• MƏl umat kitabçasi handbuch

43

42

Handbuch | Vernetzt für Nachhaltigkeit

Handbuch | Vernetzt für Nachhaltigkeit

2.  FELD: METHODENKOMPETENZ = UMSETZUNG VON WIS-

SEN IN TÄTIGKEITEN + LEBENSLANGE UMSETZUNG VON 

LERNSTRATEGIEN!

Das Feld der Methodenkompetenz beinhaltet Teilkompe-

tenzen, die es einer Person ermöglichen sich selbstständig 

Wissen anzueignen, zu informieren und auch entsprechende 

Medien kritisch zu nützen. Dieses Kompetenzfeld ist maßgeb-

lich für das lebenslange Lernen. Praktisch nutzbares, „proze-

durales“ Wissen wird hierfür benötigt, denn eine Person muss 

in diesem Kompetenzfeld die Umsetzung von Wissensbestän-

den in Tätigkeiten beherrschen. Für dieses Kompetenzfeld 

müssen Lernende auch gelernt haben, wie sie über ihr Lernen 

erfolgreich nachdenken, es refl ektieren.

Strategien, die es ermöglichen, selbstständig zu lernen, den 

Inhalt eines Textes sinnerfassend zu lesen und mit eigenen 

Worten zusammenzufassen, sind hier genauso notwen-

dig wie Kontrollstrategien, die dazu verhelfen, dass neues 

Wissen tiefergehend verarbeitet wird und zu einem späteren 

Zeitpunkt für andere Problemlösungen zur Verfügung steht. 

Die kritische Mediennutzung zeigt sich beispielsweise in der 

Auseinandersetzung mit Quellen sowie dem Hinterfragen der 

Ziele eines Senders.

3.  FELD: SOZIALKOMPETENZ = EINSCHÄTZEN EINER 

SITUATION + UMSETZEN PASSENDER KOMMUNIKATIVER 

STRATEGIEN

Sozialkompetenz wird in der erfolgreichen Auseinander-

setzung mit Gesprächspartnern und -partnerinnen deutlich. 

Wenn mit Personen aus heterogenen Gruppen angepasst 

kommuniziert werden kann und mündliche Präsentationen 

verständlich und nachvollziehbar sind, so sind diese Fähig-

keiten der Sozialkompetenz zuzuordnen. Das Argumentieren 

in einer Diskussion sowie andere kommunikative Fähigkei-

ten erfordern einerseits prozedurales Wissen (die Sprache 

und Stimme richtig einzusetzen) aber auch metakognitives 

Wissen, um die Gesprächs- und Interaktionssituation richtig 

einzuschätzen und adäquat zu reagieren. 

4.  FELD: PERSONALE KOMPETENZ 

(SELBSTKOMPETENZ) = ANALYSE 

DES SELBSTKONZEPTS + REFLEXION

Der Bereich der personalen Kom-

petenz oder auch Selbstkompetenz 

beinhaltet Teilkompetenzen, die es 

einer Person ermöglichen, eigene 

Schwächen und Stärken zu analysie-

ren, Lerndefi zite aber auch Erfolge 

zu refl ektieren, um zu einem befrie-

digenden Selbstkonzept zu gelangen. 

Wenn Personen sich realistische 

Ziele setzen, so ist dies, dem Feld 

der Selbstkompetenz anzurechnen. 

Personen benötigen metakognitive Strategien, um über ihre 

Lernfortschritte und erreichten Ziele zu refl ektieren. Nur wer 

Auch Unterricht sollte in re-

gelmäßigen Abständen mittels 

Peer-Coaching refl ektiert 

werden.

KOMPETENZORIENTIERTER 

UNTERRICHT – EINE EINFÜHRUNG

Der Blickwinkel, die Perspektive hat sich verändert in der 

Pädagogik: Lange Zeit waren die Themen, der „Stoff“ im Zen-

trum, auch bei Umweltthemen: Wasser, Abfall, Klimaschutz 

– darüber sollten Schülerinnen und Schüler informiert sein, 

Bescheid wissen. 

Heute fragen wir nach den Fähigkeiten und Fertigkeiten der 

Lernenden, aktiv ihr Leben, ihre Umwelt zu gestalten, ihre 

Kompetenzen rücken in den Mittelpunkt. 

