Yerel Dış Politikanın temelleri

66  Yerel Dış Politikanın temelleri
2008:77,78,81,84,86,90,103; Ökmen ve Parlak, 2010:301,30
2,308,309,317,355,356; Roldan, 2010:34,35)
24
. 
6.  Yerel yönetimlerin uluslararası/küresel aktör olması. Özerkle-
şen ve önemi artan yerel (bölgesel) yönetimler, küreselleşmenin 
kendilerine sunduğu fırsatlardan doğrudan istifade edebilmek 
için, ulus-devletin gerilediği, “küçüldüğü” ve “önemsizleştiği” 
uluslararası/küresel  alana  hızla  girmektedir.  Bu  fırsatlar  şöyle 
özetlenebilir: a) dünyadaki diğer yerel yönetimlerle doğrudan 
işbirliği  sayesinde  iyi  uygulamaları  ithal  etmek,  var  olanları 
paylaşmak; b) uluslararası fon ve kredi kaynaklarına doğrudan 
(merkezî  idarenin  izni  ve  yönlendirmesi  olmadan)  ulaşmak; 
c)  uluslararası  yatırımı  kendi  yörelerine/bölgelerine  çekmek, 
“markalaşmak”;  d)  uluslararası  kurumlarla  doğrudan  ilişkiler 
kurarak politikalarını etkilemek, politika yapım sürecine katıl-
mak  (
policy  making);  f)  çevre,  göç,  çatışma  gibi  ortak  sorun-
ları şehirler arası düzlemde çözmek (Shah, 2008:82, Léautier, 
2006:1,6,27;  Josselin  ve  Wallace,  2001:3;  Başlar,  2005:255; 
Çukurçayır, 2009:20,22)
25
.
7.  Uluslararası/küresel  aktörlerce  yerelin  muhatap  alınması/he-
def  seçilmesi.  Küresel  düzlem,  yerel  (bölgesel)  yönetimlerin 
uluslararası  aktör  haline  gelmelerini  desteklemekte  ve  teşvik 
etmektedir.  Hatta  politikalarında  onları  doğrudan  hedef  kitle 
olarak belirlemekte, çalışmalarında onları muhatap almaktadır. 
Birleşmiş Milletler, Avrupa Birliği, Avrupa Konseyi, OECD gibi 
kurumların bünyesinde yerel (bölgesel) yönetimleri hedef alan 
alt birimler, komisyonlar kurulmaktadır
26
. Bu birimler, yaptıkla-
rı çalışmalar ve aldıkları kararlar ile doğrudan ulus-altı düzeyi 
hedeflemekte iken, diğer yandan yerel yönetimler de bu birim-
lerin  çalışmalarına  artık  doğrudan  katılmaktadır  (Çukurçayır, 
24  Ayrıca  bkz:  Çukurçayır,  2009:16,19,20,21;  Güler,  2000:25;  Tüleykan,  2010:104-106;  Ün-
sal,  2009:16;  Manisalı  (t.y.);  Schep,  Angenent,  Wismans  ve  Hillenius,  1995:14;  Ökmen, 
2008:57,58.
25  Ayrıca bkz: Amen, Toly, McCarney ve Segberg, 2011:3,4,219; Roldan, 2010:5-7,34; Glocal 
Forum, 2004:3,5-7; Güler, 2003; Ünsal, 2009:16-25; Manisalı (t.y.); van der Pluijm ve Melis-
sen, 2007:8; Musch, van der Valk, Sizoo ve Tajbakhsh, 2008:13,14; Schep, Angenent, Wis-
mans  ve  Hillenius,  1995:14;  Observatory  for…;  Scholte,  2004:20,21;  Mikenberg,  2008:46; 
Nijman, 2011:224.
26  Mesela, BM Yerel Yönetimler İstişarî Komitesi (UNACLA), Avrupa Konseyi Yerel ve Bölgesel 
Yönetimler Kongresi (AYBYK/ the Congress), AB Bölgeler Komitesi (CoR), OECD Kamu Yöneti-
mi ve Yerel Yönetişim Genel Müdürlüğü (OECD GOV) vb.

