Üzeyir hacibəYLİ

__________________Milli Kitabxana___________________ 

63 

 

Q a r a ç ı-- 

 

Bir ala göz, uzun boylu (2 dəfə) 

Dərdimə dərman eyləməz! 

Nazlı balam, bircə nolu, 

Bizim çəməndə gəlib gəz! (2 dəfə) 

Eşqin oduna yanaram, (2 dəfə) 

Dərdimə dərman eyləməz! 

Gah sönərəm, gah yanaram, 

Mən yazığam, rəhm elə bəs. (2 dəfə) 

 

(M u s i q i) 

 

Sinəm olub para-para, 

Dərdimə dərman eyləməz! 

Mən nə edim, nədür çara? 

Nazlı balam, gedib gəlməz! (2 dəfə) 

 

(M u s i q i) 

 

Q a r a ç ı qavalını açıb, pul yığır; bu əsnada Ş a h  A b b a s dərviş libasında olaraq 

buraya daxil olur. Şəhər əhlindən Dostəlinin qaraçılara acığı tutur. 

 

D o s t ə l i (şur üstə)--Bu nə şadlıqdır yas günündə? Şəhərin tamam yarısı matəmə 

batıb, amma siz burada şadlıq edirsiniz. Hələ bizdən pul da istəyirsiniz; doğrudan da ki, 

qaraçısınız. 

 

(M u s i q i) 

 

Q a r a ç i l a r çıxıb gedirlər.  

 

Ş a h  A b b a s (Dostəliyə)--Söylə görüm nədir bu yas və matəmə səbəb, nədir? Nə 

olub, məyər nə bədbəxtlik üz veribdir? 

 

B i r  d ə s t ə  a d a m  bunların başına yığılır. 

 

D o s t ə l i--Ağa dərviş, görünür ki, sən buraya təzə varid olubsan. Tamam neçə aydır 

ki, şəhərimizin adamları itib yox olur. Bilmək olmur ki, onları kim oğurlayır. 

D ə s t ə--Doğrudur! 

D o s t ə l i--Bir çox külfət sahibsiz, atalar oğulsuz, bacılar qardaşsız qalıb, ah və nəva 

edirlər!  

D ə s t ə--Doğrudur! 

---

__________________Milli Kitabxana___________________ 

64 

 

D o s t ə l i--Bu sirdən heç kəs əyan ola bilmir; hərgah sən cadugərsənsə bu sirri faş et. 

 

D ə s t ə--Faş et, ağa dərviş, faş et!  

 

M u s i q i. D i v a n ə gəlir, o da qulaq asır.  

 

Ş a h--Bir də mənə söyləyin görüm, bu kimin dükanıdı və nə dükandır ki, hər kəs ora 

yüyürür?  

 

D o s t ə l i--Yazıq dərviş, görünür ki, sən Məstavərin ləzziz taamından yeməmisən.  

 

D ə s t ə--Yazıq!  

 

D o s t ə l i--Məstavər bir aşpazdır ki, onun kimi ləziz taam bişirən heç Şah Abbasın 

sarayında da yoxdur.  

 

D ə s t ə--Yoxdur!  

 

D o s t ə l i--Bunun məharəti qabağında heç aşpaz davam edə bilməyib, cümləsi 

dükanlarını bağladılar. Hərgah ləziz taamdan məhrum olmaq istəmirsənsə  sən də tez ol 

get, ondan xörək al ye. Tez get, yoxsa dükanını bağlar, axşamdır. 

 

D ə s t ə--Tez get, ağa dərviş, tez get! 

 

M u s i q i. H a m ı dükanlarını bağlayıb, buraya yığılır. 

 

D i v a n ə--Ha-ha-ha! Tez get, ağa dərviş, tez get! (Şur). Heç bilirsinizmi ki, 

Məstavər sizə nə yedirdir, ey mənə divanə deyib özləri məndən divanə olanlar? 

 

D ə s t ə--Bu nə deyir? 

 

D i v a n ə--Mən onu deyirəm ki, Məstavərin sizə yedirdiyi nədir, bilirsinizmi?  

