1 Ramiz Də
Yüklə 2,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
34 kapitan vəzifəsini icra etmişdi. Bu səyahət və yürüşlər zamanı o, şərəf və şan-şöhrət sahibi olsa da, çoxlu sayda qohum-əqrəbalarını və dost-tanışlarını itirmişdir.
Rodriges şəxsən keçmiş Katalon hersoqu və əvvələr İspaniya kralı və müqəddəs Roma imperiyasının imperatoru olmuş V Karl ilə tanış idi və onların yanında böyük hörməti vardı. Kataloniyada bir çoxları elə bilirdi ki, Rodriges bu ekspedisiyalar zamanı özünə milyonlar toplamış və həmin sərvəti Peru vitse-krallığının paytaxtı Lima şəhərində saxlayır. Ümumiyyətlə, Kaxamarka əməliyyatında hansı kon- kistador iştirak etmişdisə, onların hamısı İnklərin kralı olan Ataualpanın qızıllarından müəyyən faiz özlərinə götürmüş- dülər. Bu haqda bütün İspaniya əhli danışırdı. Lakin qoca səyyah hər dəfə bu şaiyələri təkzib etməyə məcbur olmuşdu. Rodrigesin verdiyi məlumata görə, ömrünün altmış ilini səyahətlərdə keçirə-keçirə o, yalnız az miqdarda pul toplamış və həmin pullara Limada və Barselonada evlər tikdirmişdir. Axrıncı pullarını da ki, nəvəsi Migel üçün qoruyub saxlayır və həmin pullar nəvəsinə yalnız, Rodriges öləidən sonra, notariusun vaistəsi ilə keçə bilərdi. Həmin pulun məbləğini Rodriges və notariusdan başqa heç kim bilmirdi. İş ondadır ki, həmin pulun miqdarı bir dəfə də
35 olsun Migeli maraqlandırmamış və o, bu haqda heç vaxt babasını narahat etməmişdir. Rodriges uzun sürən səyahətlərdən sonra vətənə qayıdanda, varlı idalqolar və yaltaq zadəganlar ondan əl çəkmirdilər. Biləndə ki, qoca səyyahda pul yoxdur və ya o, öz pulunu nümayiş etmir, onda həmin adamlar yavaş-yavaş qoca səyyahdan uzaşaşmağa başladılar. Yalnız vicdanı təmiz, dostluğu hər şeydən üstün tutan və onun qədrini bilən adamlar Rodrigesin ətrafında qaldılar. Lakin istər- istəməz Kataloniyada çox adamlar Rodriges ilə fəxr edir və nümunə üçün həmişə onun adını çəkirdilər. Onu demək kifayətdir ki, adlı-sanlı dəniz səyyahları məsləhət üçün bəzən onun yanına gəlirdilər. Bir sözlə, qoca səyyah hələ də Kataloniyada lazımlı adam idi. Onu bir növ coğrafi kəşf- lərin canlı tarixi adlandırırdılar. Coğrafiyaşünas Bartolomeu Salvatyero artıq qoca səyyahın tərcümeyi-halı və həyatında baş verən əsas hədi- sələr haqqında bir çox məqalələr yazıb, onunla maraqlanan dəniz səyyahları və tədqiqatçıları arasında yaymış və hazırda Rodriges Kartahena barəsində geniş tarixi kitab yazırdı. Bu kitab bir neçə il əvvəl yəni, Rodriges İspaniyaya qayıdan zaman yazılsaydı, indi o, nəinki İspaniyada, hətta bütün Avropada tanınmış adam olardı. Rodriges şöhrət qazandı-qazanmadı bu kitab ondan çox, təzə fəaliyyətə
36 başlayan dəniz səyyahlar, tədqiqatçılar, kapitanlar və şturmanları üçün hava-su kimi lazım idi. Lakin buna baxmayaraq, qoca səyyah ona həsr olunmuş bu elmi və tarixi kitabın işıq üzü görməsini özü səbirsizliklə gözləyir- di. Bartolomeu Salvatyero da gecə-gündüz var qüvvəsi ilə həmin kitabın üzərində işləyirdi. Rodriges Kartahena 1500-cü ildə Seviliya şəhərində dənizçi ailəsində anadan olmuşdur. Atası Kamaço Karta- hena müntəzəm olaraq, Kanar adalarına olan hərbi ekspedi- siyalarda iştirak etmiş və Yeni Dünya sahillərinə gediş- gəliş başlayanda o, da həmin səyahətlərə hazırlaşmağa başladı. 1508-ci ildə Kamaço böyük oğlu Xuan ilə birlikdə, təcrübəli dənizçi Xuan Dias Solisin başçılığı altında olan ekspedisiyaya daxil olub Seviliyadan Kubaya yola düşmüş- dü. Meksikanın şərqində yerləşən Yukatan yarımadasının sahillərinin tədqiqatından sonra, Kamaço öz oğlu ilə birlikdə Panamada Sakit okeanı kəşf edən Vasko Nunyes Balboanın dəstəsilə birləşir. Balboanın edamından (1517-ci ildə) sonra onlar Kortesin dəstəsinə keçib, 1519-cu ildə Meksika yürüşündə iştirak edirlər. 1520-ci ilin iyul ayında astek qoşunları Tenoçtitlana (Mexiko) hücum edəndə, Kortes güclü müqavimət göstərərək gecə ikən şəhəri tərk edir. Həmin o məhşur “kədərli gecədə” Kamaço Teskoko gölündə həlak olmuşdu.
37 Rodriges on beş yaşından ticərət gəmisində dənizçi vəzifəsinə işə düzəlir. On səkkiz yaşında İzabella Pankaldo ilə evlənir. Həyat yoldaşının atası yaxşı və təcrübəli şturman idi. Fernan Magellan dünya səyahətində iştirak etmək üçün Pankaldonu komandasına salır. O, da öz növbəsində kürəkənini həmin səyahətə dəvət edir. Pankaldo “Trinidad” gəmisinin şturmanı təyin edilir, Rodriges isə həmin gəmidə yunqa vəzifəsində işləməyə başlayır. Pankal- donun köməyinə arxalanan Rodriges səyahət zamanı öz başını saxlayır. 1521-ci ilin aprelin 27-də Magellan Molukk adalarının yanında olan Moktan adasında, yerli əhali tərəfindən öldürülür. Bir neçə namizəddən sonra ekspedisi- yanın admiralı “Knosepsion” gəmisinin əvvəlki şturman köməkçisi bask Xuan Sevastyan El-Kano təyin edilir. Belə qərara alınır ki, El-Kano “Viktoriya” gəmisində vətənə qərb yolu ilə Ümid burnunu keçməklə, admiral Espinosa isə təmirdən sonra,“Trinidad” gəmisində vətənə, şərq yolu ilə Panama körfəzinə, oradan isə İspaniyaya qayıtmalı idi. Pankaldo da həmin vaxt Rodrigesi “Viktoriya” gəmisinə keçirir. Bu o demək idi ki, iki dənizçidən biri nəyin bahasına olursa-olsun, bu ağır, ölümsaçan səyahətdən, sağ- salamat vətənə qayıtsın. Elə də olur: Rodriges sağ-salamat “Viktoriya” gəmisində on yeddi dənizçi ilə birlikdə İspaniyaya qayıdır, Pankaldo isə Panama sahillərinə uğur-
Yüklə 2,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|