Universiteti I tiranës fakulteti I drejtësisë departamenti I së drejtës civile
Yüklə 3,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
95 natyra juridike e kontratës së lidhur për kalimin e të drejtave pasurore, e lidhur pas përfundimit të periudhës së parë të kalimit të të drejtave? A duhet të nënkuptojmë se kemi të bëjmë me një kontratë tjetër pune? Jo detyrimisht nga njëra anë, por as edhe e pamundur, nga ana tjetër. Nëse supozojmë se kontratës së punës i ka mbaruar afati, palët mund të pranojnë të lidhin një kontratë të re pune dhe kështu, të parashikojnë dhe afatin e ri të kalimit të të drejtave ekonomike për veprat që do të krijohen gjatë marrëdhënies së punës. Por palët mund të gjithashtu të mos pranojnë të rifillojnë marrëdhënien e tyre të punës, por në të njëjtën kohë, për autorin do të ishte një lehtësi tepër e madhe që të drejtat ekonomike të vijonin që të ishin në duart e punëdhënësit, me të cilin tashmë nuk do të jetë më në marrëdhënie pune, por në një marrëdhënie mirëfilli të kalimit të të drejtës së autorit, të mishëruar në një kontratë autori. Së fundi, mund të imagjinohet dhe rasti kur afati i kalimit të të drejtës ekonomike të ketë përfunduar, ndërkohë që kontrata e punës vijon ende. Vërejtja e parë që duhet bërë është se kontrata e punës duhet të ketë një afat. Çështja është sesi do të kuptohet termi "afat"? A e përjashton parashikimi i një afati kontratat e punës me afat të pacaktuar? Nuk mendojmë se kjo duhet të jetë zgjidhja e këshillueshme dhe që të ketë dashur edhe ligjvënësi. Kushti i vetëm është që të përcaktohet një afat, në mënyrë që autori punëmarrës të kuptojë tërësinë e angazhimit të tij kontraktual që lidhen me shfrytëzimin e veprës. Ky shfrytëzim mund të bëhet për aq kohë sa zgjat kontrata, por edhe më tej, nëse janë vetë palët që bien dakord për një gjë të tillë. Dispozita e parashikuar tenton t'i vijë në ndihmë autorit, pasi me anë të kësaj dispozite, ndihmohet autori që të përcaktojë kohën që e drejta e tij pasurore do të tëhuajsohet për shkak të kontratës së punës. Dhe në këtë optikë mbrojtëse për autorin, Ligji 9380 si dhe Ligji për të drejtat e autorit, parashikojnë se, nëse periudha nuk është përcaktuar, ajo do të konsiderohet të jetë 3 vjet, duke filluar nga data e dorëzimit të veprës 308 . Një pyetje tjetër që meriton një trajtim është përplasja midis zbatimit të parimeve të Kodit të Punës dhe parimeve të të drejtës së autorit. Fakti se palët kanë lidhur një kontratë pune, nuk sjell një cedim automatik të të drejtës së autorit mbi veprën, akoma më pak cedim të vetë veprës. Siç e thamë dhe në fillim të këtij paragrafi, pavarësisht statusit si punëmarrës, autori i veprës mbetet autor dhe ky statuts, që lidhet ngushtësisht me personalitetin e tij, është parësor në krahasim me statusin e të qenit punëmarrës. Kësisoj, edhe në kushtet e marrëdhënies së punës, autori punëmarrës është përfitues fillestar i pronësisë mbi veprën dhe kësisoj dhe të të drejtave mbi të. Kjo do të thotë se lidhja e një kontrate pune nuk nënkupton detyrimisht prezumimin e cedimit të të drejtave pasurore mbi veprën (dhe jo veprën në vetvete, ajo nuk cedohet), nëse nuk përmbushen disa formalizma të caktuar që lidhen me cedimin e të drejtave të autorit. Kështu, përveç kushtit pastërtisht formal të një kontrate të shkruar, që në këtë rast është i përmbushur, nevojitet dhe përcaktimi në objektin e kontratës të veprave të cilat të drejtat pasurore mbi to do të kalojnë në favor të punëdhënësit. Nëse gjatë 308 Neni 33 pika 1, in fine, i Ligjit 9380. 