Yerel Dış Politikanın temelleri

44  Yerel Dış Politikanın temelleri
ve çalıştay programı kapsamında CALM ile MBB işbirliğinin önemi 
Kişinev  Büyükşehir  Belediyesi  nezdinde  anlatılmıştır,  aynı  zaman-
da  Moldovalı  iki  taraf  arasında  sıcak  diyalog  için  uygun  bir  ortam 
oluşturulmuştur.  İstanbul  programı  dönüşünde  Kişinev  Büyükşehir 
Belediye Başkanı’nın talimatı ile şehir merkezinde belediyeye ait bir 
ofis CALM’a tahsis edilmiştir. Bu ve benzer gelişmeler neticesinde, 
CALM’ın  kurumsallaşmasında  verdiği  desteklerden  ötürü  MBB’ye 
“fahrî üye beratı” verilmiş, ayrıca CALM Başkanı MBB’ye teşekkür et-
miştir (MBB Haber, 2011b; MBB Haber 2011c; MBB Haber, 2012c). 
MBB’nin ve NALAS’ın faaliyetlerinde bu tür arabuluculuk uygula-
malarının örneklerini çoğaltmak mümkündür. 
2.1.9. Diğer ilgili kavramlar 
Tezin konusu ile ilgili olan diğer temel kavramlar aşağıda kısaca 
açıklanmıştır. 
2.1.9.1. egemenlik 
Egemenlik ya da hâkimiyet, bir toprak parçası ya da mekân üzerin-
deki kural koyma gücü ve hukuk yaratma kudretidir. Bir başka ifade 
ile siyasal toplumda en üstün hükmetme yetkisi, bir devletin mutlak 
ve  sürekli  gücüdür.  Egemenlik  aynı  zamanda  bir  devletin  ülkesi  ve 
uyrukları üzerindeki yetkilerinin tümünü ifade eder. Egemenliğin iki 
farklı boyutu vardır, iç ve dış egemenlik. 
İç egemenlik, devletin belirli bir coğrafî alan ve o alanda yaşa-
yan  halk  üzerinde  mutlak  hükmetme  yetkisi  olarak  tanımlanmak-
tadır.  İç  egemenlik,  devlet  otoritesi  ile  yurttaş  arasındaki  ilişkide 
belirleyici  rolü  her  zaman  devletin  oynayacağı  fikrine  gönderme 
yapmaktadır. Dış egemenlik ise, devletlerin uluslararası sistem içe-
risinde  eşit  olmaları,  birbirinin  iç  işlerine  karışmamaları,  böylece 
fiilî bir özerkliğe sahip olmalarını ifade etmektedir. Bu nedenle dış 
egemenliğin  anlamını  “bağımsızlık”  sözcüğünün  ifade  ettikleri  ile 
özdeşleştirilebilir  (Wikipedia,  http://tr.wikipedia.org/wiki/Egemen-
lik_07.07.2012;  Beriş,  2006:40,41,  Karabağ,  2002:91,92).  Ancak 
uluslararası ilişkilerde ortaya çıkan karşılıklı bağımlılık olgusu, ege-
menlik  kavramına  artık  nispî  bir  anlam  yüklemekte,  özellikle  dış 

---

Yerel Dış Politikanın temelleri   45
politika konularında devletin mutlak egemenliğine önemli sınırla-
malar getirmektedir (Arı, 2008:49).
2.1.9.2. uluslararası Sistem ve uluslararası ilişkiler
Devletin dış egemenliği ancak başka devletlerle karşılaşıldığında 
ve onlar tarafından tanındığında, saygı gösterildiğinde anlam taşımak-
tadır. Dolayısıyla egemenlik mantığı, bir uluslararası sistemin varlığını 
gerektirmektedir. Devlet diğer devletlerle olan ilişkilerinde belirli hu-
kukî ilkeleri gözeterek hareket etmek zorundadır. Bu, devletlerin bir-
birlerini eşit statüde gördüklerini kanıtlayan ve bu yönde barışçıl bir 
uluslararası sistem oluşumunu sağlayan temel etmendir. Günümüzde 
hâkim olan, egemen ulus-devletlerden oluşan modern uluslararası sis-
temin kökeni 1648 tarihli Vestfalya Barış Antlaşmalarına kadar geriye 
gitmektedir (Beriş, 2006: 43,44,46).  
Uluslararası sistem veya uluslararası ilişkiler uzunca bir süre yal-
nız  egemen  devletler  arasındaki  siyasî  ve  hukukî  ilişkileri  anlatmak 
için  kullanılmıştır.  Ancak  devletler  arasında  resmî  düzeyde  yürütü-
len ilişkiler dışında başka ilişkiler de mevcuttur. Ayrıca günümüzde 
uluslararası  kavramının  anlamı  genişlemekte  ve  devlet  dışında  çok 
çeşitli aktörler de süreçlere katılmakta ve bundan faydalanmaktadır. 
Bu nedenle devletlerin artık uluslararası ilişkiler isteminde yegâne ak-
tör olmadıkları ifade edilmekte ve uluslararası ilişkilerin egemen ol-
sun  veya  olmasın  tüm  aktörler  arasındaki  ilişkileri  içine  almaktadır 
(Arı, 2008:61,62). Bu nedenle yerel yönetimlerin ve diğer aktörlerin 
uluslararası  sistem  içinde  varlıkları  giderek  fark  edilmektedir.  Zaten 
uluslararası  kavramı  modern  ya  da  liberal  anlamda  ele  alındığında 
uluslararası ilişkilerin anlamı genişlemekte ve devletin resmî kurumla-
rının yanında bireyleri ve toplumsal grupları diğer devletlerin bireyleri 
ve toplumsal grupları arasındaki cereyan eden her türlü resmî ya da 
gayriresmî etkileşimi de içine almaktadır (Arı, 2008:64).
2.1.9.3. Dış Politika, Diplomasi ve ikisinin Farkları
14 
Dış politika, uluslararası siyasî sorunlara bir devletin amaçları, he-
defleri ve davranışları açısından bakar, bir devletin uluslararası siste-
14  Yukarıda “2.1.7. Değerlendirme ve Terim Tercihinin Açıklanması” bölümünde dış politika ve 
diplomasi arasındaki ilişkiye kısmen temas edilmişti.

