Uşaq Kitabxanası
Yüklə 475,08 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- II Aparıcı
53
Əfəndiyevin yaradıcılığının üçüncü mərhələsinə keçid kimi qəbul edirik. Bu üçüncü mərhələ isə absurdlardan sonrakı 90-cı illərdən baĢlayaraq növbəti dəfə, tamamilə, gözlənilmədən meydana çıxan ―Ah, Paris, Paris!...‖, ―Mən sənin dayınam‖, ―Mənim sevimli dəlim‖, ―Mənim ərim dəlidir‖ kimi komediyalarla baĢlayır. Bu komediyalar tamaĢaçıların dərin rəğbətini qazanır, tənqid tərəfindən yüksək qiymətləndirilir, ölkəmizin sərhədlərini aĢaraq xaricdə uğurla tamaĢaya qoyulur, müxtəlif dillərə tərcümə edilir.
Əfəndiyev dramaturgiyamızda ilk dəfə olaraq xaosun, hərc mərcliyin obrazını yaradır! Onların əsasında duran mənəvi - əxlaqi, ideoloji stereotipə, normativ düĢüncə və rəftar tərzinə ən müasir, ayıq, oyaq ədəbi, estetik münasibət ifadə edir.‖ YaĢar Qarayev daha sonra, bu komediyaların mövzusundan bəhs edərək, onları ―Elçinin həyatda və səhnədə yüksək sənətkarlıqla təsvir etdiyi hadisələr‖ kimi qiymətləndirir. Eyni zamanda, 2000-ci illərdən baĢlayaraq Elçinin müasir Azərbaycan ədəbiyyatında hadisəyə çevrilmiĢ ―Pera Palas‖ otelində, ―Göy üzünün ulduzlu vaxtları...‖, ‖Sarı gəlin‖ ‖Araba‖, ―Qarabağ Ģikəstəsi‖ kimi hekayələri yazıçının yaradıcılığını baĢqa rakursdan iĢıqlandırdı. ―Bayraqdar‖ povesti isə müasir ədəbiyyatımızın XXI əsrdəki bədii-estetik xarakterinin formalaĢma prosesinin baĢladığını göstərir. Povestdə mövzu son dərəcə aktualdır. Ermənistanın təcavüzü nəticəsində xalqımızın düçar olduğu ağır qaçqınlıq həyatı ―Bayraqdar‖ povestində bütün çılpaqlığı ilə göstərilmiĢdir. Bu əsərdə Elçin Əfəndiyev xalqımızın baĢına gələn böyük faciəni dramatik səhnələrlə, canlı fraqmentlərlə əks etdirmiĢdir. Yazıçının
54
özünəməxsus bədii təhkiyəsi, sintaksisi ―Bayraqdar‖ povestində qabarıq nəzərə çarpır. Elçin Əfəndiyev Azərbaycan ədəbiyyatının sayca az nümayəndələrindən biridir ki, bir abzas, hətta bir cümlə oxuduqda, onun müəllifliyini dərhal müəyyən etmək olur. Akademik Məmməd Arif yazırdı: ―Elçinin sadə və rəvan təhkiyəsində cəzbedici bir qüvvə vardır.‖ Bəli, Elçin Əfəndiyevin bədii sintaksisindəki ―cəzbedici qüvvə‖ daha da inkiĢaf etmiĢ, milli ədəbiyyatımızı zənginləĢdirən sənətkarlıq xüsusiyyətinə çevrilmiĢdir. Bu nöqteyi nəzərdən ―Bayraqdar‖povestinin təhkiyə dolğunluğu, eyni zamanda axıcılığı oxucunu ələ alır. ―Bayraqdar‖ın mövzusu
qaçqınların faciəli
həyatından götürülmüĢdür. Povestin əsl mövzusu böyük insani kədərdir. Kitabxananın fəal oxucuları “Bayraqdar”povestindən bir parçanı səhnələşdirib, iştirakçılara təqdim edirlər. I Aparıcı: Yazıçı povestdə heç nəyi gizlətmir. Ağır həyat tərzinin xırda detallarınacan sənətkarlıqla təsvir edir.Müəllifin böyük nailiyyətidir ki, qaçqın həyatının bu cür sərt təsviri qaçqınların güzəranına acımaqdan daha çox, oxucuda təcavüzkara qarĢı olduqca güclü nifrət hissi oyadır.Hətta öz-özlüyündə erməni Arsenin obrazı da elə incə təsvir vasitələri ilə yaradılmıĢdır ki, təcavüzkara nifrəti daha da artırır. Bu povestdə sırf epizodik surət yoxdur. Müəllif elə situasiyalar təsvir etmiĢdir ki, surət canlı xarakter kimi oxucunun gözlərinin qarĢısında canlanır. Elçin bu sujetləri məharətlə bir yerə yığa bilmiĢ, tam, bütöv bir həyat parçasının bədii atributlarına çevirmiĢdir.
güclü bir faktordur. Misal üçün yazıçının həcm etibarilə ən böyük əsəri olan və 60-70 illik bir dövrü əhatə edə ―Ölüm hökmü‖ romanı mürəkkəb kompozisiyaya malikdir. Əsərdə çoxlu 55
personajlar iĢtirak edir, ancaq onların heç biri ―gəldi-gedər‖ deyildir. Onların hamısı yazıçının yaddaĢındadır, buna görə də kiçikliyindən-böyüklüyündən asılı olmayaraq tamamlanırlar. Yazıçı hər bir xarakterlə əlaqədar bədii nöqtəni qoymağı bacarır.
kimi həmiĢə uĢaqların həyatı, onların təlim-tərbiyə məsələləri, uĢaq ədəbiyyatı və onun problemləri maraqlandırmıĢdır. Yazıçı hər bir xarakterlə əlaqədar bədii nöqtəni qoymağıbacarır.Yazıçının bu xüsusiyyəti sənət yoldaĢları tərəfindən yüksək qiymətləndirilir. Sevimli Ģairəmiz Xalidə xanım Elçin Əfəndiyevin uĢaqlara həsr etdiyi nağıllara müraciət edərkən ―Qorxu‖ adlı bu Ģeiri yazmıĢdır: Gəlin bu Ģeiri balaca oxucumuzun ifasında dinləyək: Oxucu:
Zəncir görən göz əsirdi. Körpə beyni yeyir ilan, Bu da belə bir əsrdi. Yeməyinin tamı qaçıb, Əllərindən qanı qaçıb, Bu qorxudan hamı qaçıb, Ġgid barmağın kəsirdi. Tamahına düĢməz əsir, Qan kötüyü – ölüm nəfsi. Bu ―uĢaq‖ div baĢı kəsir, ġahdan törəyən nəsildi. Öz içində soyuq düĢüb, Ölümündən sayıq düĢüb, Yuxusundan oyaq düĢüb, Bədəndən baĢlar kəsildi.
Yüklə 475,08 Kb. Dostları ilə paylaş:
|