Yerel Dış Politikanın temelleri

Yerel Dış Politikanın temelleri   41
lik, kalkınma, ekonomi, kültür, ağ oluşturma ve temsil) yedinci bir alt 
başlık ile tamamlamakta fayda vardır: arabuluculuk (
mediation). 
Yerel  dış  politikanın  uygulanma  süreci  olan  yerel  diplomasinin 
önemli bir uygulama alanı arabuluculuktur. Arabuluculuk, yukarıda 
van der Pluijm ve Melissen’in saydıkları altı alt başlıkta belirtilenler-
den farklı bir boyuttur. Zira onda ne güvenlik boyutunda olduğu gibi 
fiilî  çatışma  sonrası  barışın  tesisi,  savaşın  yaralarının  sarılması  veya 
nükleer silah gibi küresel tehditlere karşı olunması; ne ekonomik bo-
yuttaki yatırımları çekme veya hizmetleri satma; ne kalkınma boyu-
tundaki altyapı geliştirme ve kalkınma desteği; ne kültürel boyuttaki 
sosyo-kültürel paylaşımlar; ne ağ kurmadaki yerel yönetimler arasında 
örgütlenme ve ortak faaliyetler; ne de temsil boyutundaki uluslarara-
sı/uluslararüstü kurumlar nezdinde yerel yönetimlerin beklentilerinin 
temsili veya çıkarlarının savunulması gibi faaliyetler kastedilmektedir. 
Ulus-içi veya uluslararası düzlemde tatbik edilebilen bu uluslararası 
arabuluculuğun
9
 hedefi ya ihtilafları ve çıkar çatışmalarını çözmek ya 
da aktörler arasında işbirliğini tesis etmektir. 
Arabuluculuk  uluslararası  düzlemde  uygulandığında 
uluslararası 
odaklı arabuluculuk (inter-nationally oriented mediation) olarak ad-
landırılabilir. Bu durumda bir konuda bir ihtilaf veya bir çıkar çatış-
ması  içinde  olan  iki  ülkenin  yerel  yönetimleri  arasında  bir  üçüncü 
ülkenin yerel yönetimleri arabuluculuk yapmakta, her iki tarafı mem-
nun edecek bir çözüm bulmaktadır. Veya iki farklı ülkenin yerel yö-
netimleri arasında işbirliğinin kurulmasına bir üçüncü ülkenin yerel 
yönetimleri vesile olmaktadır.  
Ulus-içi  düzlemde  yürütülen  yerel  diplomasi  arabuluculuğu  ise 
ulus-içi odaklı arabuluculuk (intra-nationally oriented mediation) ola-
rak  tanımlanabilir.  Burada  kastedilen,  bir  ülkenin  yerel  yönetimleri 
arasındaki ihtilafının veya çıkar çatışmasının başka bir ülkenin yerel 
yönetimlerinin devreye girmesi ile çözülmesidir. Veya, yine bir ülke-
nin yerel yönetimleri arasında işbirliğinin, yabancı yerel yönetimlerin 
devreye girmesi ile kurulmasıdır. 
Tüm bu sayılan örneklerde yerel yönetim ve birliklerinin başka ül-
9 
Aynı ülkenin yerel aktörleri arasında yürütülen diyalog çabaları, yani salt ulus-içi düzlemde 
yapılan  ve  yabancı  aktörlerin  müdahil  olmadıkları  çalışmalar  bu  arabuluculuk  kapsamına 
girmemektedir. Zira tezin konusu yerel yönetimlerin uluslararası çalışmalarıdır. Ancak Musch, 
van der Valk, Sizoo ve Tajbakhsh (2008:13) bu türü, “city diplomacy ‘at home’”, yani “içte/
memleketinde şehirler diplomasisi” olarak adlandırarak çalışmalarının kapsamına almaktadır. 

