Nəzarət Departamenti-PY/TMM Təlimi
İzahlı lüğət
Valyuta Tranzaksiya Hesabatı (CTR)
Müəyyən pul limitlərindən artıq valyuta tranzaksiyasını sənədləşdirən hesabat. Həmçinin bir gün ərzində
həyata keçirilən, üst-üstə toplandıqda tələb olunan hesabat məbləğindən yüksək olan mix saylı valyuta
tranzaksiyaları üzrə də CTR tərtib edilə bilər. ABŞ daxil olmaqla bir sıra ölkələrdə CTR-lər xüsusi şərtlər
daxilində dövlət orqanlarına göndərilməlidir.
Kastodian
Digər şəxslər, yaxud institutlarının aktivlərinin idarə edilməsi, yaxud nəzarət edilməsi, yaxud saxlanmasına
görə məsuliyyət daşıyan bank, maliyyə institute, yaxud digər müəssisə. Bir qayda olaraq, kastodianlar
haqqında söhbət açılan aktivlərin fəal, aqressiv menecerləri deyildirlər, əvəzində isə passiv olaraq aktivləri
saxlayırlar.
Kastodi
Müştərinin investisiyaları, yaxud aktivlərinin qorunması və inzibatçılığı, yaxud bunu etmək səlahiyyəti.
Müştərinin Eyniləşdirmə Tədbirləri (MET)
Pulların yuyulmasına nəzarət baxımından bu, müştərilərlə işləmək üçün yüksək əxlaqi və peşəkar
standartları təşviq edən adekvat siyasətlərin, təcrübələrin və prosedurların icrası deməkdir və bankların
məqsədli, yaxud məqsədsiz şəkildə cinayətkar elementlər tərəfindən istifadə edilməsinin qarşısının alınması
üçün dizayn edilmişdir. MET-ə təkcə müştərilərin kimliyinin müəyyən edilməsi deyil, habelə müştəri,
yaxud hesab növü üçün normal, yaxud gözlənilən tranzaksiyalara uyğun gəlməyən tranzaksiyaları müəyyən
etmək üçün hesabın fəaliyyətinin monitorinqi daxildir.
Müştərinin İdentifikasiyası Proqramı (MİP)
İnstitutun müştərilərin kinliyinin identifikasiyası və verifikasiyasını qarşıya qoyan siyasət və prosedurları.
Ümumiyyətlə, proqram yazılı olmalı, yüksək rəhbərlik tərəfindən təsdiq edilməli və müştərinin xəbərdar
edilməsi prosedurlarını özündə ehtiva etməlidir.
Müştəri İnformasiyasi Orderi
Bütün maliyyə institutlarından – yaxud seçilmiş banklar vı digər maliyyə institutlarından – təhqiqat
aparılan şəxsə məxsus istənilən hesabın təfərrüatlarını təmin etməyi tələb edir, bununla da təhqiqatçıya
şübhəli şəxsin hesablarının harada saxlanıldığını aşkar etmək imkanı verir.
D
76
Nəzarət Departamenti-PY/TMM Təlimi
İzahlı lüğət
Debit kartı
Kart sahibinə öhdəlikləri ödəmək, yaxud digər məkanlarda, yaxud bizneslərdə alış-veriş etmək üçün adına
olan, əvvəldən mövcud hesabdan vəsait çıxarmaq imkanı verən, maliyyə institute tərəfindən təqdim edilən
kart. Əgər debit kartlar bank sirri cənnəti mövcud olan ölkələrin maliyyə institutlar tərəfindən verilirsə,
cinayət vəsaitlərinin yuyulmasında onların rahat alət olması aşkarlanmışdır, çünki onlar debitləşdirilmiş
vəsaitlərin mənbəyi ilə bağlı demək olar ki, heç bir iz buraxmır.
Debit Tranzaksiyası
Mal və xidmətlərin alınması, yaxud nağd pulun əldə edilməsi məqsədilə bank kartından istifadəni əhatə edən
tranzaksiya. Tranzaksiya avtomatik şəkildə kart sahibinin depozit hesabını debitləşdirir.
Müəyyən edilmiş cinayət kateqoriyaları
FATF, 2003-cü ildə nəşr etdirdiyi 40 Tövsiyəsində ilk dəfə olaraq “müəyyən edilmiş cinayət kateqoriyala-
rı”nın siyahısını təqdim edir, burada pulların yuyulması təhqiqatlarına apara biləcək cinayətlər sadalanır.
