Universiteti I tiranës fakulteti I drejtësisë departamenti I së drejtës civile
Yüklə 3,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
83 vetë Ligji që e thotë një gjë të tillë. Kështu, tekstet zyrtare dhë përkthimet zyrtare nuk janë objekt i mbrojtjes nga e drejta e autorit 269 . Ky është një parim i padiskutueshëm dhe përfshin tesktet zyrtare të fushave legjislative, administrative, juridike si dhe krijime të tjera zyrtare dhe koleksionet e tyre, të paraqitura me qëllim që të informohet zyrtarisht publiku 270 . Përkthimi praktik i këtij parimi është se pavarësisht kush është autori i teksteve ligjore, pavarësisht pasurisë së fjalorit, formës së tekstit dhe të dhëna të tjera që mund të ndihmojnë në përcaktimin e origjinalitetit të një krijimi zyrtar, tekstet të këtilla nxirren me qëllim informimin e publikut dhe asnjë e drejtë pronësore nuk mund të pengojë këtë të drejtë kushtetuese që kanë shtetasit dhe detyrën kushtetuese që ka shteti që normat e tij të jenë të aksedueshme lirisht. Së dyti, Ligji për të drejtat e autorit përjashton nga zbatimi i të drejtës së autorit edhe simbolet zyrtare të shtetit, të organizatave dhe autoriteteve publike, si për shembull armët, vula, flamuri, emblemat, medaljet, shenjat dalluese, medaljet 271 . Kjo do të thotë se fituesi i konkursit me objekt dizenjimin apo ridizenjimin e një simboli kombëtar nuk mund të jetë autor i tyre. Ato do të jenë pjesë e domenit publik dhe çdokush mund t’i përdor ato lirisht. Në fakt, një situatë e tillë juridike nuk është e kënaqshme. Njihen shpesh rastet e përdorimit të simboleve zyrtare nga persona privatë me qëllim reklamimin e bizneseve të tyre. Një gjë e tillë është vërejtur në shumë raste me logon e 100 Vjetorit të Pavarësisë. Për shkak të kësaj dispozite ligjore, organet shtetërore, edhe sikur të kërkonin respektimin e logos, do e kishin të pamundur ligjërisht që ta bënin një gjë të tillë. Me dispozitën aktuale të Ligjit për të drejtën e autorit shteti nuk e mbron dot si vepër në emër të tij, pasi mekanizmi i parashikuar e përjashton dhe kalimin automatik të respektimit të veprës si të tillë nga organet shtetërore. Kjo situatë juridike mund të qendrojë siç është, në fund të fundit është lehtësisht e kuptueshme se shteti nuk mund të ndërmarrë aktivitetet fitimprurës me simbolet e tij kombëtare, nëse ato janë krijime që nuk janë objekt i mbrojtjes. Por një rregullim ligjor duhet të parashikohet, jo më shumë për fitime të mundshme që mund të nxjerrë shteti, por mbi të gjitha për respektimin e integritetit dhe të sovranitetit të tij, që mishërohet dhe në simbole kombëtare të vjetra ose të krijuara rishtazi. Së treti, si Ligji për të drejtat e autorit përjashton nga mbrojtja e të drejtës së autorit lajmet dhe informacionet e shtypit 272 . Dispozitat ligjore në lidhje me këtë përjashtim parashikojnë një kusht: lajmet dhe informacioni i shtypit duhet të ketë karakter të thjeshtë informimi. Në terma praktikë, ky përjashtim mund të përfshijë lajmet e ditës, fakte dhe të dhëna të thjeshta. Kjo pikë meriton dy komente të shkurtra. Komenti i parë lidhet me faktin se Ligji jep një përkufizim më të qartë krahasimisht me ligjin e kaluar 9380. Duke e specifikuar se përjashtohen nga mbrojtja “lajmet e ditës“ dhe jo “lajmet“, Ligji për të drejtat e autorit 269 Neni 12 pika 1(b) i Ligjit për të drejtat e autorit. 270 Po aty. 271 Neni 12 pika 1(c) i Ligjit për të drejtat e autorit. 