Yerel Dış Politikanın temelleri

56  Yerel Dış Politikanın temelleri
a.  Yerel yönetimler, ortak çıkarlarının savunulması, geliştirilmesi 
ve üyelerine belli hizmetlerin sağlanması için birlikler kurabil-
melidir. Devletler, yerel yönetimlere ulusal ve uluslararası bir-
liklere üye olma hakkını tanımalıdır.
b.  Diğer yönetim kademeleri, yerel yönetimlerle ilgili yasal dü-
zenlemeler  konusunda  yerel  yönetim  birliklerine  danışmalı-
dırlar.
Böylece  yerel  yönetim  birlikleri,  yerel  yönetimlerin  tek  başları-
na  üstesinden  gelemeyecekler  hizmetleri,  güçlerini  (para,  personel, 
araç-gereç gibi) birleştirerek ortaklaşa yürütmek amacıyla oluşturduk-
ları kurumlardır. Dünyadaki benzer uygulamalar da yerel yönetimler 
arası işbirliği konusunda en çok başvurulan yöntemin birlikler olduğu-
nu göstermektedir (Kara, 2005:28-47).
Türkiye’de ise birliklerin temel kuruluş nedenini “birden fazla ye-
rel yönetim kuruluşunun, yürütmekle görevli oldukları hizmetlerden 
bazılarını  birlikte  görmek”  olarak  açıklayan  MİBK’in  (md.3),  ayrıca 
“mahallî idarelerin menfaatlerinin korunması, gelişmelerine yardım-
cı olunması, personelinin eğitilmesi ve mahallî idarelerle ilgili kanun 
hazırlıklarında  görüş  bildirilmesi”  (MİBK,  md.  20)  gibi  görevleri  de 
birlikler için öngörmektedir. 
2.3.3. Yerel Yönetim Birliği türleri
Yerel yönetim birlikleri, coğrafî ölçek, hizmet alanı ve hizmetlerin 
hedef kitlesi bakımına göre ayrılmaktadır. 
Birlikler, coğrafî ölçek açısından genelde şöyle sınıflandırılır (Ünlü 
1993:23-28; Zengin’den aktaran Palabıyık ve Kara, 2008:225):
1.  Şehir ve Metropoliten Alan Ölçeğinde Yerel Yönetim Birlikleri. 
Dünyadaki bazı büyük şehirlerde metropoliten ölçekli hizmet-
leri gerçekleştirebilmek amacıyla bu bölgedeki şehirlerin ve be-
lediyelerin metropol birlikler kurmaya yöneldikleri görülmek-
tedir.  Bu  örgütlenme  türünde  mevcut  belediyelerin  varlıkları 
devam etmektedir. 
2.  Bölge Ölçeğinde Yerel Yönetim Birlikleri: Birliklerin en yaygın 
olarak örgütlendikleri coğrafi alan, bölgedir. Başta çevre sorun-
ları  ile  mücadele  olmak  üzere,  stratejik  planlama  gibi  birden 

---

Yerel Dış Politikanın temelleri   57
çok  belediye  ya  da  şehri  ilgilendiren  ortak  sorunlara  çözüm 
bulmak ve bazı ortak hizmetleri karşılamak amacıyla, ‘bölge’ 
en uygun ölçek kabul edilmektedir.  
3.  Ulusal Ölçekte Yerel Yönetim Birlikleri: Batı Avrupa ülkelerinin 
çoğunda yerel yönetim birimleri ülke ölçeğinde örgütlenmiştir. 
Demokratik kuruluşlar olan yerel yönetimler, bir yandan yerel 
halkın ihtiyaçlarını karşılarken, diğer yandan bu işlevlerini ye-
rine getirebilmek için daha çok yetki ve kaynak sağlamak duru-
mundadırlar. Bunu yapabilmenin yolu da ülke ölçeğinde kendi 
aralarında işbirliği yapmalarına, çeşitli platformlarda kendileri-
ni idarî ve siyasî olarak temsil etmelerine bağlıdır. 
4.  Uluslararası  Ölçekte  Yerel  Yönetim  Birlikleri.  Yerel  yönetim 
birliklerinin uluslararası işbirliği yapmaları artık sosyo-ekono-
mik gereklilik halini almıştır. Çünkü birlikler, üyelerine daha iyi 
hizmet sunabilmek için başarılı yerel yönetim birliklerinin tec-
rübe ve bilgilerinden yararlanabilme ihtiyacını duymaktadırlar. 
Yerel yönetim birliklerinin uluslararası düzeyde işbirliğine git-
meleri çok konuda yararlar sağlamaktadır. 
Dünyadaki birliklerin ayrıca sektörel veya hizmet alanları bazın-
da  örgütlendikleri  de  görülmektedir.  Misalen,  çevre  koruma,  enerji 
verimliliği  konusunda  bilinci  ve  yerel  politikaları  oluşturma,  barışın 
ve karşılıklı anlayışın tesisi, kültürel ilişkilerin teşviki veya sosyal po-
litikalardaki  iyi  uygulamaların  paylaşılması  gibi  amaçlarla  ulus-altı, 
ulusal veya uluslararası ölçekte kurulan birçok birlik vardır. Uluslara-
rası çapta bu hizmet alanlarına göre kurulan birliklerden birkaç örnek 
vermek mümkündür:      
1.  Sürdürülebilirlik için Yerel Yönetimler Birliği ICLEI (Local Go-
vernments for Sustainability). 70 ülkeden 1220 üyesi olan, çevre 
ve sürdürülebilir gelişme alanında faal olan uluslararası bir bir-
liktir (http://www.iclei.org/index.php?id=about , 01.07.2012).  
2.  Avrupa  Enerji  Şehirleri  Birliği 
Energy  Cities,  enerji  verimliliği 
alanında  faal  olan  ve  30  ülkede  1000  yerel  yönetimi  temsil 
eden bir birliktir (http://www.energy-cities.eu/-Association,8- , 
01.07.2012).
3.  Yerel  Entegrasyon  Politikaları  için  Avrupa  Şehirleri  Ağı  CLIP 
(European Network “Cities for Local Integration Policy of Mig-
rants),  göçmenlerin  toplumsal  entegrasyonu  için  yerel  politi-