---

Yerel Dış Politikanın temelleri   67
2009:23;  Glocal  Forum,  2004:9;  Güler,  2000:29;  Ökmen  ve 
Parlak, 2010:154; van der Pluijm ve Melissen, 2007:8,14)
27
. 
Etki alanını ulus-üstü ve ulus-altı yönde kaybeden ulus-devlet, “çif-
te mağdur” konumundadır. Bir yandan, uluslararası/uluslarüstü yapı-
lar  karşısında  uluslararası  alanda  tekel  konumu  zayıflamakta,  diğer 
yandan ise, yerel (bölgesel) yönetimlerin doğrudan uluslararası saha-
ya girmeleri ile dış politika alanında da tekel konumu giderek erimek-
tedir. Yerel (bölgesel) yönetimler dünyadaki muadilleri ile doğrudan 
ilişkiye  ve  işbirliğine  girerek  ulusal  yönetimleri  “by-pass”  etmekte 
(Amen, Toly, McCarney ve Segberg, 2011:219; Scholte, 2007:21; Nij-
man, 2011:223); uluslararası/uluslarüstü kurumlar ile yerel yönetimler 
arasında doğrudan yoğun ilişkilerin kurulması ile ulusal yönetim “at-
latılmaktadır”. Dahası, uluslararası düzey de, yerel yönetimlerin ulus-
lararası  alandaki  konumunu,  rolünü  ve  yetkilerini  biçimlendirmeye 
çalışmaktadır. Bu durumun birkaç tezahürü sayılabilir. 
Misalen, Avrupa Konseyi Yerel Yönetimler Özerklik Şartı, yerel yö-
netimlerin merkezî yönetimler karşısındaki özerkliğini hukukî bir te-
minat altına almıştır
28
. Diğer yandan Konsey, Avrupa Yerel Topluluk-
lar veya Yönetimler Arasında Sınırötesi İşbirliği Çerçeve Sözleşmesi’ni 
kabul etmiştir
29
. Öte yandan, Avrupa Konseyi Yerel ve Bölgesel Yöne-
timler Kongresi “Şehirler Diplomasisi” başlıklı 251 sayılı Karar alarak 
(Congress,  2008a)  şehirler  diplomasisini  teşvik  etmiş,  ayrıca  “Şehir-
ler Diplomasisi Şartı”nın geliştirilmesine yönelik çalışma başlatmıştır 
(Congress, 2008a). Avrupa Birliği Bölgeler Komitesi de yine “Şehirler 
Diplomasisi  Hakkında  Görüş”  belgesini  (CoR,  2009)  kabul  ederek 
hem  yerel  yönetimleri  teşvik  etmiş,  hem  de  Avrupa  Komisyonu’na 
ve  AB’ye  üye  devletlere  bu  konuda  destek  çağrısında  bulunmuştur. 
Avrupa  Birliği  1998  ve  2004  yıllarında  Yerinden  İşbirliği  Hakkında 
Topluluk Tüzüğü’nü kabul ederek AB’nin yürüttüğü uluslararası kal-
kınma işbirliğinde yerel yönetimlerin rolünü tanımıştır (EU Regulation 
No  625/2004).  Diğer  yandan  BM  Habitat’ın  yayımladığı  “Yerinden 
Yönetim ve Herkes için Temel Hizmetlere Erişim İlkeleri Uluslarara-
27  Ayrıca  bkz:  Musch,  van  der  Valk,  Sizoo  ve  Tajbakhsh,  2008:13,14;  Josselin  ve  Wallace, 
2001:3; Nijman, 2011:219,220.
28  Türkiye Şartı, daha önce ifade edildiği gibi, bazı çekinceler ile kabul etmiştir. 
29  Türkiye bu Sözleşmeyi, “Türkiye’nin diplomatik ilişkisi bulunan ülkelerin yerel yönetimleri ile 
kurulacak işbirliği bakımından ve sadece Türkiye’deki özel idareler, belediyeler, köyler ve bu 
amaçla kurulmuş mahallî idare birliklerinde geçerli olmak kaydıyla” 2000 tarih ve 4517 sayılı 
Kanun ile onaylamıştır.

---