Hər ölkə həmin cinayətləri və onların elementlərini necə müəyyən edəcəyini qərarlaşdıra bilər.Bir çox ölkələr
hansı cinayətlərin pulların yuyulması üçün predikativ rolunu oynadığını təsbit etmir və sadəcə olaraq qeyd
edirlər ki, bütün ağır cinayətlər predikativ ola bilər. Digərləri, məs, pulların yuyulması ilə bağlı təhqiqatın
aparılması üçün cinayətlərin uzun siyahısını təsbit edirlər. FATF-ın tərifinə görə, müəyyən edilmiş
kateqoriyalar aşağıdakılardır:
- Mütəşəkkil cinayətkar qrupda və reketdə iştirak;
- Terrorizm, o cümlədən terrorizmin maliyyələşdirilməsi;
- İnsan alveri və miqrant qaçaqçalçılığı;
- Cinsi istismar, o cümlədən uşaqların cinsi istismarı;
- Narkotik vasitələrin və psixotrop maddələrin qanunsuz trəfikinqi;
- Qanunsuz silah trəfikinqi;
- Oğurluq və digər malların qanunsuz trəfikinqi;
- Korrupsiya və rüşvət;
- Dələduzluq;
- Saxta valyuta;
- Saxta mallar və piratçılıq;
- Ətraf mühitlə bağlı cinayət;
- Qətl, ağır bədən xəsarəti;
- Adam oğurluğu, qanunsuz azadlıqdan məhrumetmə və girovların götürülməsi;
- Talan, yaxud oğurluq;
- Qaçaqmalçılıq;
- Soyğun;
- Saxtalaşdırma;
- Piratçılıq və
- Insayder alqı-satqısı və bazar manipulyasiyası.
77
Nəzarət Departamenti-PY/TMM Təlimi
İzahlı lüğət
Müəyyən edilmiş qeyri-kommersiya biznes və peşələri
FATF-a görə, aşağıdakı bizneslər FATF-ın 2003-cü ildə verilmiş 40 Tövsuysinə uyğun fəaliyyət
göstərməlidirlər:
- Kazinolar (o cümlədən İnternet kazinolar).
- Daşınmaz əmlakın alqı-satqısı ilə məşğul olan vasitəçilər.
- Qiymətli metal dilerləri.
- Qiymətli daş dilerləri.
- Vəkillər, notariuslar, digər müstəqil hüquq peşəkarları və mühasiblər. Tək fəaliyyət göstərənlərə,
tərəfdaşlara və peşəkar maliyyə institutları daxilində fəaliyyət göstərən peşəkarlara aiddir. O, digər
bizneslərin əməkdaşları olan “daxili” peşəkarlara, yaxud artıq çirkli pulların yuyulması ilə mübarizə
tədbirləri tətbiq olunan dövlət qurumlarında işləyən peşəkarlara şamil edilmir.
- Trast və şirkər xidmət provayderləri. Tövsiyələrə görə digər yerlərdə əhatə edilməyən və aşağıdakı
xidmətlərdən istənilən birini üçüncü tərəflərə təmin edən bütün bizneslərə, yaxud şəxslərə aiddir:
- Hüquqi şəxslərin formalaşdırma agenti kimi fəaliyyət göstərmə.
- Şirkətin direktoru, yaxud katibi, tərəfdaşlığın tərəfdaşı, yaxud digər hüquqi şəxslərə münasibətdə oxşar
vəzifədə fəaliyyət göstərmə (yaxud digər şəxsin belə fəaliyyət göstərməsini təşkil etmək).
- Şirkət, tərəfdaşlıq, yaxud istənilən digər hüquqi şəxs, yaxud quruluş üçün qeydiyyata alınmış ofis,
biznes ünvanı, yaxud məkanın, yazışma, yaxud inzibati ünvanın təmin edilməsi
- Ekspress trastın qəyyumu kimi fəliyyət göstərmə (yaxud digər şəxsin belə fəaliyyət göstərməsini təşkil
etmək).
- Digər şəxs üçün namizəd səhmdar kimi fəliyyət göstərmə (yaxud digər şəxsin belə fəaliyyət göstərməsini
təşkil etmək).
Açıqlama orderi
Təhqiqata aid informasiyaya malik şəxsdən müsahibə zamanı suallara cavab verməyi, informasiya təmin
etməyi, yaxud sənədləşmə təqdim etməyi tələb edən sənəd. Order təkcə aktivləri üzərində təhqiqat
aparılan şəxsə qarşı deyil, həmçinin üçüncü tərəfə, məs, maliyyə institutuna tətbiq edilə bilər.
Daxili transfer
Mənbə və benefisiar institutun eyni yurisdiksiyada yerləşdiyi pul köçürməsi. Ona görə də, daxili transfer
tamamilə ayrıca götürülmüş bir yurisdiksiya daxilində baş verən pul köçürmələrinin istənilən zəncirinə
şamil edilir (hətta pul köçürməsinin həyata keçirilməsi üçün istifadə edilən system digər yurisdiksiyada
yerləşsə belə).
Yuxarıdan aşağı müxbir klirinq bankı (Downstream Correspondent Clearer)
Bir institutdan müxbir bankçılıq xidmətləri alan və institutda saxladığı hesabın valyutasında digər maliyyə
institutlarına müxbir bankçılıq xidmətləri təmin edən müxbir bank müştərisi
Quru trast
Bax adsız trast.
78
Dostları ilə paylaş: |