Ulduz Yanvar 2016 Layout 1
Yüklə 0,9 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- MӘNİM OLMADIĞIM YERDӘ…
- “ÖMÜR BİTİR, YOL BİTMİR”
- Aylıq ədəbiyyat dərgisi
- ULDUZ
- Heyrətlənirsən
- İnanırsan
- Aylıq ədəbiyyat dərgisi 57 ULDUZ
MӘNİM OLMADIĞIM YERDӘ… Şirəsi adamı «udur», Әcəlmi pətəyin? Götür! Kölgəni geri vermişəm, Al, bu da ətəyin, götür. Gecənin qaralığı çox, Dua ismarlamaq çətin. Bədənə əl sürtmək olur, Ruhu mismarlamaq çətin. Söz alıb dəhşət satırsan, De görüm, bazarın var, qız? Mənim olmadığım yerdə Sənin nə azarın var, qız?
Kölgəm ‐ dünya savaşına ac adam... Sevdam ‐ zirzəmi pilləkəni kimi uçuq. Ruhum da, yuvasına həsrət alabaxta kimi səksəkədə. Allahım, neynim?! İndi kimsə yoxsul baxışlara könül qapılarını açmır.
İndi qurbağalar oxuyur elçi daşlarının üstündə.
İndi... Sən sənsən. Mən mən deyiləm... Nə deyirsən, Səni aldadan qızın solğun baxışlarını Büküm bir parça ağ kağıza, atım ayda bir kərə açılan poçt qutusuna?! ...Ah, nə ola, onun da ahı tuta, Mənə ürək açalar, qapı açmayalar. Hamının yadından çıxa, Qonşudakı kor qızın könül əvəzi barmağıma bağladığı sapı açmayalar... “ÖMÜR BİTİR, YOL BİTMİR” Sevgi şəhid qanıdır… Ruhu kimsə tanıdır... Әcəl ölüm anıdır, “Ömür bitir, yol bitmir”. Mənim qibləm Kəbədi, Kəbəm ‐ sevgi məbədi... Tək Allahdı əbədi, “Ömür bitir, yol bitmir”. Can verdim bir çaxışla, Fırça götür, naxışla … Qəlb ürkütmə baxışla, “Ömür bitir, yol bitmir”. Mənim andım pir andı. Yaşamaq da bir andı… Lal istəklər virandı, “Ömür bitir, yol bitmir”. Məna yoxdur mənada... Tale qayıq, mən ada. Çox güvənmə sən ada, “Ömür bitir, yol bitmir”. Ömür nədi ‐ sürəyim... Qançır olub kürəyim. Havalanma, ürəyim, “Ömür bitir, yol bitmir”.
... Bir‐birini sürətlə qovan adi günlərdə hadisələr, məqamlar bəzən o qədər üst‐üstə düşür ki! Bilmirsən, buna nə ad qoyasan: vaxtın nizamı, yoxsa zamanın tapmacası... Hər nədirsə, o, başımız bu düzümü, yozumu çözməyə qarışanda sivişib aradan çıxır və bizi gerçəkliklə baş‐başa buraxır... “Bir ömür böyle geçti” – bu, çoxdan var olan, amma mənim tam təsadüfən kəşf etdiyim yeni dünyaydı. Səlis bir qadın təfəkküründən süzülən və mayası duyğuyla, səmimiyyətlə yoğrulan bir dünya! Sətirlərin, cümlələrin arasından bir doğmamız bizə boylanır, acılı‐ şirinli, eyni zamanda tarixi xatirələrini danışırdı... Әslən şuşalı, azərbaycanlı olan Sürəyya Ağaoğlunun illərin o üzündən səsləndirdiyi möhtəşəm nidası qürur doğururdu: “Ben hukuk fakültesi mezunu ilk türk kızıyım!”. Bu, Azərbaycanda, Şərqdə, daha doğrusu, bütün dünyada qadın hüquqlarının böyük müdafiəçisi olan ilk ziyalılarımızdan biri – Әhməd bəy Ağaoğlunun hünərli, cəsarətli qızı Sürəyya xanımdır! “Fransızca fransızlardan yaxşı danışır ” – dövründə belə tanınan Әhməd bəyin təbiətən tərs adam olduğu haqqında çox oxumuşuq. Amma qızı atasından da inadkarmış: “Öğle yemeyində peynir ekmekle ne qedere kimi karın doyuracağız” deyir və ayrı‐seçkiliyə üsyan edir! Sürəyya Ağaoğlu çoxmilyonluq Türkiyədə daha bir ilkə imza atır: nahar fasiləsində restoranda əyləşib yeməyini yeyir... “Herkes hayret içinde idi: iki genç kız tek başlarına lakantada yemek yiyordu”. Әtrafdakıların o qızların hünərinə necə heyrətlə tamaşa eləməsi günü bu gün – XXI əsrdə dönüb geriyə baxanda o qədər aydın görünür ki... Etiraf etmək ağırdır, amma neyləyək, həqiqət