---

__________________Milli Kitabxana___________________ 

65 

 

D ə s t ə--Ləzzətli taamdır!  

 

D i v a n ə--Ha-ha-ha!... Ləzzətli taam!... Tez get, ağa dərviş, tez get. Ey divanələr, 

Məstavər sizə insan əti yedirdir, insan!... 

 

D ə s t ə--Xamuş, nə axmaq sözdür!  

 

D o s t ə l i--Doğrudan da ki, divanəsən!  

 

D i v a n ə--Bəli, divanəyəm, amma sizdən ağıllı divanəyəm! Məstavər adamları 

oğurlayıb başını kəsir və ətini sizə yedirdir.... Tez get, ağa dərvis, tez get!... 

 

D ə s t ə (əl çala-çala)--Ay dəli şəpəli, ay dəli şəpəli, çıx bala-bala get! 

 

M u s i q i. D i v a n ə  gedir, bir neçə saniyədən sonra dəstə dəxi dağılıb, səhnədə bir 

Ş a h  A b b a s və bir də M ə s t a v ə r öz dükanında qalır. 

 

Ş a h (şur)--Dəlidən doğru xəbər.... Bu divanənin sözü o ağıllıların sözündən daha 

əhəmiyyətlidir. Doğrudan da bu aşpazın ləzzətli xörəkləri məni şübhəyə salır. Gedim bir 

onun yanına.... Nə cəllad surətli adamdır! 

              

M u s i q i. M ə s t a v ə r ə yaxınlaşır.  

 

Ş a h-- 

 

Şöhrəti tutmuş bu şəhəri namın,  

Tərif eylər hər kəs sənin taamın;  

Mən binəva dəxi çox arzuməndəm ki, sənin  

Ləziz taamından dadmış olam. 

 

(M u s i q i). 

 

M ə s t a v ə r (göz altı ilə şaha baxır)-- 

 

Doğrudur, ağa dərviş, doğrudur.  

Bəs gərək səni qonaq edim mən; (kənara)  

Çəngimə düşmüsən,  

Çox əcəb gəlmisən! 

 

---

__________________Milli Kitabxana___________________ 

66 

 

(Ona) 

 

Doğrudur, ağa dərviş, doğrudur! 

Bəs gərək səni qonaq edim mən! 

Keç bəri. Gəl bəri, bir az bəri, bir az daha irəli....  

Ha-ha-ha!... 

 

Bu halda ş a h  durduğu yerdə yerin içinə gedir, ha gücənir ki, yuxarı çıxsın olmur. 

Axırda bir quyuya düşən kimi yox olur. Oh!... Ha-ha-ha! (mühib bir qəhqəhə).  

 

PƏRDƏ 

 

 

 

 

İKİNCİ ŞƏKİL 

 

 

Bir  z i r z ə m i d ə  vaqe olur. Qaranlıqdır. Zirzəmidə Ş a h  A b b a s d a n başqa beş 

nəfər m ə h b u s dəxi vardır. Müqəddəmədən sonra pərdə qalxır.  

 

M ə h b u s l a r   (şaha; təsnif)-- 

 

Bədbəxt dərviş, sən nə günahın sahibisən?  

Məstavərin hiləsinə oldun nişanə!  

Gəl ağlaşaq bəs, ağa dərviş, əhvalımıza,  

Oldu bizə, ax, a yazıq, düşmən zəmanə! 

 

Ş a h (şüştər)-- 

 

Söyləyin bir dəm mənə bu hilədən məqsəd nədir?  

Çəkdiyimiz zəhmətə, dərdə, qəmə illət nədir?  

Zindəyik, ölməmişik ki, qəbrə salmışlar bizi,  

Söyləyin, Məstavərə, aya, görək neylər sizi?  

 

M ə h b u s l a r (təsnif)-- 

 

Bir-bir kəsəcək, ağa dərviş, bizi Məstavər.  

Dünyada yoxdur, əcəba, bunca sitəmgər.  

Qurban əti tək ətimizi doğram edəcək,  

Ləzizi taamlar bişirib, xəlqə verəcək! 

 

 

---