Nəzarət Departamenti-PY/TMM Təlimi
İzahlı lüğət
Maliyyə Kəşfiyyatı Orqanı (MKO)
Milli çirkli pulların yuyulması ilə mübarizə fəaliyyətinə dəstək məqsədilə naliyyə hesabatlarından
informasiya əldə edən, oun emal edən və sonra onu müvafiq dövlət orqanına açıqlayan
mərkəzi dövlət
idarəsi. MKO-nun fəaliyyətlərinə daxildir: informasiyanın alınması, təhlili və yayılması, bəzən pozuntu
hallarının araşdırılması və açıqlamalarda qeyd edilmiş fərdlərin cinayət təqibi.
Maliyyə Sektorunun Qiymətləndirilməsi Proqramı (FSAP)
1999-cu ildə Beynəlxalq Valyuta Fondu və Dünya Bankı tərəfindən yaradılan FSAP böhran potensialının
azaldılması məqsədilə yurisdiksiyaların maliyyə sistemlərinin güclü və zəif tərəflərini qiymətləndirir.
Mühasib-kriminalist
Maliyyə sübutlarının təhlili və pulların yuyulması da daxil olmaqla “ağ yaxalıqlıların cinayəti” hallarında
ekspert şahid kimi şəhadətlik etməkdə ixtisaslaşır.
Müsadirə
Dövlət qurumunun hüquqi tədbirinin nəticəsində özəl mülkiyyət yaxud aktivlərin daimi itirilməsi. Bir qayda
olaraq , əmlak sahibi qanuna müvafiq fəaliyyət göstərə bilmir, yaxud əmlak müəyyən
növ cinayət fəaliyyəti
ilə bağlı olur.
Dondurma
Dövlət tədbiri ilə aktivlər, yaxud bank hesablarının mübadiləsi, çıxarlması, likvidasiyası, yaxud istifadəsinin
qarşısının alınması, yaxud məhdudlaşdırılması. FATF-ın “Xüsusi Tövsiyə III-ün Təfsiredici Qeydi: Terror
Aktivlərinin Dondurulması və Konfiskasiyası”nda müəyyən edildiyi kimi: dondurma mexanizminə görə
səlahiyyətli orqan, yaxud məhkəmə tərəfindən başlanılmış tədbir əsasında və həmin tədbirin qüvvədə
olduğu müddət ərzində vəsaitlərin, yaxud digər aktivlərin köçürülməsi, konvertasiyası, satılması, yaxud
hərəkətinin qadağan edilməsi. Dondurulmuş vəsaitlər, yaxud digər aktivlər təsbit edilmiş vəsaitlərdə, yaxud
digər aktivlərdə dondurma zamanı marağı olan şəxs(lər)in, yaxud müəssisə(lər)in əmlakı olmağa davam
edir və dondurma mexanizminə görə tədbirə başlamazdan qabaq belə şəxslər, yaxud müəssisələr tərəfindən
təyin edilmiş maliyyə institutları, yaxud digər təsisatlar tərəfindən idarə edilməyə davam edilə biər.
Front şirkəti
Qanunsuz vəsaitləri qanuni məhsul, yaxud xidmətlərin satışından əldə edilən gəlirlər qarışdıran biznes.
Cinayətkarlar vəsaitlərə qanuni mənbə donu geydirməklə qanunsuz pulların yuyulması üçün from
şirkətlərdən istifadə edirlər Mütəşəkkil cinayətkarlar heroin trəfikinqindən əldə edilmiş vəsaitləri
maskalamaq məqsədilə pizzeriyalardan istifadə etmişlər. Qanunsuz vəsaitlərin front şirkətinin məhsul və
xidmətlərini bazar dərəcələrindən kifayət qədər aşağı s\viyyədə, hətta istehsal xərclərindən aşağı
məbləğdə subsiyalaşdırlmasına imkan yaratmaqla front şirkətlərinin əhəmiyyətli məbləğdə qanunsuz
vəsaitlərə çıxışı ola bilər. Front şirkətləri maliyyə bazarlarından borc almalı olan qanuni maliyyə institutları
üzərində müqayisəli üstünlüyə malikdirlər, bu, qanuni bizneslərin front şirkətlərlə rəqabət aparmasını
çətinləşdirir.
83
Nəzarət Departamenti-PY/TMM Təlimi
İzahlı lüğət
Fyuçerslər
Müəyyən keyfiyyət və məbləğdə malların müəyyən qiymətə müəyyən edilmiş gələcək tarixdə çatdırılmasını
tələb edən müqavilələr.
G
GAFISUD (Spanish: Grupo de Acción Financiera de Sudamérica)
Bax Cənubi Amerikada çirkli pulların yuyulması ilə bağlı maliyyə məsələləri üzrə işçi qrupu.
Qeytkiperlər – qapıçı - nəzarətçilər
Pulların hərəkətini əhatə edən tranzaksiyalara yardım edən peşəkarlar, məs, vəkillər, notariuslar, mühasiblər,
investisiya müşavirləri və trast və şirlət xidmət provayderləri, onlar pulların yuyulmasının müəyyən edilməsi,
qarşısının alınması və hesabatlığın təmin edilməsində xüsusi rola malik olmalıdırlar. Onların rolu mühümdür,
çünki onlar qanunsuz pulların maliyyə sisteminə daxil olmasını bloklaşdıra, yaxud da buna rəvac verə bilərlər.
Birləşmiş Krallıq və Kayman adaları kimi bəzi ölkələr qeytkiperlərə maliyyə instiutlarına tətbiq edilənlərə
oxşar şəkildə eyniləşdirmə tələbləri tətbiq edirlər. Beynəlxalq səviyyədə qeytkiperlərlə bağlı qaydaların iki
əsas nümunəsi – Avropa Birliyinin 2001-ci ildə qəbul edilmiş yenidən işlənmiş çirkli pulların yuyulması ilə
mübarizə direktivi və 2003-cü ildə qəbul edilmiş FATF-ım 40 Tövsiyəsi – hər iki sənəddə bu peşəkarlar
üçün çirkli pulların yuyulması ilə mübarizə şərtləri vardır.
Giro House
Bax Köçürmə xidmətləri.
Pulların yuyulmasına qarşı qlobal proqram (Global Program against Money Laundering
(GPML))
BMT-nin Narkotiklərlə və Cinayətkarlıqla Mübarizə İdarəsinin mütəşəkkil cinayətkarlıqla mübarizədə
istifadə etdiyi əsas alət. BMT GPML vasitəsilə üzv-dövlətlərə pulların yuyulması ilə mübarizə sahəsində
qanunvericiliyin qəbul edilməsinə və ölkələrin cinayətlə mübarizə aparam mexanizmlərin hazırlanması və
həyata keçirilməsinə kömək edir çirkli pulların yuyulması ilə mübarizə proqramının hazırlanmasını
müdafiə edir, problem və reaksiyaları monitorinq və təhlil edir, ictimaiyyəti maarifləndirir və BMT və digər
büynəlxalq təşkilatlar arasında birgə çirkli pulların yuyulması ilə mübarizə sahəsində birgə təşəbbüslərdə
koordinator rolunu oynayır.
Qrantor
Adətən digər bir şəxsin xeyrinə trast yaradan və vəsait təmin edən şəxs.
84