirim alınamamaktadır. 
“Şöyle bir durum var. Ben bu raporda nasıl 
yaparım? Çocuk iki yıldır ailesi yanında, 
şu ikiyi rakamla mı yazıyla mı yazayım? 
O kadar çok şey çıkıyor ki... Birinci tekil mi  
ikinci tekil mi yazayım? Hiçbir kural yok...” 
(Pedagog) 
“Uzmanlaşamıyorsun. Bu tamamen kişinin 
kendini yetiştirmesiyle ilgili. Biz mesleğe 
başladığımızda herhangi bir rapor örneği 
yoktu. Raporları biz kendimiz ortaya 
çıkardık, kendimizce biçimlendirdik. Çocuk 
 
mahkemesinde de öyleydi.” (Sosyal Hizmet 
Uzmanı)

---