“Necə?”, “nədən?”
kimi ritorik suallar
verən, özü ilə danışan , zikr edən mürid meditativ
ruh halını əks etdirərək, yüzillərin həsrətinə ad
vermək istəyir , “dörd mövsümü birdən yaşamağın”
adının nə olduğunu bilmək istəyi ilə
dayanmaqdan, bir nöqtədə durmaqdan qorxur.
Fərddən başlayıb Haqqa ucalan, ordan da yenə
insana, fərdə, canında cana, yarısını bulub da
tamamlanmaq istəyinə bir ad tapmaq istəyir.
Səma eşqində, yaradan eşqində bir canda daha
bir can, candan yaxın, Canımcıq...
Aşiq öz tapıntısı üçün çox sevinir. Әslində,
bir kəlmədə son məqamı, əbədidə insan
ömrünün faniliyini unutmaq imkanını əldə edir.
Qəlbinin bir işıq zərrəsi olduğunu, aradığı
həsrətdə qəlbinin gözəlliyini duyması, öz qəlbini
güzgüyə çevirə bilməsi və yeni başlanğıcın
cövhəri, rüşeymi kimi görməsi ona Göylərin
ipindən qopub uzağa gedə bilməməsi, Təkin
parçası olduğu hissini yaşadır. O, öz ma hiy ‐
yətinin əbədi Mənanı əks etdirmək olduğunu
anlayır...
Әn böyük niyyət Vəhdət eşqinə yetişməkdir,
ən böyük gözəlliklər də burdan o yanadır.
Qeyrət, təpər, istək insandan, gerisi isə
Allahdandır... O isə Sadiqdir...
HAŞİYӘ... Allaha gedən yollar sirlidir.
Bilməyənlər hər zaman bu sirləri bilənlərə
qəribə, sərsəri‐divanə kimi baxarlar. Bu,
dünyanın qanunlarından biridir. Bilinməyənlər
hər zaman vardır. Bilənlər də...
Kim bilir, nədən Kamil Vəli Alim Qasımova
həsr etdiyi “Səs” romanında cənnəti bənövşə
ət rində gördüyünü qeyd edir, mən isə cənnətin
mixək ətrində olduğunu israr edə bilərəm?!
Özünü mixək qoxusunda aşkar edib mənə
Cənnət... Mən Allahı gördüm, O da mənə
Cənnəti göstərdi. Elə bir an idi ki, zülm ərşə
dirənmişdi...Cənnətin rayihəsini duydum, “döz”
dedi mənə Haqq...Varam dedi... dinlədim ‐
dözdüm.
* * *
”Çöl kimiydim. Qupquruydum. Tam olmalı
olduğum kimi!Acizliyimin fərqində idim. Fərqliliyimin
bilincində”
(“Çöl kimiyim, Çöl!”). Özünü görən
insan sükuta, səssizliyə, yalnız eşqin varlığı ilə
dincələn məkana yetməyə, özünü deyil, özündəki
Canı xilas etmək, onu yaşatmağa çalışır. Eşqsiz
qalacağından qorxur həyatı ürəkdən yaşayan
və ürəyində yaşadan qəhrəman.
Dünyanı ağ‐qara deyil, bütün rəngləri ilə
görmək istəyən aşiq ruzgar əsintisini gözləyər,
köç etmək üçün uzaq yerlərə, könlündə atəşi
tapmaq istər. Özünün var olduğunu, Yaradanla
qovuşmuş olduğunu bilmək üçün “Göy
qurşağının da rüzgara ehtiyacı vardı, görünmək
üçün
” (“Rüzgar”). Dua edər, küləklərdən ondan
yana əsməsini təmənna edər.
Yenə bir yol qıvrılar göylərə və göylərə
yalvarmağa başlayar qəhrəman:
Әsiri olduğum həqiqətdir, ani parıldayan işıq
olmasın... Yanlış olmasın, yanılmaq heç olmasın...
Ariflərin məqamına götür məni...
Gerçəyi öz incəliyi ilə mənə göstər...
Özümə yetişdir məni...
Qovuşma anına yetişdir məni...
Həqiqətimə yetişdir məni...
