Uot 82-91 geyim və BƏZƏk adlarinin bayatilarda əks olunmasi
Yüklə 1,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Гусейнова А.Г. Ключевые слова
- “ELMİ XƏBƏRLƏR”
28
РЕЗЮМЕ ОТНОШЕНИЕ К ИДЕЕ РАЗДЕЛЕННОЙ РОДИНЫ В АЗЕРБАЙДЖАНСКОЙ СОВЕТСКОЙ ПРОЗЕ В УСЛОВИЯХ РЕПРЕССИЙ В 30-ые ГОДЫ XX ВЕКА Гусейнова А.Г. Ключевые слова: Единство Азербайджана, тема «разделенной родины», политические чистки, идеи тюркизма, любовь к родине, советский режим, местный этнический и советский национализм, русификация, шахский режим. В статье показано, что в условиях жесточайших репрессий в 30-ые годы XX века в азербайджанской литературе была запрещена тема разделенной надвое родины, когда в Северном Азербайджане под родиной подразумевали СССР, а в Южном – Иран. Некоторые представители азербайджанской советской литературы 30-х годов XX века - поэты и писатели, которые пропагандировали национально–духовное единство, идеи тюркизма, выражали любовь к своей родине, были арестованы, сосланы и расстреляны. Советское пролетарское государство и шахский режим делали всё от них зависящее для разрушения национально–духовного единства Северного и Южного Азербайджана, их окончательного разделения и отчуждения. В статье также отмечается, что в произведениях А.Ахвердиева и А.Шаига отражаются идеи целостного, единого, мощного Азербайджана.
The article clarifies that during repression period of 30s in the XX century the separated motherland ideas were prohibited and USSR was considered as the motherland in the North and Iran in the South. In the 30s of XX century some representatives of Azerbaijan literature were being exiled, arrested and shot because of the propagation of national and spiritual integrity, Turkism ideas and for the expression of motherland love. Soviet proletarian government and regime of shah made its best in order to separate both parts of Azerbaijan by impacting their spiritual and national integrity. Herein reflected an idea of united and strong Azerbaijan by the poems of A. Hagverdiyev and A. Shaig.
Daxilolma tarixi: İlkin variant 13.01.2017
Son variant XX əsrin 30-cu illərindəki repressiya şəraitində sovet Azərbaycani nəsrində bölünmüş vətən ideyasına münasibət
29
UOT 82.95
FƏALİYYƏTİNİN SPESİFİKASI KƏRİMOVA VALİDƏ SABİR qızı Xəzər Universiteti, doktorant e-mail: kerimovavalide@yahoo.com Açar sözlər: ədəbi-tənqid, ədəbi proses, estetika, ədəbi tənqiddə, fəlsəfi-estetik problematika, fəlsəfi- estetik diskurs anlayışı.
Ədəbi-tənqiddə tənqidçilərin fəlsəfi-estetik nöqteyi-nəzərlərinin öyrənilməsinə hər zaman böyük əhəmiyyət verilmiş və nəticə etibarilə ədəbi prosesin bu sahəsinin ayrı-ayrı nümayəndələ- rinin baxışlarından ibarət kifayət qədər böyük həcmdə material toplanmışdır. Ötən yüzilliyin 20-80- ci illərində ədəbi tədqiqatda mərkəzi mövqe XIX əsrin əsasən radikal demokratik yönlü tənqidçilərinə məxsus idi. Bu vəziyyəti şərtləndirən məqamlar həm bir sıra məlum ideoloji amillər, həm də, obyektiv olaraq məhz onların məqalələrində ümumi estetik problematika daha çox işlənib inkişaf etdirilmiş, sistemləşdirilmiş və təmsili formaya salınmışdır. Zaman ötdükcə konkret şəxslərin, onların estetik doktrinalarının dərinliyinə və konseptuallığına əsaslanan sabit istiqamətlər təsbit edilmişdir. Belə ki, V.Q.Belinski və Q.V.Plexanov yekdilliklə “nəzəri”, M.Y.Saltıkov isə daha çox “praktik” istiqamətin nümayəndəsi hesab edilir ki, bu da S.A.Makaşinin haqlı olaraq qeyd etdiyi kimi: “...ona öz fikirlərini dərin nəzəri məzmunla zənginləşdirməyə və onlarla ümumiləşdirmənin yüksəkliklərinə qalxmağa mane olmurdu...” [9, 95] Lakin təxminən son iki onillik ərzində vəziyyət dəyişməyə başlamış, estetik kredoları diqqət mərkəzində olub təhlil predmetinə çevrilmiş adların siyahısı (18-19-cu əsrlər ədəbi tənqidinin məşhur simaları olan V.A.Jukovski və N.İ.Nadejdin, A.S.Xomyakov və İ.V.Kireyevski, P.V.Annenkov və A.P.Qriqoryev, V.S.Solovyov və A.Volınski kimi tənqidçilərlə yanaşı) sovet dönəmində və eləcə də mühacirətdə yaşayan rus tənqidçilərin sayəsində əhəmiyyətli dərəcədə genişlənmişdir. Böyük həcmdə yeni faktoloji məlumatların toplandığı və dərk edildiyi bir vəziyyətin yaranması ilə Rusiya ədəbi-tənqidi şüurunun bütün tarixi genezis yolunda, yenidən mühüm dönüş nöqtələrini ayırmaq tələbatı yaranır. Bu kimi miqyaslı məsələnin həlli adların seçilməsini və qaydaya salınmasını tələb edir. Bu, öz növbəsində, yeni “istiqamətlər”in modelləşməsinə və tənqidçinin estetik nəzəriyyəsinin inkişafına və onun tənqid elminin fundamental əsaslarının inkişafına tövhəsi haqqında formalaşmış fikirlərin dəqiqləşdirilməsinə (bəzən isə əsaslı şəkildə təkrar nəzərdən keçirilməsinə) səbəb olacaqdır. Lakin ədəbi analitikin “imici”nin həqiqiliyinin qiymətləndirilməsi və onun yaradıcılığının nəzəri hazırlığının tarazlaşdırılmış xarakteristikası təkcə bu və ya digər fərdi tənqidi sistemin tədqiq edilməsi dərəcəsi ilə bağlı olmayıb, həm də “ədəbiyyat bilicisi”nin estetik bacarığının aşkarlanması və təsbit edilməsi üçün istifadə edilən metodoloji alətin adekvatlığı və effektivliyindən bilavasitə asılıdır. Bu yolda əsas çətinlik ondan ibarətdir ki, indiyə qədər ədəbi tənqidin mahiyyəti haqqında məsələ mübahisəli olaraq qalır. Düşünürük ki, ədəbi tənqid predmet, məqsədlər, məsələlər, bədii hadisələrin təhlili metodları və həmin hadisələrin nəticələrinin ifadə edilməsi kimi bir sıra parametrlər üzrə estetikaya bərabər deyil. Buna görə də onun fəlsəfi-estetik komponenti öz spesifikasına malik olmalı və bu da obyektiv tədqiqi nəticənin əldə edilməsi üçün mütləq nəzərə alınmalıdır. Sumqayıt Dövlət Universiteti – “ELMİ XƏBƏRLƏR”– Sosial və humanitar elmlər bölməsi Cild 13 № 2 2017
Yüklə 1,87 Mb. Dostları ilə paylaş:
|