96 rrugës së zbatimit të kontratës rezulton se autori krijon vepra të cilat nuk janë pjesë e objektit të kontratës së punës, atëherë do të nevojitet një mjet tjetër cedimi të të drejtave mbi këto vepra, që buron prej faktit se çdo e drejtë buron nga vepra dhe çdo vepër, në të mirë a në të keq, autorit. Një tregues domethënës të dallimit që duhet bërë midis cedimit të të drejtave pasurore për shkak të kontratës së punës dhe marrëdhëniet e punës në vetvete është dhe fakti se në disa legjislacione, konfliktet e lindura për të drejtat mbi veprat nuk i përkasin automatikisht gjykatave kompetente për marrëdhëniet e punës 309 . Rasti i veçantë i autorëve të programeve kompjuterikë Direktiva e BE-së nr. 91/250 datë 14 maj 1991 në lidhje me mbrojtjen juridike të programeve kompjuterike ka rregulluar pozitën juridike të programeve kompjuterike. Në radhë të parë, Direktiva mbi programet kompjuterike shtron detyrimin për shtetet anëtare se mbrojtja e programeve kompjuterike duhet të bëhet nga e drejta e autorit 310 . Të njëjtën logjikë ndjek dhe Ligji për të drejtat e autorit 311 . Programi kompjuterik do të nëkuptojë edhe pajisjet që kanë shërbyer për konceptimin paraprak të tij. Kështu, programi kompjuterik do të përfshijë edhe programet e aplikimit dhe sistemet operative të shprehur në çdo lloj gjuhe, duke përfshirë edhe materialet përgatitore të projektimit dhe manualet. Idetë dhe parimet që gjenden në themel të çfarëdolloj programi kompjuterik nuk do të mbrohen nga e drejta e autorit 312 . Programi kompjuterik do të mbrohet nëse plotëson kriterin e origjinalitetit, pra nëse është krijim intelektual i autorit. Direktiva e vë theksin te fakti se nuk do të zbatohet asnjë kriter tjetër për të përcaktuar mbrojtjen 313 . Deri më tani, Direktiva mbi programet kompjuterike parashikon zbatimin e parimeve të përgjithshme në përcaktimin e mbrojtjes së programeve kompjuterike nga e drejta e autorit. Direktiva del nga shinat e parimeve të përgjithshme kur flet për cilësinë e autorit të programit kompjuterik. Direktiva shpreh në parim idenë se autor i programit kompjuterik është personi fizik (individi) ose grupi i individëve që kanë krijuar programin. Por Direktiva u krijon mundësinë shteteve anëtare, rrjedhimisht e lë në pëlqimin e tyre, përcaktimin si autor të programeve kompjuterike edhe personin juridik, nëse një gjë e tillë do të përcaktohet nga legjislacioni i vendit anëtar 314 . Në këë kuptim, Direktiva për programet kompjuterike ka hapur mundësinë e cilësimit të autor të një vepre edhe për personat juridikë, pra përbën një rast 309 Si për shembull në Francë, Christophe Caron, « Droit d’auteur », Litec LexisNexis, Botimi i tretë, 2013, f. 172. 310 Neni 1 (1) i Direktivës mbi programet kompjuterike. 311 Neni 88 i Ligjit për të drejtat e autorit. 312 Neni 1 (2) i Direktivës mbi programet kompjuterike si dhe pika 1 fjalia e tretë e nenit 88 të Ligjit për të drejtat e autorit. 313 Neni 1 (3) Po aty. 314 Neni 2 (1), po aty. Yüklə 3,21 Mb. Dostları ilə paylaş:
|