belədir: bu dünyada qaydaların, qadağaların çoxu məhz qadınlar üçün doğulub! Qərbli, şərqli, afrikalı, amerikalı... qadınlar ilk növbədə özləriylə, sonra boyunlarına biçilmiş nimdaş taleləriylə mübarizə aparıblar və bügünümüzə sözün əsl mənasında odlu‐alovlu yollardan keçərək gəlib çatıblar. Nə xoş ki, bizim Azər ‐ baycan qadınları da bu mübarizənin ən ön sıralarında yer alıblar, zəmanənin, mənsub olduqları coğrafi ərazinin, yerli mühitin ağır basqılarına sinə gərərək hələ ötən əsrin ilk onilliklərində seçmək və seçilmək haqqını, hüququnu qazanıblar. Bu cümlə, bəlkə də, bir az pafoslu alındı – qoy olsun! Xüsusən də indi – ilin‐ günün bu vaxtında, XXI əsrdə oxuyanda ki, dünyanın kifayət qədər məşhur bir ölkəsi olan Səudiyyə Әrəbistanında qadınlar ilk dəfə yerli hakimiyyətə keçirilən seçkilərdə iştirak üçün kampaniyaya qoşulublar. Seçkilər yenicə yola saldığımız ilin dekabrında keçirildi və... ölkə tarixində ilk dəfə olaraq qadınlar seçkilərdə səs verə bildilər... Bu boyda Yer kürəsini uşaq topu kimi balacalaşdırıb sənin ovcuna yerləşdirə bilən dünyanın indiki vaxtında belə bir xəbəri oxuyursan və... Araya düşən sükutu Rəsul Rza ‐ nın məşhur misrası pozur: od nə çəkdi, küldən soruş!.. Bu gen dünyada başımız ta nə çəkmədi ki – tarix bir anlıq yuxu kimi yaddaşında təzələnir və o zaman qürur duyursan, öyünür ‐ sən: zamanın gərdişini dəyişə bilən Azərbaycan qızları, qadınlarıyla, eyni zamanda maarifçi ziyalılarla, yeni fikir sahibləriylə... 56
Yanvar 2016
“Ömür bitər, yol bitməz...” ‐ belə bir ovqatdaykən qapımı döyən kitabın adı diksindirir məni. İndi gəl, bu dünyada hər təsadüfün bir zərurət olduğuna inanma... Kitab milli mətbuatımızın 140 illiyinə həsr olunub. Müəllifi Zemfira Məhərrəmlidir – ömrünün 40 ilindən çoxunu yazıya bağlayan, sözün təəs ‐ sübünü çəkən bir xanım. Jurnalistikamıza, pub ‐ lisistikamıza, ədəbiyyatımıza yaxşı tanış olan bu imzanı hər dəfə eşidəndə tələbəliyim yadıma düşür. O vaxt biz – yazı‐pozuya can atan, redak siyalara, qəzetçiliyə üz tutmağa hazırlaşan qızlar jurnalist xanımların həyat yoluyla maraq ‐ lanır, onların necə, hansı şəraitdə çalış masıyla bağlı bir növ araşdırma aparırdıq. Belə qadınlar o zaman barmaqla sayılırdı və bizim tapdığımız, haqqında, necə deyərlər, məlumat topladığımız qadınların sayı elə də çox deyildi. O zaman bi ‐ zim gözümüzə əsl qəhrəman kimi görünən belə jurnalistlərdən biri də Zemfira xanımıydı. Həm də bu təsadüfi deyildi, o vaxt dövri mət ‐ buatda onun odun‐alovun içindən yazdığı silsilə reportajları işıq üzü görürdü və materiallar həyəcanla oxunurdu. Bu yazıların ardınca Zemfira xanımın mayası vətənpərvərliklə yoğ ‐ ru lan “Döyüşə qızlar gedir”, “Qarabağda savaş var”, “Ötür durna qatarı”, “Qırx qız dastanı” kitabları bir‐birinin ardınca oxuculara təqdim olundu. Yola saldığımız ildə isə müəllifin daha iki kitabı çapdan çıxıb. Biri bayaq adını çəkdiyim kitabdır – “Ömür bitər, yol bitməz... ”. İlk baxışdan jurnalistin yol qeyd ləri kimi görünür gözünə... Amma vərəqlədikcə ABŞ, Türkiyə, Hollandiya, Özbə kistan, İraq, Rusiya, İranla bağlı dəqiq müşa hidələr, dolğun bilgilər səni öz ağuşuna alır. Bu, bədii səyahətdir – canlı təsvirlər və təsirli təhkiyənin sayəsində ayağının yerdən necə üzüldüyünü aydınca duyaraq bu uzaq‐yaxın ölkələri “gəzib‐dolaşırsan”... Və...
