Down sendromlu çocuklarda motor geliŞİMİ ve müdahalesi
Yüklə 119 Kb. Pdf görüntüsü
|
83 Daha ileri motor gelişimin temelleri, temel motor becerilerin gelişiminde yattığından (Gallahue&Ozmun, 1998), bu periyotta motor müdahalenin yer alması tercih edilir. DS’lu çocukların motor davranışının limitlerinin ortaya çıkışındaki başlangıç, postürlerin stabilize edilmesindeki yetersizliktir. Fizyoterapi tedavisi bağlamında bu; yüzüstü pozisyonda başın kaldırılması, emekleme postürü ya da ayakta durma postürü gibi her temel becerinin gelişiminde birincil postürün stimüle edilmesi gerektiği anlamına gelir. Yeterli stabilizasyonu, eklemler etrafındaki kas gruplarının miyojenik kontraksiyonlarını teşvik ederek (ko-kontraksiyonlar), bir postürün stabilize edilmesini teşvik etmek çok önemlidir. Motor gelişiminde her zaman olduğu gibi, kullanım simetrik temel postürlerin ilkinde yapılır ve ihtiyaç olan yerde destek verilir. Zorluk seviyesinin arttığı durumda, motor aktivite birincil olarak statik yapıda olabilir. Bir sonraki basamakta çocuğun daha önce belirtilen simetrik postürlerden hareket etmeye başlaması teşvik edilir ve mümkünse destek verilmez. Böylelikle, postüral kontrol sisteminin artan kapsamda kullanılması talep edilir. Çocuğun örneğin oturma ya da ayakta durma pozisyonunda ağırlığını yan taraflara transfer etmesi kolaylaştırılır ki bu şekilde; gövde motor aktivitesi (gövde rotasyonu ve lat- eral gövde fleksiyonu), postüral tepki (denge), hareket dağılımı ve hareketin çeşitliliği talep edilir. Son olarak hareket dağılımı asimetrik temel pozisyonlarda daha kolaylaştırılır, postüral tepkilerin seviyelerinin geliştirilmesi için çaba gösterilir ve daha kapsamlı hareket çeşitliliği stimüle edilir. Her çocuğun farklı geliştiği ortadadır. Fizyoterapi tedavisi bireysel amaçların temelinde gerçekleştirilir. Burada zihinsel engelli küçük çocukların egzersiz terapisi söz konusu olduğundan, çocuğun çevresine uyan anlamlı durumların oluşturulması tercih edilir. Motor akitivite fonksiyonel olmalıdır ve geniş anlamda çocuğun gelişimini desteklemelidir. Pratik bir bakış açısından bakıldığında telafi edici motor davranış pozitif olarak geliştirilir; daha bölünmüş ve çeşitlenmiş motor davranışın gelişimine doğru bir ara basamak olarak kullanılır. Arzu edilen motor davranış, fonksiyonel kapsamda teşvik edilir. Anne-babanın katılımı çocuğu, çeşitli durumlarda yeni elde edilen motor becerileri uygulamaya teşvik eder. Ebeveynlerden, bu entegre edilmiş becerileri çocuklarıyla gündelik birlikteliklerindeki oyun ve bakım zamanlarında teşvik etmeleri istenir; böylece motor davranışlara uygulanması gerçekleştirilir. 4.3.6 Fizyoterapi tedavi sistemi 84 Kazanılan postüral kontrolün seviyesi çocuğun motor davranışındaki uygunlukta gösterilir. Motor beceriler için bir ölçüm aracı oluşturulması açısından bakıldığında ortaya çıkan fikir, Harris’in örneğini takip ederek (1980), bazı ardaşık evre seviyesinde birkaç temel motor becerinin gelişiminin tarifidir. Tanımlanan gelişimsel evrelerin sırasal bir tutarlılığı vardır. Motor beceri başına gelişimsel evre aracılığıyla, postürü denetleme becerisinin gelişimi pratiğe yerleştirilmelidir. Ancak bundan sonra bu gelişimsel yolun spesifik evrelerini tanımlamak için tarifler kullanılabilir. Bir çocuğun motor gelişimi sonradan, o çocuğun görülen motor davranışı ile tanımlanan altbölümlerin karşılaştırılmasıyla değerlendirilebilir. Her temel motor becerinin altbölümlerinin şartları, düzenli çizgiler üzerine kurulabilir çünkü böyle bir gelişimde, artan seviyedeki postüral kontrol karşılaştırabilir biçimde ortaya konur. Tanımlanan son evre seviyesi, postüral kontrolün uygulanabilir seviyesindeki motor davranışı temsil eder. Temel motor beceri ancak bundan sonra postür ve hareket yönünde yeterli şekilde uygulanabilir. Orta