---

42  Yerel Dış Politikanın temelleri
kelerin yerel aktörleri arasındaki meselelerin çözümünde başarılı ola-
bilmeleri için, bunların tarafsız olmaları ve etkin diplomatik hamleler 
yapma kabiliyetine sahip olmaları gerekmektedir. Yerel dış politikada 
arabuluculuğun yerini ve işlevini daha iyi açıklamak için, somut bir-
kaç faaliyet zikredilebilir. Bu örnekler, Türkiye’den Marmara Beledi-
yeler Birliği’nin ikili ilişkiler düzleminde yürüttüğü veya üyesi olduğu 
Güney-Doğu Avrupa Yerel Yönetim Birlikleri Ağı NALAS
10
 bünyesin-
de katıldığı faaliyetlerden alınmıştır.   
uluslararası odaklı arabuluculuk 
Uluslararası  odaklı  arabuluculuk  uygulamasının  bir  örneği,  Gü-
ney-Doğu Avrupa Yerel Yönetim Birlikleri Ağı NALAS’ın 2011 Genel 
Kurul  toplantısı  ve  1.Balkan  Belediyecilik  Fuarı  NEXPO  gibi  iki  za-
mandaş  etkinliğe  ev  sahipliği  yapma  hususunda  ihtilafa  düşen  Bos-
na-Hersek Federasyonu Şehirler ve Belediyeler Birliği (SOGFBIH) ve 
Kosova  Belediyeler  Birliği  (AKM)  arasında  gerçekleştirilmişti.  Daha 
önceleri  Mart  2011  döneminde  NALAS  Genel  Kuruluna  ve  onun 
paralelinde yapılacak NEXPO Fuarı’na ev sahipliğinin yapılması hu-
susunda  AKM’ye  söz  verilmişti
11
.  Ancak  daha  sonra,  bazı  teknik  ve 
lojistik  sebeplerden  ötürü  NEXPO’nun  SOGFBIH’ın  ev  sahipliğinde 
Bosna-Hersek’in  başşehri  Saraybosna’da  yapılması  yönünde  görüş 
ağırlık  kazanmış,  AKM  ise  buna  muhalefet  etmiştir.  2010  yılı  Ocak 
ayında  Hırvatistan’ın  başşehri  Zagreb’de  yapılan  Başkanlık  Divanı 
toplantısında Marmara Belediyeler Birliği temsilcisi olan NALAS As-
başkanı’nın
12
  arabuluculuk  girişimi  sonucunda,  2011  yılında  Genel 
Kurulun Saraybosna’da, 2012 Genel Kurulunun ise Kosova’nın baş-
şehri  Priştine’de  yapılması  yönündeki  teklif  ile  taraflar  arasında  bir 
uzlaşma sağlanmıştır (MBB, 2010b).
ulus-içi odaklı arabuluculuk 
Uluslararası odaklı arabuluculuk gibi “doğal” karşılanabilecek bir 
uygulama alanının yanı sıra, belki de en dikkate şayan şehirler diplo-
10  NALAS hakkında daha geniş bilgi ilerleyen bölümlerde verilecektir. 
11  NALAS Genel Kurulu gibi hususlarda NALAS’a üye yerel yönetim birlikleri ortaklaşa karar ver-
mektedir.
12  2012 yılında NALAS Başkanlığına yükselen MBB Encümeni üyesi ve Yıldırım Belediye Başkanı 
Özgen Keskin, o dönemde NALAS Asbaşkanı görevini yürütmüştür.   

---

Yerel Dış Politikanın temelleri   43
masisi türü, ulus-içi odaklı arabuluculuktur. Bunun uygulamasından 
birkaç örnek verilebilir. 
2011 yılı Mayıs ayında yapılan yerel seçimlerin akabinde Arnavut-
luk Belediyeler Birliği AAM’de bir iç kriz yaşanmıştır. Arnavutluk’ta o 
dönemde ulusal siyasette en büyük iki siyasî parti arasında yaşanan 
kriz  yerel  yönetimler  arasındaki  işbirliğini  de  olumsuz  etkilemiştir. 
Sosyalist  Partisi’ne  mensup  belediye  başkanları  AAM’yi  terk  ederek 
ayrı bir birlik kurmaya girişmişlerdir. AAM’nın yaptığı çağrı üzerine 
NALAS  ve  üyesi  bazı  birlikler  Arnavut  belediye  başkanları  arasında 
diyalogu yeniden tesis etmeye ve AAM’yi güçlendirmeye yönelik sı-
rasıyla  iki  önemli  girişimde  bulunmuştur.  Eylül  2011’de  Arnavutluk 
başşehri  Tiran’da,  NALAS’ın  inisiyatifi  ve  Avrupa  Konseyi  Yerel  ve 
Bölgesel Yönetimler Kongresi’nin organizasyonu ile iki ihtilaflı tarafın 
davet edildiği bir konferans düzenlenmiş; Ocak 2012’de ise Sosyalist 
ve  Demokrat  Partili  belediye  başkanları  NALAS’ın  bir  toplantısında 
bir masa etrafında bir araya getirilmiştir. Her iki çok aktörlü girişimde 
MBB’nin temsilcileri kilit rol oynamıştır (MBB, 2011; MBB, 2012b). 
Bir başka örnek, ikili ilişkiler düzeyinde verilebilir. Moldova Ye-
rel  Yönetimler  Kongresi  CALM
13
  ile  Kişinev  Büyükşehir  Belediyesi 
arasında yapıcı işbirliğinin kurulmasında ve CALM’ın yeni bir ofise 
kavuşmasında MBB önemli bir rol oynamıştır. Marmara Belediyeler 
Birliği,  daha  önceleri  CALM  ile  Kişinev  Büyükşehir  Belediyesi  ara-
sında yetersiz düzeyde olan ilişkileri geliştirmek amacıyla, bir faali-
yetini arabuluculuk girişimi için zemin olarak kullanmıştır. MBB ve 
Kişinev Büyükşehir Belediyesi’nin ortak oldukları Avrupa Birliği fonlu 
bir proje kapsamında 2011 yılı Ocak ayında İstanbul’da MBB’nin ev 
sahipliğinde bir çalıştay düzenlenmiştir. Çalıştaya bizzat Kişinev Bü-
yükşehir Belediye Başkanı’nın katılacağı bilgisinden hareketle MBB, 
aynı etkinliğe CALM yetkililerini de davet etmiştir. Her iki Moldovalı 
tarafın  İstanbul’da  bulunması  vesilesi  ile,  MBB  ile  CALM  arasında 
işbirliğinin  geliştirilmesine  yönelik  bir  “iyi  niyet  protokolü”  belge-
sinin imzalanması teklif edilmiştir. Bu protokol Moldova’da tarafın-
da  CALM  Başkan  Yardımcısı  sıfatı  ile  Kişinev  Büyükşehir  Belediye 
Başkanı tarafından imzalanmıştır. Söz konusu birkaç günlük ziyaret 
13  CALM ve MBB, NALAS’a üye birliklerdir. 

---