İstanbulda 100‐dən çox zəlzələ olmasına baxmayaraq, Süleymaniyyə cameəsinin divarlarında ən kiçik çat belə yoxdur”. Təəccüblənirsən: “özbəklərdə çayiçmə xüsusi mərasim hesab olunur. Әgər qonaq ev sahibinin sevimlisidirsə, onun piyaləsinə çay az süzülür. Belə ki, çayını içən adam yenidən ona çay süzülməsini xahiş edir və beləliklə, bu hal bir neçə dəfə təkrarlanır. Çağırılmamış qonaqlara isə çayla dolu piyalə verilir”.
müsəlman şəhərlərinin üzərinə göydən müqəddəs işıq enir və yalnız Buxaranın üzərində o işıq yenidən göylərə yüksələrək əks‐səda verir...” Doğrusu, belə rahat “bələdçi” hər vaxt ələ düşmür. Nə sözü incidir, nə də məlumatları yorur adamı. Ölkələr, şəhərlər, konfranslar barəsində o qədər həssas və ustalıqla danışır ki... Oxuduqca oxumaq, eşitdikcə eşitmək istəyirsən... Həzin dili Nigar xanımın publisistikasını, kövrək yol qeydlərini yada salır. Xüsusən Türkiyə ilə bağlı xatirədə sətirlərin arasından Nigar xanım Rəfibəyli bizə baxıb gülümsəyir... Onun bir vaxt böyük həsrətlə, doğmalıqla söz açdığı bu ölkədən Zemfira xanım indi daha arın‐arxayın danışır... Әslində adına Zaman dediyimiz anlayışın özü də bir yoldur. Onun da öz qeydləri, yazıları, xatirələri var. Zamanın bu xatirələri ilə baş‐başa qalmaq bəzən o qədər ağır olur ki!... Zemfira xanımın yenicə işıq üzü görən ikinci kitabı “Oyuncaq” adlanır. Burada povest, hekayə və esseləri yer alıb. Qəhrəmanları da qadınlardır: unudulan, aldadılan, tənha qalan, mübarizə aparan... Bu obrazların heç biri Göydən düşməyib – tanıyırıq onları... Üstəlik “Bir qaranlıq gecədə” Güldəstənin zəhmli səsi, “Bir saniyənin hökmü”ndə Səmihanın duası, yalvarışı da aydınca eşidilir. “Analıq haqqı”nda isə, əksinə, qadın sığalına həsrət qalan bir evin, ailənin faciəsi göz önündə canlanır – sadə və real boyaların sayəsində... Bilirəm, bu yerdə kimsə səbirsizliklə dinir ki, ta nə oldu, elə hər yerdə qadın, qadın, qadın... Məsələ burasındadır ki, məncə, müəllifin başlıca məramı da elə budur: diqqəti bir daha zərif cinsə və onların əsla balaca olmayan dünyasına yönəltmək! Bu da təsadüfi deyil, çünki Femidanın əlində olan tərəzi təkcə haqqı nahaqdan ayırmır, həm də istənilən cəmiyyətdə xeyirlə şər, enişlə yoxuş, bugünlə sabah arasındakı tənasübü, ahəngi nizamlayır... Bu, bəzən çox çətin, ağır olur. Amma sevinirsən... Sevinirsən ki, necə deyərlər, qadını danışmağa məcbur edən min üsul var, amma susmağa məcbur edən üsul yoxdur!.. Aylıq ədəbiyyat dərgisi 57
Yanvar 2016
Yüklə 0,9 Mb. Dostları ilə paylaş:
|