196
Keçmişdə hər üç kənddə (Köhnədi Gəndov, Baş Gəndov
v
ə Dərə Gəndov) məskunlaşan, indiki Gəndov kəndinə köçən
əhalinin əksər hissəsi tat soylu əhalidən ibarət idi. Araşdırma-
lardan m
əlum olub ki, ümumiyyətlə Gəndov adlı bu kəndlərdə
m
əskunlaşma aşağıdakı ardıcıllıqla mövcud olmuşdur:
1.Kökn
ədi Gəndov (yəni Köhnə Gəndov)
2.D
ərə Gəndov
3.Baş Gəndov
4.Aşağı Gəndov (yəni indiki Gəndov)
Bu k
əndlər haqqında topladığım məlumatları ardıcıllıqla
siz
ə çatdıracağam:
Kökn
ədi Gəndov (yəni Köhnə Gəndov) kəndi haqqında
Tarixi m
ənbələrdən məlumdur ki, Səsanilərin hökmüran-
lığı dövründə dağətəyi bu ərazilərdə yerləşdirilmiş tat köçkün-
l
ərinə geniş torpaq sahələri verilmişdi. Həmin köçkünlər bu
yerl
ərdə məskunlaşdıqdan sonra əkinçiliklə və heyvandarlıqla
m
əşğul olurdu. Bu işlərlə yanaşı onlar indiki Şabran (keçmiş
D
əvəçi) rayonunun dağ yamaclarında müxtəlif növ meyvə
ağacları əkib becərərək bol məhsul verən bağlar salmışdılar.
Onlar istehsal edil
ən quru meyvə məhsullarını: qoz, fındıq,
qax, tumlu, v
ə s. Şabran şəhərində, Bakıda və ya Dəvəçibazar-
da sataraq
əldə etdikləri pulla öz yaşayışlarını qura
bilmişdilər.
H
əmin vaxtlarda Köknədi Gəndov (yəni Köhnə Gəndov)
k
əndinin əhalisi içməli su əldə etmək üçün kəndə yaxınlıqdakı
meşəlik ərazidən su çəkib gətirmişdilər. O dövrlərdə burada
yaşayan cəsur insanlar ağac və dəmirdən istifadə edərək geniş
su tutumu olan v
ə böyük həyatı əhəmiyyət daşıyan Qut
bulaqları yaratmışdılar.
Keşmişdə bu kənddə məscid və ilkin dini təhsil verən
m
əktəb mövcud idi.
197
D
ərə Gəndov kəndi haqqında
Orta
əsrlərdə aparılan müharibələr bu yerlərdən də təsirsiz
ötüşməyib. O dövrdəki ardıcıl siyasi və iqtisadi çəkişmələr isə
münaqişələrə yol açıb. Münaqişə və müharibə vaxtı isə indiki
Şabran rayonu ərazisində yaşayan əhali çox əziyyətlər çəkib.
Müharib
ələrdə çoxlu qan tökülüb, insanlar qırılıb və ya şikəst
olub.
H
əmin müharibələrin birində Köhnə Gəndov (Köhnədi)
k
əndində çoxlu insan tələfatı baş verdiyinə görə bu kənddə də
çoxlu probleml
ər yaranıb. Nəticədə kəndə yolxucu taun
x
əstəliyi yayılıb. Həmin yırtıcı xəstəlik kəndin əhalisinin əksər
hiss
əsini məhv edib. Sağ qalan əhali isə bu ölüm kabusundan
başını götürüb qaçmaq qərarına gəlib. Təcili olaraq camaat
k
əndi iki istiqamətdə tərk edərək oradan qaçmalı olublar.
Onların birinci hissəsi köhnə kəndin şimali-qərbinə üz tutub.
Burada m
əskən saldıqdan sonra ora köç edərək məskunlaş-
mağa başlayıblar.
H
əmin xəstəliyin yayılması səbəbindən Köhnədi kəndin-
d
ən baş götürüb qaçan əhalinin o biri hissəsi isə kənddən bir
q
ədər aralı məsafədə yerləşən dərədə məskunlaşmağa başlayıb.