Yalvardaraq ərit məni.
(“Rüzgar”)
“...üzündə sevdanın bir üzü”nü daşıyan insan
dünyanın hər üzünü görə biləndir. Həsrəti də
qəlbində daşıyar, sualları da özünə verər, özünə
səslənər, özündə mərifəti yetişdirər, ölümə də
kəc baxmaz... Kamillik yolunda daxilindəki
“mən”i Haqq işığına tapındırmaqda həm diləkçi,
həm yardımçı olar....özünə, mənə, sənə...Göylərin
ipindən bərk tutmaq istəyən hər kəsə.
O zirvədən baxanda, insanı yolla gedən
tənha bir yolçuya bənzətmək olar. Həm vertikal
kəsikdə ‐ Yaradana, həm də yaşam üfüqlərində,
real dünyamızda qəlblərimizin Yerlə Göy ara ‐
sında, inamla onu itirmək, ipini əlindən
qaçırmamaq əndişəsi arasında ruhun hüzur
tapmasına vəsilə ola biləcək qədər humanist,
insandan yana mövqeyini qoruyub saxlamaq
istəyilə hekayətçi irfani duyğuların dilində
dünyanın kitabını o başdan bu başa oxuyur.
İnsanın ən böyük qorxusu yoxluq qor xu ‐
sudur, yox olmaq qorxusudur... Xalqda bir de ‐
yim var: “Ölüm bir atəşdir, tüstüsü hər kəsin
bacasından çıxar”. Bu kəs Uğur Canpoladın
oca ğına gəlmiş bu alovun tüstüsü qəlbini yan ‐
dırıb‐yaxsa da, onu kül olmaqdan qoru ya ma ‐
yacağını düşünmək yanlış olardı. O, qəlbini
dün
yanın mal‐mülkünə deyil, sonsuzluq
karvanına bağlamış bir hal əhlidir. Yoldaşı da
onun dostu, sirdaşı olmuş Haqqa könül bağlantısı
ilə. Onun da xatirəsi şad olacaq, adı əzizlər
sırasında yer alacaq Allah qarşısında. Yeni lə ‐
Aylıq ədəbiyyat dərgisi
76
ULDUZ /
Yanvar 2016
cək sən, yeniləşəcəksən, ucalacaqsan, sənə verilən
Candan olan can belə yaşayacaq, yoxsa, asi
düşərsən, canına qəsd edərkən Cana qəsd etmiş
olarsan...
İnsan bu dünyaya o dünyadan baxarsa,
ulduzlar kimi, heç zaman sönməz. Dünya
həqiqətin işığında var olandır. Әbədi işığın,
odun parçası olmaq istəyi, ehtiyacı var edər
insanı. “Ölən heyvan imiş, aşiqlər ölməz!” ‐
demişdi böyük Yunus. Bu hiss insanı əzəli və
son qorxusundan: müvəqqəti olmaq, keçici
olmaq, dəyərsiz olmaq hissindən azad edər.
HAŞİYӘ... Әslində, çox kiçik yaşlarımdan
ölümün bir küpəgirən ifritə qarı olduğunu
görür və hiss edirdim. Әzizlərimi nə zamansa
ondan qoruya bilməyəcəyimi hiss edib, gecələr
göz yaşları içində yuxuya gedərdim...Sonra
anamın susqun baxışlarını anlamaq istədim. Bir
ömür sürdü bu istək. Ölümdən qaçmağın
yollarını bilmək istəyimə bir cavab idi bəlkə o
səssiz baxışlar. Sükut içində bir eşq arayışımı
öncədən görüb, nə məndən, nə Haqdan keçə
biməyəcəyini hiss edərək bəlkə susurdu o
baxışlar... Məni qorxuların əlindən ala bilmə ‐
yəcəyini etiraf edirdi bəlkə baxışları ilə...