derecede kalan evre seviyeleri gelişimsel seyri, artan postür kontrol becerisinin etkisi altındaymış gibi gösterir. Her bir temel motor beceri için tarif edilmesi gereken ilk motor davranış, bir postür sağlama becerisinin simetrik olarak kaydedilebildiği motor davranış olmalıdır. Daha sonra motor davranış, simetrik postürün dışına çıkabilme becerisinden, arttığı belli olan bir postüral kontrolle tanımlanır. Üçüncü safhada, her bir beceri için, postüral tepkilerin kullanılması becerisinde hangi motor davranışın temsilcilik ettiğinin (örneğin denge tepkileri) bir tanımı vardır. Bununla birlikte motor davranış, postüral tepkilerin artan gelişiminin ilerleme kaydederek artan bir seviyede postüre girebilme becerisiyle tanımlanabilir. Hareket çeşitliliği ve dolayısıyla motor davranışın yeterliliği pekişir. Buna ek olarak, DS’un tipik postüral ve hareket paternlerinin de tanımlamalara dahil edilmesi önemlidir. Bir çocuğun motor davranışını safha spesifikasyonuyla karşılaştırarak bir safha sınıflandırması yapılabilir. Bir çocuktan spesifik davranış temin etmenin ve gözlemlenen davranışın kaydedilip değerlendirilmesinin standardize edilmiş metodu, ölçüm aracının bir bileşeni olmalıdır. Aynı kural şurada da 4.3.7 Motor becerileri için ölçüm aracı 85 uygulanmalıdır: Değerlendirilecek olan motor davranışın çocuk için anlamlı olması ve pratik bir kapsamda stimüle edilmesi gerekir. Ölçüm aracının geçerliliği ve fizyoterapi sisteminin etkinliği daha fazla incelenmelidir. Öğrenme engeli olan diğer çocuklarla karşılaştırıldıklarında, DS’lu çocuklarda belli spesifik motor problemler vardır. Her çocukta görülen azalmış postüral tonus, bu durumda başrol oynar. Azalmış postüral tonus ko-kontraksiyonlardaki yetersizlik, yetersiz denge reaksiyonları, postür ve harekette kusurlu propriyoseptif geribildirim ve eklemlerin hipermobilitesi ile bağlantılıdır. Özetle, DS’lu çocukların motor gelişimi, postüral kontrol sistemlerindeki bozukluklar yoluyla olumsuz olarak etkilenir. Sonucunda, postür ve hareket sağlama ile adapte etmede problemler oluşur ki bu yüzden hareketin kalitatif şekillerinin yetersiz gelişimi ortaya çıkar. Gelişim sırasında bir araya gelen statik ve simetrik postür ve hareket paternleri, telafi edici hareket stratejileri ve çeşitlilik eksikliği buna örnek olarak verilebilir. Gelişimsel bir safhada meydana gelen motor problemler tek bir şekilde ortaya çıkmaz. Bu problemler daha önceki safhaların sonuçlarıdır ve takip eden safhalar üzerinde de etkileri vardır. DS’lu çocukların postüral tonusu zaman içinde artar ama temel motor becerilerin gelişimi, azalmış postüral tonusun etkisi altında gerçekleşir. Bu motor problemleri hesaba katarak, gelişen motor paternleri etkilemek hem arzu edilir hem de anlamlıdır. Bu bölümde, problemler gelişimsel bir perspektife oturtulmuştur. Bu teorik sistemin temelinde müdahale, geçerli bir opsiyon olarak görünmektedir. Postüral tonustaki artış; müdahale yoluyla düzeltilmiş postür ve hareket paternlerinin sonunda, hareket sağlamak için daha iyi bir temel kazanıldığı anlamına gelebilir. Bir tedavi genel olarak, motor gelişimin her bir safhasında eklemler etrafındaki stabilitenin geliştirilmesine odaklanmalı; bunun sonucu olarak da bir çocuğun postür oluşturması mümkün kılınmalıdır. Birincil olarak, çocuk bunu gerekirse destek ile simetrik olarak yapacak ama artan postüral kontrol ile asimetrik postürlere doğru çalışacak ve destek kademeli olarak azaltılacaktır. Postüral kontrol sisteminin etkinliği için artan bir talep oluşmuştur. Nihayetinde, hareket dağılımı, asimetrik birincil pozisyonlarda mümkün kılınmış, postüral kontrolün seviyesini ve hareket çeşitliliğini geliştirmek için çaba sarfedilmiş, sonucunda da stimüle edilmiştir. DS’lu çocuğun 4.4 Sonuçlar ve tavsiyeler Yüklə 119 Kb. Dostları ilə paylaş:
|