---

58  Yerel Dış Politikanın temelleri
kaları  geliştiren  yerel  yönetimlerin  oluşturduğu  bir  ağ/birliktir 
ve  20  ülkeyi  kapsamaktadır  (http://www.stuttgart.de/en/city-
network, 01.07.2012)
Birlikler, ayrıca 
hizmet hedef kitlesi bakımından da iki farklı ka-
tegoride  ele  alınabilir.  Bir  yandan  yerel  yönetimlerin  halka  yönelik 
hizmetlerini ortaklaşa daha iyi yürütmek için kurdukları birlikler var-
dır, bunlar üzerinden hizmetler yerel topluluğa sunulmaktadır. Diğer 
yandan, yerel yönetimlerin kendilerine hizmet etmek için kurdukları 
birlikler  vardır.  Bunların  temel  amacı,  üye  yerel  yönetimlere  çeşitli 
hizmetleri sunmaktır (eğitim, danışmanlık, bilgi paylaşımı, koordinas-
yon, temsil ve lobicilik vb.). 
1. 
Halka  Hizmet  Amaçlı  Birlikler:  Yerel  topluluk  odaklı  işbir-
liği  kurumlarıdır.  Bunlar  Avrupa’da  yaygın  olan  hizmet  su-
numu  kurumlarıdır  (
service  delivery  organisations).  Bunlar 
içerisinde  Fransa’da 
syndicates  mixtes  veya  intercommuna-
les,  Belçika’da  intercommunales,  İspanya’da  manconnida-
des, comarcas, Hollanda’da belediyeler arası komisyonlar ve 
belediyeler arası idareler gibi yapılar vardır. Bunlar içerisin-
de tek amaçlı ve çok amaçlı, belediyeler arası veya karma-
şık  yapıya  sahip  olanlar  mevcuttur  (Hulst  ve  Van  Monfort, 
2007:228,229; Delcamp, 1997:96,97). Türkiye’de bu bapta 
köylere  hizmet  götürme  birlikleri,  altyapı  birlikleri,  sulama 
birlikleri sayılabilir.
2. 
Üyelere  Hizmet  Amaçlı  Birlikler:  Yani  üye  yerel  yönetimlere 
hizmet  sunan  birlikler,  misalen  yukarıdaki  kısımlarda  sayılan 
coğrafî veya sektörel birliklerin ekseriyeti. 
Genelde en yaygın olan ve bu tezde esas alınan birlikler, ikinci 
kategorideki  üyelere  hizmet  amaçlı  birliklerdir.  Bunların  tez  ko-
nusunu ilgilendiren en önemli işlevleri, yerel yönetimler arasında 
koordinasyon,  yerel  yönetimlerin  hak  ve  çıkarları  için  yürütülen 
lobicilik  faaliyetleri  ve  yerel  yönetimlerin  ulusal  ve  uluslararası 
düzlemde temsilidir.
2.3.4. türkiye’de Birliklerin Hukukî Çerçevesi
Türkiye’de  Yerel  Yönetim  Birlikleri  kanunî  çerçevesini  oluşturan 
ulusal ve uluslararası belgeler içinde Avrupa Yerel Yönetimler Özerk-

---