Тузувчилар

Quvur sistemasi diametri o‘zgaruvchan bo‘lgan holat 
12.3-rasm. Napor yo‘qolishining yig‘indisi 
Faraz qilaylik, turli o‘lchamli quvurlar sistemasida (12.3-rasm) naporning 
yo‘qolishini aniqlash kerak. Napor yo‘qolishi ikki xil tezlik napori orqali ifodalanadi.
 
 
g
g
h
к
к
к
м
2
2
2
2
2
1
1
.
2







(12.18) 
Oqimning uzluksizlik tenglamasiga asosan, 
1
2
2
1





(12.19) 
Demak, 
 
 
 
g
g
g
к
к
к
к
к
к
2
2
2
2
2
2
.
2
2
2
1
2
1
.
2
1
1
.

















(12.20) 

---

95 
bunda, 
   
2
1
2
1
.
2
.











к
к
к
к
(12.21) 
deb, belgilash kiritamiz. 
Demak, 

hm ifodaga kiruvchi hamma hadlarni bitta tezlik qiymati bilan ifodalash 
imkoniyati mavjud ekan
. 
«Uzun» va «qisqa» quvurlar sistemasi xaqida tushuncha.
 
Umuman, amaliyotda 
uchraydigan suv o‘tkazuvchi quvurlarda yo‘qoladigan uzunlik bo‘yicha napor miqdori - 
mahalliy napor yo‘qolishlariga nisbatan nihoyatda katta qiymatga ega bo‘lib, bunda, 
mahalliy napor yo‘qolishlarini hisobga olmaslik mumkin. Bunday holatda,
h
f 

 h
l 
deb qabul qilinadi va quvurlar sistemasi uzun quvurlar sistemasi deyiladi. Magistral suv 
uzatish quvurlar sistemasi bunga misol bo‘lishi mumkin. (200-500 mm diametrli 200-1000 
m bo‘lgan quvurlar sistemasi). Uzun quvurlar sistemasida pyezometrik va to‘liq napor 
chiziqlarini chizishda tezlik napori kichik qiymatga ega bo‘lganligi uchun inobatga 
olinmaydi va ular o‘zaro ustma-ust tushadi. Agar naporning mahalliy yo‘qolishi uzunlik 
bo‘yicha yo‘qolishining 3-5% dan ko‘p qismini tashkil etsa, albatta 

hm 
- mahalliy 
yo‘qolishni hisobga olishga to‘g‘ri keladi. Bunday quvurlar sistemasi qisqa quvurlar 
sistemasi deyiladi. Shahar suv ta’minot sistemasining iste’mol xududi - qisqa quvurlar 
sistemasiga misol bo‘ladi. Bundan tashqari nasos stansiyalarining so‘rish quvurlari, duker 
gidrotexnik inshootlari, sifon sistemalari ham shular jumlasidandir. 

---

96