Nəzarət Departamenti-PY/TMM Təlimi
İzahlı lüğət
Əsas prinsiplər
Bank Nəzarəti üzrə Bazel Komitəsi tərəfindən tərtib edilmiş Effektiv Bank Nəzarətinin Əsas Prinsipləri,
Qiymətli Kağızlar Komitələrinin Beynəlxalq Təşkilatı tərəfindən tərtib edilmiş Qiymətli Kağızların
Tənzimlənməsinin Məqsəd və Prinsipləri və Sığorta Nəzarətçilərinin Beynəlxalq Assosiasiyası tərəfindən
tərtib edilmiş Sığorta Nəzarətinin Prinsipləri
Korporativ subyektlər
FATF-ın Konsultasiya Sənədində aşağıdakı şəkildə müəyyəne edilir:
1.
2.
3.
4.
Korporasiyalar:
(a) Özəl məhdud şirkətlər və səhmləri birjada alınıb satılmayan açıq səhmdar cəmiyyətləri.
(b) Beynəlxalq biznes şirkətləri/ ofşor şirkətər .
Trastlar.
Fondlar.
Məhdud tərəfdaşlıqlar və məhdud məsuliyyətli tərəfdaşlıqlar.
Bəzən korporativ subyektlərin son benefisiar mülkiyyətçilərini və nəzarətçilərini müəyyən etmək çətin olur,
bu, həmin subyektləri pulların yuyulmasına həssas edir. FATF 2003-cü ildə nəşr edilmiş yeniləndirilmiş
40 Tövsiyəsinin hüquqi şəxslərlə bağlı MET-ğ dair bölmədə belə subyektlərə xüsusi diqqət yetirir
(Tövsiyə 5).
Müxbir bankçılıq
Bir bankın (“müxbir bank”) digər banka (“respondent bank”) bank xidmətləri göstərməsi. Bir qayda olaraq,
iri beynəlxalq banklar dünyanın müxtəlif yerindəki minlərlə digər bank üçün müxbir rolunu oynayır.
Respondent banklara geniş çeşidlir xidmərlər trəmin edilə bilər, o cümlədən nağd pulun idarə edilməsi
(məs, müxtəlif valyutalarda faiz gətirən hesablar), beynəlxalq vəsait köçürmələri, çek klirinq xidmətləri,
tranzit hesablar və forex xidmətləri.
Cinayət Vəsaitlərinin Yuyulması, Axtarışı və Müsadirə edilməsi haqqında Avropa Şurasının Konvensiyası
Konvensiya 1990-cı ilin sentyabr ayında Avropa Şurasının Nazirlər Komitəsi tərəfindən qəbul edilmişdir, o,
bütün növ cinayət əməllərini ünvanladığı üçün Vyana Konvensiyasına nisbətən daha güclü təsirə malikdir.
Çirkli pulların yuyulması cinayətinə təkcə narkotiklərin trəfikiinqi deyil, bütün ciddi cinayətlərlə əlaqəli
olan pulların yuyulması da daxil edilmişdir.
74
Nəzarət Departamenti-PY/TMM Təlimi
İzahlı lüğət
Terrorizmlə mübarizə komitəsi (Counter-Terrorism Committee (CTC))
BMT Təhlükəsizlik Şurasının 1373 saylı (2001) qətnaməsinə uyğun olaraq BMT Komitəsi yaradılmışdır.
Terrorizmlə mübarizə məsələsinə gəldikdə, CTC-yə Təhlükəsizlik Şurasının 15 üzvü daxildir. Komitə
BMT Təhlükəsizlik Şurasının 1373 saylı qətnaməsinin icrasını monitorinq edir və terrorizmlə mübarizə
aparmaq üçün üzv ölkələrin potensialının artırılmasını qarşıya məqsəd qoyur.
Kredit kartları
Mal və xidmətlər almaq və kredit üzrə nağd pul avansları əldə etmək məqsədilə istifadə edilən kredit
limitli plastik kart. Sonra kart sahibinə verilmiş kredit emitent banka ödənilir. Kartda olan məbləğ
cinayətdən əldə edilmiş pulla ödənildikdə kredit kartlarından pulların yuyulması üçün istifadə edilə bilər.
Kredit maliyyələşdirilməsi
Bahalı mallar almaq və sonradan borc vəsaitin cinayətkar vəsaitlər hesabına ödəmək üçün kreditdən istifadə.
Cinayətkar dəyəri yüksək olan aktiv, məs, yaxta almaq üçün vəsait götürür, krediti dərhal qanunsuz
vəsaitlərlə nağd olaraq ödəyir, qayığı satır və hər şeyə yenidən başlayır. Kreditləri qanunsuz pullarla
ödəməklə çirkli pulları yuyanlar cinayətkar fəaliyyətin maliyyələşdirilməsi üçün kreditdən istifadə edə bilər.
Cinayətkar vəsaitlər
Cinayət törədilməsindən birbaşa, yaxud dolayısı ilə əldə edilən istənilən əmlak.
Sərhədlərarası
Ən azı iki ölkənin iştirakı ilə həyata keçirilən fəaliyyətlər kontekstində istifadə edilir, məs, pulun bir ölkədən
digərinə köçürülməsi, yaxud valyutanın
sərhəddən keçirilməsi
Sərhədlərarası köçürmə
Mənbə bankın və benefisiarın fərqli yurisdiksiyalarda yerləşdiyi istənilən pul köçürməsi. Sərhədlərarası
köçürmə həmçinin ən azı bir sərhədlərarası elementə malik istənilən pul köçürməsi zəncirinə şamil edilir.
Cuckoo Smurfing
Alternativ köçürmə sistemlərinə bağlı olan pulların yuyulması forması, bu zaman cinayətkar vəsaitlər
xaricdən
real vəsaitlər, yaxud ödənişlər gözləyən şəxslərin hesabları vasitəsilə transfer edilir. “Cuckoo
smurfing” termini ilk dəfə Birləşmiş Krallıqdakı təhqiqatlarda işlənmişdir, bu, məhz orada əhəmiyyətli
çirkli pul yuyulması vasitəsidir.
Valyuta
Banknot və qəpiklər mübadilə vasitəsi kimi dövriyyədədir.
Valyuta qaçaqmalçılığı
İri məbləğdə nağd pulun sərhədlər boyunca, çox vaxt bank sirri ciddi qorunan, mübadilə nəzarəti, yaxud
çirkli pulların yuyulması ilə mübariuzə qanunvericiliyi zəif olan ölkələrə qanunsuz hərəkəti.
75