272 Neni 12 pika 1(d) i Ligjit për të drejtat e autorit. 84 synon të bëjë një dallim midis lajmit që jepet nga një gazetar dhe që mund të përmbajë elemente origjinaliteti, nga lajmi i thjeshtë, njoftimi i ndodhjes së një ngjarjeje, komunikim i një informacioni që nuk ka asnjë grimcë origjinaliteti. Kështu, njoftimi se në një vend të caktuar ka ndodhur një fenomen i caktuar përbën një lajm të thjeshtë që nuk kërkon ndihmën e asnjë mekanizmi ligjor që lidhet me të drejtën e autorit për ta mbrojtur atë lloj informacioni. Nuk është informacioni që mbrohet nga e drejta e autorit, por përdorimi që do t’i bëjë atij autori në një krijim original 273 . Ato janë materiale bruto dhe si të tilla nuk kanë kaluar në sitën e krijimtarisë intelektuale dhe artistike të autorit. Ndryshe qendron puna për artikujt që përmbajnë jo vetëm informacion, por edhe mendimin ose opinionin e artikullshkruesit. Qëllimi i parë i çdo artikulli është dhënia e një informacioni për publikun, ndarja e një mendimi apo opinioni me lexuesin. Por këto lloj artikujsh zënë një vend të veçantë në fushën e artikujve të gazetave. Këto artikuj janë origjinalë, për nga përmbajtja, kompozimi dhe stili 274 . Kësisoj, këto lloj artikujsh gëzojnë mbrojtje nga e drejta e autorit. Vlen të theksohet se ndarja midis artikujve bazuar mbi nivelin e origjinalitetit do të bëhet rast pas rasti në bazë të analizës gjyqësore. Në të njëjtin linjë mendimi duhet të shqyrtohet dhe përjashtimi nga mbrojtja për të dhënat dhe faktet e thjeshta, të përmendura gjithashtu në nenin 12 të Ligjit për të drejtën e autorit 275 . Komenti i dytë lidhet me mediumin e përhapes së lajmit. Pavarësisht mënyrës së përhapjes së lajmit, në të shkruar, shtypur ose në formë digjitale, përjashtimi në këtë rast duhet nënkuptuar se përfshin të gjitha llojet e mediumeve. Rrjedhimisht, edhe shtypi i shkruar apo ai në formë digjitale, do të preket nga ky përjashtim nga mbrojtja e të drejtës së autorit për ato lajme dhe njoftime që parashtruam më sipër. Së fundi, Ligji për të drejtat e autorit ka rregulluar brenda nenit 12 të tij, por në një pikë të veçantë, rastet e krijimeve popullore, thënë ndryshe krijimeve folklorike 276 . Sipas kësaj dispozite, krijimet letrare dhe artistike popullore në formën e tyre origjinale, nuk janë objekt i së drejtës së autorit. Me “krijime letrare dhe artistike popullore” duhet të kuptojmë shprehitë e kulturës popullore, nëpërmjet folklorit të mishëruar në forma të ndryshme si shprehje popullore, kostume tradicionale, gojëdhëna dhe vepra koreografike janë të përjashtuara nga mbrojtja e të drejtës së autorit. Duhet të nisemi nga ideja se folklori ka vetëm një autor, popullin. Dhe në këtë mënyrë askush nuk mund të përvetësojë një krijimtari qartësisht të paidentifikueshëm dhe që populli, nëpërmjet përdorimit në forma të ndryshme, e ka bërë këtë krijimtari të jetë pjesë përbërse e kulturës së përbashkët, pra në koncept më juridik, pjesë të domenit publik. Këto vepra, megjithatë, nuk mbeten jetime, pa asnjë mbrojtje juridike. Kështu, folklori, marrë në tërësi, mbrohet nga legjislacioni përkatës për trashëgiminë 273 Cavendish LawCards, Intellectual Property Law, Cavendish Publishing Limited, 1999, f. 67. 274 Christophe Caron, « Droit d’auteur », Litec LexisNexis, Botimi i tretë, 2013, f. 120. 275 Neni 12 pika 1(dh) i Ligjit për të drejtat e autorit. 276 Neni 12 pika 2 i Ligjit për të drejtat e autorit. Yüklə 3,21 Mb. Dostları ilə paylaş:
|