Karvana qoşulub yol gedən Şirvan sufilərini,
Şam əxilərini, “Әzizim Әrzuruma,Yol gedir
Әrzuruma. Dəvəsi ölmüş ərəbük, Dözərik hər
zuluma” səslənən “Şirvan şikəstəsi”nin Alim
Qasımov nəfəsi, qaval ritmi, ney səsi, səma ‐
zənlərin yüksəlişidir bəlkə o axar sulardan
boylanan bir cüt ahu baxışları ... Bu Ramazanı
da baxışların ələminə bürüdü məni... “Nədən
vüsala deyil, həsrətə yazılmış yazımız”
(“Ölərik,
həsrət kedərik”)... Әtrafım yarpaq qoxuyurdu...
* * *
Mozaik şəkildə dünya mənzərəsi yaradan
öykülərdə arif, mərifətə yetişmiş mürid, öz
eşqi ilə fərqlənir və Haqqa doğru irəliləyir.
Məkanın çoxsaylı mərtəbələrinə, qatlarına zikrlə
çatır, maddi varlığın, dünya mülkünün faniliyini
hiss edir və Allahla ünsiyyət təcrübəsi qazanmış
dost kimi, oxucunu yaşantılarına inandıra bilir.
Qəhrəmanın bütün axtarışları, “özündə olana
bir isim vermə təlaşı
” eşqə azad qovuşma ilə
bitir. Sevinclə dolur imana yetişən qəlb. O,
Allahın insandan quşqusu olmadığı halda,
insanların şübhələr içində yaşamalarına təəs ‐
süfünü gizlətmir. Sualların cavabını arayan,
səmalarla söhbət edən və fəzalara ucalan idrak
sahibinə çevrilir hekayətçi. Sığınacağı yerin
Allah işığı olduğunu dərk edib, onu insanlara
paylamaq və onlarla paylaşmaq istəyən kamilliyə
çatmış bir müdrikdir artıq o.
O, yolçu olub, yolunda gərək olmağa
üstünlük verir, inamın varlığına, gözəlliyinə
yetişən irfan əhlinə dönür. Haqq geniş üfüqlər
açır onun qarşısında. Allah işığını itirmək
qorxusu yaşayan və sadəcə, ümidə deyil,
kəlama, arifə möhtac olanlarla paylaşır öz
fikirlərini, təcrübəsinin süzgəcindən keçirmiş
olduğu həyat biliklərini.
O, son tapmış olduğuna sona qədər bağlanan
və vəhdəti‐vücud hissini itirməkdən hər an
qorxaraq onu yaşadan bir aşiqdir öz heka ‐
yətlərində...
”Qul dediyin çöl kimi olmalıdır... Sənin varlığının
gerçək varlıq sahibinin yanında nə dəyəri ola bilir
ki
?”(“Çöl kimiyim, çöl!) Sən yoxluğu biləndə
özündə var olanları və səni xilas edə bilən qüv ‐
vəni görmüş olursan, sadiq yuxular da görürsən
o zaman və ölümün kabus və ya xilas gətirə ‐
cəyini duyursan.
Özü‐özü ilə tək qala bilməz insan. ”Faniyik,
amma sonsuzluğu daşıyırıq
” fikri ilə həqiqət
axtaran insan “mən”ini səbrdə, şükranlıq
yaşantılarında, həmd halında tapmaq və təsdiq
etmək istəyər.
Eşqdə durulur, saflaşır insan “mən”i. Eşqlə
söhbət edər sufi.
Eşq qəsdidir.
Eşq umududur.
Eşq ixlasıdır.
Rüzgar kimi gələr bir yerlərdən, götürər
səni qara qüvvələrin əlindən, alar, qoparar
qaranlıqların caynağından. Sonra sənə nəfəs
verər, nəfəs verər...
...bir də nəfəs...
HAŞİYӘ... “Bir sevgini daşımaq üçün Allah
nə veribsə, mən ona qurban”,‐ deyərək qurban
olarsan və ...xilas olarsan... Sonra bir gün yazmış
olduğun dörd misra şeiri xatırlayarsan, yarım
qalmış hekayələrlə baş‐başa qalanda bir dünya
altında nə qədər Yunus aşiqləri var, hamısını
görməyə tələsərsən...lap elə bu dünyanın fani
olduğunu bilsən də.. Bunu bilmədiyin anlardır
sənin ömrünü uzun edən...
Aylıq ədəbiyyat dərgisi
77
ULDUZ /
Yanvar 2016