Wie muss also der Unterricht gestaltet werden, damit Schüle-

rinnen und Schüler die Fähigkeiten und die Bereitschaft ent-

wickeln, ihre Umwelt zu gestalten? Es geht dabei nicht „nur“ 

um Wissen, auch um die Motivation, aktiv zu werden, um die 

Kreativität, neue Wege zu beschreiten, um die Bereitschaft, 

sich für seine Überzeugungen einzusetzen. 

Kompetenzen sind verein-

facht gesagt: „ ... verfügbare 

Fertigkeiten und Fähigkeiten, 

bestimmte Probleme zu lösen 

und die Problemlösungen in 

variablen Situationen erfolg-

reich nutzen zu können und 

zu wollen.“ Das erworbene 

Wissen einer Person wird in 

der Bereitschaft und der Art 

des Handelns erkennbar und 

beobachtbar (nach Weinert 

2001).

Handlungskompetenzen 

inkludieren vier Felder von 

Kompetenzen, die ineinander 

wirken und die Komplexität 

kompetenten Handelns verdeutlichen. Erst in der erfolgrei-

chen Vernetzung der einzelnen Kompetenzfelder und der 

Nutzung der darin innewohnenden Wissensarten kann beruf-

liche Handlungskompetenz erworben werden.

1.  FELD: FACHKOMPETENZ = WISSEN VON FAKTEN FÜR 

EINEN FACHBEREICH!

Das Feld der Fachkompetenz repräsentiert das kognitive 

Wissen eines Fachbereichs. Für dieses Kompetenzfeld sind 

das Wissen von Fakten und die Kenntnis von Begriffl ichkeiten 

maßgeblich, es inkludiert jedoch noch nicht die Umsetzung 

des theoretischen „Know-hows“. Es ist daher nach wie vor 

von großer Bedeutung, an Hand geeigneter Beispiele relevan-

tes Wissen um die Umwelt, um Ursachen und Gefährdungen 

zu erarbeiten. 

Lehrerinnen und Lehrer sollten ihre 

Persönlichkeit nutzen, um mit den Schü-

lerinnen und Schülern aus Denk Räumen 

auszubrechen

2-Cİ SAHƏ: METODİK SƏRİŞTƏ = BİLİKLƏRİN FƏALİYYƏTƏ 

TƏTBİQİ + TƏDRİS STRATEGİYASININ ÖMÜRLÜK TƏTBİQİ.

Metodoloji səriştə sahəsinə elə bacarıqlar aiddir ki, onlar 

insana sərbəst şəkildə biliklər əldə etməyə, məlumatlanmağa 

və müvafi q kütləvi informasiya vasitələrindən istifadə etməyə 

imkan yaradır. Bu səriştə sahəsi ömürlük təhsil üçün vacibdir. 

Bunun üçün praktik faydalı, “prossedual” biliklər vacibdir, 

çünki insan öz biliklərinin əsaslarını fəaliyyətinə tətbiq etməyi 

bacarmalıdır. Bu sahədə həmçinin tələbələr öz təhsilləri haq-

qında düşünməyi və onu əks etdirməyi bacarmalıdırlar. 

Sərbəst şəkildə öyrənməyə imkan yaradan strategiyalar - mət-

nin mənasını anlayaraq oxumaq və öz sözlərinlə məzmununu 

ümumiləşdirmək burada kontrol strategiyası qədər önəmli-

dir. Kontrol strategiyaları yeni biliklərin dərinliklərə qədər 

işlənməsi və onların daha sonra yarana biləcək problemlərin 

həlli üçün əlçatan olmasını təmin edir. Kütləvi informasiya 

vasitələrinin kritik istifadəsi özünü mənbələrin və proqramın 

arxa planında olan sualların qarşıdurmasında göstərir.

3-CÜ SAHƏ: SOSİAL BACARIQLAR = VƏZİYYƏTİN DƏYƏR-

LƏNDİRİLMƏSİ + MÜVAFİQ KOMMUNİKATİV STRATEGİYA-

NIN TƏTBİQİ

Sosial bacarıqlar həmsöhbətlərlə uğurlu qarşıdurma zamanı 

daha aydın nəzərə çarpır. Əgər biz heterogen qruplardan olan 

insanlarla müvafi q şəkildə ünsiyyət qura biliriksə və şifahi 

nitqimiz aydın və başa düşüləndirsə, bu sosial bacarıqlı olmaq 

deməkdir. Müzakirə zamanı arqumentlərin deyilməsi müzakirə 

mövzusunu düzgün qiymətləndirmək və adekvat reaksiya 

vermək üçün digər kommunikativ bacarıqlar kimi bir tərəfdən 

prossedual biliklər (dili və səsi düzgün istifadə etmək), digər 

tərəfdən metakoqnitiv biliklər tələb edir.

