1 Ramiz Də
Yüklə 2,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- IV fəsil. Dialoq zamanı ötən günlərə ekskurs edən qoca səyyah
42 oğlu Xuan həlak olur. Pedro Valdiviyanın özü isə əsir düşür və araukanlar tərəfindən edam olunur. Rodriges sağ qalmış əsgərlərlə bir təhər canlarını götürüb Konsepsiona çəkilir- lər. Rodriges bundan sonra araukanlara qarşı müharibədə iştirak etməkdən qəti surətdə imtina edir. 1558-ci ildə Cənubi Çilinin kəşfində iştirak etmək üçün Xuan Ladrilye- ronun ekspedisiyasına daxil olur. O, flaqman gəmisinin vitse-kapitanı təyin
edilir. Səyahət zamanı onlar “Pataqoni- yanın qərb sahillərinin” xəritəsini tərtib edir və Çonos arxipelaqı ilə Taytao yarımadasını kəşf edirlər. Daha sonra isə ilk dəfə Magellan boğazını qərbdən-şərq istiqamətində keçirlər. Bu səyahətdə Rodrigesin üç oğlu Fernan, Ernando və Leon iştirak edirdilər. Artıq qocalığını hiss edən Rodriges 1560-cı ildə vətəni İspaniyaya qayıdır. İndi də qoca səyyah təzə evində oturub, ömrünün axırıncı illərini yaşayırdı. Nə qədər qanlı, kədərli, əzab- əziyyət içində olan günlər görsə də, o, öz həyatından razı idi. Çünki o, Avropada tanınmış dəniz səyyahları ilə bir yerdə müxtəlif tarixi hadisələrdə iştirak etmişdi. Bu keçmiş hadisələr onun həyatında xoş təəssüratlar yaradırdı. Hazırda həyat onun üçün çox mənasız və darıxdırıcı görünürdü. Onun taleyi belə imiş. Qoca səyyah həmişəki kimi yuxudan ayılıb gəzişmək üçün həyətindəki bağa yollandı. Bağdakı bitkilərin xoş ətri
43 onu meyxoş edirdi. Rodriges bütün bunlardan xoş ləzzət alırdı. Külək artıq dayanmışdı. Lakin mavi səmanın üzünü ağ və boz topa buludlar örtmüşdü. Bu buludlar da ki, şimal istiqamətindən tələsmədən Kataloniya istiqamətinə hərakət edirdi. Rodrigesin fikrincə, artıq Pireney dağlarında, İspani- yanın şimal-şərq və Fransanın cənub-qərb hissəsində güclü yağışlar yağırdı. İri buludlar oralarda xeyli zəifləyib, gücsüz halda cənub istiqamətində şığıyırdılar. Demək olar ki, bu gün də hava yağışsız keçə bilərdi. Qoca səyyah bağda gəzişərkən, Sanços əlində dolça ilə stəkan ona yaxınlaşıb təzim etdi və stəkanı ona uzatdı. Stəkan südlə dolan kimi Rodriges tələsmədən onu başına çəkdi. Bir az keçəndən sonra o, ikinci stəkanı da başına çəkdi. Qoca səyyah südü içəndən sonra baqdakı skamyada əyləşib ağır xəyala daldı. Hər səhər Rodriges burada əyləşəndə öz keçmişini yada salırdı. Gözünün qabağına gah Magellan, Pisarro qardaşları, Almaqrolar, Valdiviya, gah da Ladrilyero gəlirdi. Öz-özlüyündə həmişə onların buraxdıq- ları səhvləri araşdırıb üzə çıxardırdı. Özü də ki, Pisarro və Almaqro nəsilinin
törətdikləri səhvlər bağışlanılmaz idi. Hər iki nəsil mərd və məğrur olduqlarından bir-birlərinə güzəştə getməmiş və bunun nəticəsində hər iki nəsil faciəli surətdə ölümə düçar olmuşdu.
44 Həmin hadisələrin şahidləri, bu faciəni imperiyanın böyük itkisi hesab edirdilər. Bu bir növ Panamanın quber- natoru Avilanın, məşhur konkistador Vasko Nunyos Balboanın paxıllıq nəticəsində edam olunmasına bənzə- yirdi. Bu da tarixdə faciəli səhvlərin artırılmasına gətirib çıxarırdı. Lakin qoca Rodriges çox yaxşı bilirdi ki, onlar haradasa, ədalətsizliyin, haqsızlığın, rəzilliyin törətdikləri qurbanları sayılırdılar. İş ondadır ki, İnk imperiyasının axırıncı varisi Ataualpa Fransisko Pisarro ilə danışığa gələndə xəyanətkarcasına konkistadorlar tərəfindən əsir alınmışdır. Sonra isə Ataualpa bir daha güzəştə getmək üçün belə bir təklif irəli sürür. Saxlanıldığı otaqda sağ əlini yuxarı qaldırıb hara çatırsa, həmin otağı həmin xəttə qədər iki dəfə gümüşlə və bir dəfə qızıla dolduracaqlar. Onda bütün imperiyadan Kaxamarka şəhərinə, hindular qızıl və gümüş gətirməyə başladılar. Bir adamın girovluqdan azad olunması üçün bu qədər məbləğin tələb edilməsi indiyə qədər tarixdə görünməyən bir hadisə idi. Ataualpa öz sözünün üstündə durmuşdu, Pisarro isə öz sözünün üstündə axra kimi durmadı. Deyilən məbləğin yarısı yığılmışdı ki, Pisarronun əmri ilə Ataualpa edam edildi. Konkistadorlar imperiyanı gücdən salmaq üçün hər bir yerdə Ataulpanın tərəfdarlarını qılıncdan keçirməyə başladılar. O vaxt kasiklər deyirdilər
45 ki, Pisarro bu cür haqsızlığa görə, günahsızlar tərəfindən lənətlənəcək. Doğrudan da Pisarro qardaşları, ata-bala Almaqrolar, Pedro Valdiviya və Belalkasar boş şeylərə görə özlərinə həmin topaqlarda ölüm tapdılar. Bütün bu hadisələrin yaxından iştirakçısı olan Rodriges Kartahena şəxsən bütün zorakılıq və haqsızlığın əleyhinə idi. Ataualpa xəyanətkarcasına öldürüldü-öldürülmədi, onsuz da İnk imperiyası uçuruma məhkum olunmuşdu. Ona görə ki, onun daxilində artıq parçalanma getmiş və əsarət altında olanlar Ataualpaya qarşı silahlı mübarizəyə qalxmışdılar. Bütün bu xaosdan da konkistadorlar lazımi qədər istifadə etmişdilər.
IV fəsil. Dialoq zamanı ötən günlərə ekskurs edən qoca səyyah
Qoca səyyah həmişə tək qalanda xəyalında keçmiş günlər canlanırdı. İndi də elə oldu. Lakin bu dəfə o, xəyal- lardan canını qurtarmaq üçün nəvəsi haqqında düşünməyə başladı. Nə isə qocanın ürəyinə danmışdı ki, Migel
Yüklə 2,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|