Bu yaşayış yerinə Dərə Gəndov adının verilməsi də o dövrlər-
d
ə təzə salınan bu kəndin torpaq sahəsinin coğrafi cəhətdən
d
ərəlik ərazidə yerləşməsindən irəli gəlib. Burada evlər tikil-
miş, bağlar salınmış, suya ehtiyacı ödəməkdən ötrü qut
bulaqları yaradılmışdı.
D
ərə Gəndov kəndində doğulmuş və vaxtilə həmin kənddə
yaşamış 86 yaşlı Hacı Baxış Baxışovun söhbətlərindən mənə
aydın oldu ki, dut bulaqlarının yaradılmasında həmin kəndin
sakinl
əri Abgül Seyidquliyevin və Hacı Hüseynin böyük
əməyi olub. Üçüncü bulaq isə kəndin yamac hissəsində yaradı-
lıb. Həmin bulağa su saxsı künglərlə 4-5 km yuxarıdakı meşə-
likd
ən çəkilib gətirilmişdi. Bulaq qırmızı kərpiclə çəkilmiş və
xüsusi kran qoyulmuşdu. Həmin bulağın suyu kükürd dadır və
198
Q
ədəşəmi bulağı adlanırdı.
Sonralar bu yaşayış məntəqəsi genişlənərək çox böyük
k
ənd olmuşdu. Kənddə məscid inşa olunduqdan sonra burada
ikisinifli dini m
əktəb fəaliyyətə başlamışdı. Hacı Hüseyn adlı
axund m
əktəbin müdiri olmuş, Molla Qulkəfa, Molla Həşim
v
ə Molla Seyidqulu adlı şəriət müəllimləri isə şagirdlərə dini
t
əlim öyrətmişdilər. Bu dini məktəbi bitirən şagirdlər sonralar
Q
ələgah kəndindəki məscidin nəzdindəki dini məktəbdə
t
əhsillərini davam etdirirdilər. Qələgahda isə dini məktəbin
r
əhbəri və baş axundu Qədəşəmi Əfəndi idi.
Baş Gəndov kəndi haqqında
Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi orta əsrlərdə aparılan
müharib
ələr zamanı Köhnə Gəndov (Köhnədi) kəndində taun
x
əstəliyi baş qaldırmışdı. Bu amansız və keçici xəstəliyin
f
əsadlarından o dövrdə bu kənddə çoxlu insan tələf olmuşdu.
Ciddi- c
əhdlərə və görülən tədbirlərə baxmayaraq kənddə
yolxucu taun x
əstəliyi sürətlə yayılmaqda davam edib.Kənd
camaatının çox hissəsini bu yolxucu xəstəlik məhv edib. Sağ
qalmış sakinlər isə başlarını götürüb təcili olaraq kəndi iki
istiqam
ətdə tərk etmək qərarına gəliblər. Onların qeyd edilən
bu ikinci hiss
əsi meşəlik yerdə-dağ yamaclarında yurd
salmağa başlayıb. Bura baş kənd-Baş Gəndov adı verilib.
K
ənddə məskunlaşan sakinlər burada özlərinə yaşayış
evl
əri tikib və bağ salıblar. Vəmin vaxtlarda kəndin içməli su
t
əminatına xüsusi diqqət yetirilib. Bunun üçün kənddən 2-3
km. aralı qərb hissədə yerləşən meşənin qovaq ağacları ilə
əhatə olunmuş hissəsindən saxsı künglərlə su çəkilib həmin
yaşayış ərazisinə gətirilib.
Burada m
əskunlaşan əhali yaxınlıqdakı meşədə yabanı
halda bitmiş cır meyvə ağaclarını 2-3 metr hündürlükdə
peyv
ənd və calaq etmişlər. Nəticədə onlar böyük ərazilərdə
alma-a
rmud, qoz, fındıq və başqa meyvələrdən ibarət bağlar
Dostları ilə paylaş: |