4-CÜ SAHƏ: ŞƏXSİ BACARIQ (ÖZÜNÜ 

QİYMƏTLƏNDİRMƏ) = ŞƏXSİ BA-

CARIQLARIN ANALİZİ + YANSIMASI

Şəxsi bacarıq və ya özünü qiymətlən-

dirmə sahəsinə hissəvi bacarıqlar aid-

dir. Bunlar elə bacarıqlardır ki, hər bir 

şəxsə öz zəif və güclü tərəfl ərini analiz 

etməyə, biliklərində olan defi siti, 

uğurlarını yansıtmağa və bununla da 

özünü qənaətbəxş qiymətləndirməyə 

imkan verir. İnsanlar qarşılarına 

real məqsədlər qoyarsa bu da özünü 

qiymətləndirməyə aiddir. İnsanların 

təhsildə irəliyə doğru olan addımlarını 

və çatdıqları uğurları göstərmək üçün 

metakoqnitiv strategiyalara ehtiyacı var.

Həmçinin dərslər müntəzəm ola-

raq Peer – Coaching üslubunda 

müzakirə edilməlidir

BACARIQLARA ORİYENTASİYA 

OLUNMUŞ DƏRS – GİRİŞ

Pedaqogikada baxış dairəsi və perspektivlər dəyişmişdir: uzun 

müddət “material” mövzusu aktual olmuşdur. Bu həmçinin 

ekoloji mövzulara da aiddir: su, tullantı, havanın mühafi zəsi - 

bu barədə məktəblilər məlumatlandırılmış olmalıdırlar.

Bu gün biz məktəblilərdən öz həyatlarını, ətraf mühiti qurmaq 

üçün bacarıq və qabiliyyətlər tələb edirik. Burada biz onların 

qabiliyyətlərinə yönəlirik. 

Bəs dərs necə qurulmalıdır ki, tələbələr burada ətraf mühitləri-

ni qurmaq üçün öz bacarıq və hazırlıqlarını inkişaf etdir-

sinlər? Burada söhbət „yalnız“ bilikdən və aktiv fəaliyyətdə 

olmaq üçün motivasiyadan getmir, yeni yollara addım atmaq 

üçün yaradıcılıqdan, inandıqların uğrunda mübarizə aparmağa 

hazır olmaqdan gedir.

Kompetensiya qısaca desek - 

„mövcud qabiliyyət və bacarı-

qlardır, müəyyən problemləri 

həll etmək və həll üsullarını 

müxtəlif situasiyalarda uğurla 

tətbiq etmək bacarığı və istəyi-

dir“.İnsanın əldə etdiyi biliklər 

onun hazırlığı və fəaliyyəti ilə 

bilinir, müşaiət olunur (Vei-

nertə görə 2001).

Kompetensiya səriştənin 4 

sahəsini birləşdirir, bunlar 

birlikdə fəaliyyət göstərir və 

bacarıqlı fəaliyyətin mürək-

kəbliyini aydınlaşdırırlar. 

Yalnız səriştənin müxtəlif 

sahələri arasında əlaqə ya-

radıldıqdan sonra və onun daxilindəki biliklər istifadə edildik-

dən sonra fəaliyyət ilə bağlı bacarıqlar əldə edilə bilər.

1-Cİ SAHƏ: PEŞƏ SƏRIŞTƏSI = KONKRET BİR SAHƏDƏ OLAN 

BİLİKLƏR 

Peşə səriştə sahəsi bir peşə sahəsində olan koqnitiv bilikləri 

təsvir edir. Bu sahə üçün faktların və biliklərin bilinməsi aktu-

aldır, ancaq o, nəzəri „know-hows“ özünə daxil etmir. Əvvəlki 

kimi burada da əsas olan müvafi q nümunələrlə ətraf mühit, 

səbəblər və təhlükələr haqqında lazimi bilikləri çatdırmaqdır.

Müəllimlər öz şəxsi keyfi yyətlərindən 

istifadə edərək məktəblilərə öz düşüncə 

sahələrindən kənara addım atmağa kömək 

etməlidirlər

---