---

46  Yerel Dış Politikanın temelleri
me veya diğer devletlere karşı tutumunu belirler (Arı, 2008: 62,63). 
Başka  bir  ifade  ile  dış  politika,  bir  devletin  uluslararası  ilişkilerinde 
izleyeceği  temel  yolu  gösterir  (Tuncer,  1991:1).  Dış  politikanın  ge-
liştirilmesi  siyasilerin  görevi  iken  uluslararası  ilişkilerin  yürütülmesi 
diplomatların görevidir (Feltham, 1988:1).  
Diplomasi ise, Ünal Erzen (2012:6,7)’in çeşitli yazarlardan aktar-
dığına göre, devletlerarası ilişkilerin ve görüşmelerin yürütülmesinde 
uygulanan beceri ve taktik, ulusal çıkarların barışçıl yollardan korun-
ması  ve  uluslararası  ilişkilerin  barışçıl  yollardan  yürütülmesi  sanatı 
veya uluslararası ilişkilerde ve müzakerelerde maharet ve yetenektir. 
Diplomasinin iki tanımı vardır. 
Dar tanıma göre diplomasi, hükümet-
lerin diplomatlar aracılıyla gerçekleştirdikleri haberleşme ve görüşme-
ler sürecidir. 
Geniş tanıma göre ise diplomasi, bir ülkenin dış politika-
sında kullanılan çeşitli siyasal etkileme yöntem ve teknikleridir. 
Diplomasi ve dış politika arasında kavram karışıklığının yaşandı-
ğı ve iki kavramın birbirini yerine veya anlamdaş kullanıldığı görül-
mektedir. Dış politika, diplomasinin amaçlarını ve görevlerini belir-
ler, diplomasi ise dış politikanın gerçekleştirilmesine yönelik araçları, 
yöntemleri ve öteki pratik önlemlerin tümünü içerir (Tuncer, 1991:1). 
Yani diplomasi, dış politikanın sadece uygulama boyutunu ifade et-
mektedir    (Berridge,  2002,  aktaran  Salomon,  2011:47).  Diplomatın 
görevi,  oluşturulan  dış  politikayı  yürütmektir  (Tuncer,  1991:1;  Felt-
ham,  1988:1).  Van  der  Pluijm  ve  Melissen  (2007:11)  de  diplomasi 
ile  dış  politika  arasındaki  farka  şöyle  dikkat  çekmektedir:  Dış  poli-
tika  içerik,  diplomasi  ise  onun  nasıl  sunulduğu/pazarlandığıdır.  Dış 
politikanın hedeflerinde meydana gelen değişimler ile diplomasi de 
değişebilmektedir. 
2.1.9.4. Demokratikleşme
Demokratikleşme, daha demokratik bir siyasi rejime geçiş süreci-
dir. Demokratikleşme süreci kalıcı demokratik rejimleri oluşturabildi-
ği gibi (Büyük Britanya), bazen siyasî sistemde demokrasi açısından 
gerilemeler de meydana gelebilmektedir (Arjantin). Demokratikleşme 
üzerinde  iktisadî  kalkınma,  tarih  ve  sivil  toplumun  özellikleri  gibi 
birçok  faktörün  etkisi  vardır.  Demokratikleşmenin  başarısının  gös-
tergeleri arasında sivil ve siyasî hakların tanınmış olması, yönetimde 

---