0g9az(1-6)esas
Yüklə 3,99 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Mətn və şəkil üzrə iş 143 • V fəsil •
- Leptis-Maqna şəhərinin qalıqları.
141 • V fəsil • Qədim və müasir sivilizasiyalar • 5 Azərbaycanın Avropa, yoxsa Asiya ölkəsi olmasına dair mülahizələrlə tanış olun və öz mövqeyinizi müəyyənləşdirin. Əlavə dəlillər gətirərək debatda iştirak edin. I Azərbaycan Qərbə üzünü tutmalıdır: – Ölkədə ən qədim zamanlardan qeyri- müsəlman xalqlar rahat yaşamış, heç bir təzyiqə məruz qalmamışlar. – Azərbaycanda Avropa sivilizasiyasının tərkib hissəsi olan demokrati- ya, insan haqları, intellek- tual potensial, elmi- mədəni yenilik və texnolo- giyalar, çoxpartiyalılıq prinsipləri mənimsənilmişdir. – Azərbaycan dövləti və cəmiyyəti Qərb dünyasına daha yaxındır. Müasir azərbaycanlılar dünyagörüşünə görə Avropaya meyillidirlər. II Azərbaycan Şərq dövlətidir: – Coğrafi mövqeyinə görə Şərqin mərkəz bölgəsi olan Azərbaycan, İslam ölkələri ilə dini və mədəni birliyə malikdir. O, İslam sivilizasiyasının bir parça- sıdır. – Azərbaycan Şərq dövləti olmaqla möhkəm ailə strukturlarını saxlamaq imkanına malikdir, bu isə sosial problemlərin qarşısını almağa imkan verir. – Azərbaycanın Şərqə üzünü tutması qədim tarixi köklərə malik olan ölkələrlə mədəni, iqtisadi əlaqələrin güclənməsinə imkan verə bilər. – Siz Azərbaycanın gələcəyi üçün ən mütərəqqi inkişaf yolunu necə təsəvvür edirsiniz? Mətn üzrə iş Debat 142 T ARİXİ-COĞRAFİ REGİONLARIN MÜASİR VƏZİYYƏTİ Aralıq dənizi və ya Mediterrana 3 qitəni əhatə edən tarixi regiondur. Sahəsi 4 mln km 2 -ə qədər olan bu ərazi oxşar coğrafi xüsusiyyətlərə malikdir. Dənizsahili ərazilərdə isti və quru yay, mülayim və rütubətli qış müşahidə olunur. 40 • Bizim eraya qədər Aralıq dənizinin sahilləri qədim məskunlaşma mərkəzlərindən olmuşdur. Region daxilində ərazilərin iqtisadi inkişaf səviyyəsi təq- ribən eyni idi. • XX əsrədək müxtəlif tarixi vaxtlarda bu region imperiyalar arasında hərb meydanına çevrilmişdir. Regionda Qədim Roma, Bizans, Ərəb, Osmanlı imperiyalarının mədəniyyət izləri hələ də qalmaq- dadır. Sonradan müxtəlif dinlərin yayılması re- gionda yaşayan əhalinin həyat tərzində kəskin fərqlərin yaranmasına səbəb oldu. Müzakirə edin: – Tarixən eyni inkişaf səviyyəsinə malik olan Aralıq dənizi regionunun inkişafında kəskin fərqlərin yaranmasına səbəb nədir? • Aralıq dənizi sahili regionları əvvəllər olduğu kimi, müasir dövrdə də əhalinin ən sıx məskunlaşdığı regionlardan biridir. Lakin eyni tarixi köklərə malik olan bu region ölkələri müasir dövrdə iqti- sadi, sosial, etnik, mədəni, iqtisadi, dil, din fərq- lərinə görə kəskin seçilir. Mətn və şəkil üzrə iş 143 • V fəsil • Qədim və müasir sivilizasiyalar • 5 Aralıq dənizi ən qədim dövrlərdən gəmiçiliyin inkişafı ilə seçilmişdir. Uzun müd- dət regionun hər tərəfində inkişaf səviyyəsi təqribən eyni olmuşdur. Regiondakı tikililər memarlıq baxımından oxşar olmuşdur. Ticarət əlaqələri regionun hər tə- rəfində böyük satış bazarlarının yaranmasına, istehsal alətlərinin, kənd təsərrüfatı məhsullarının mübadilə edilməsinə şərait yaratmışdır. Baş verən hakimiyyət dəyişiklikləri, irimiqyaslı müharibələr, yaranan dini fərqlər regionun inkişafının zəifləməsinə, yəni ölkələrin tənəzzülə uğramasına səbəb ol- muşdur. Hazırda Aralıq dənizi sahilində iqtisadi-siyasi, sosial fərqlərinə görə – Cə- nubi Avropa, Cənub-Şərqi Avropa, Cənub-Qərbi Asiya və Şimali Afrika olmaqla 4 region mövcuddur. Cənubi Avropa ölkələri – İtaliya, İspaniya, Yunansıtan, Monako, San-Marino iqtisadi inkişaf səviyyəsinə görə regionun ən qabaqcıl ölkələridir. Mineral ehtiyat- larla zəif təmin olunmasına baxmayaraq, bu regionda sənayenin müxtəlif sahələri, xüsusilə də avtomobilqayırma, cihazqayırma, yüngül və yeyinti sənayesi güclü inki- şaf etmişdir. Şərabçılıq bu ölkələrin ənənəvi sahələrindən biridir. Əkinçilik, xüsusilə də sitrus meyvəçiliyi, zeytun və üzümçülük geniş yayılmışdır. Ölkələr turizmdən xeyli miqdarda gəlir əldə edir. Şimali Afrika ölkələri – Əlcəzair, Misir, Liviya, Tunis və Mərakeş əhalinin həyat səviyyəsinə görə aşağı – yəni geridə qalmış ölkələrdir. Lakin bu ölkələr iqtisadiy- yatın inkişafına görə Afrikanın digər ölkələrindən daha irəlidədir. Bu onların Avropa regionuna yaxınlığı ilə izah olunur. Şimali Afrika ölkələri zəngin neft-qaz ehtiyatlarına malik olub, dünya bazarına xammal ixrac edir. İqlimin quraq olması əkinçiliyə mane olur; bu regionda sitrus meyvəçiliyi, turizm və heyvandarlıq (qoyunçuluq, dəvəçilik) inkişaf etmişdir. Leptis-Maqna şəhərinin qalıqları. Liviya Qədim Romanın memarlıq abidələri. İtaliya Müxtəlif regionlarda yerləşən tarixi memarlıq abidələrinin qalıqları onların çox oxşar olduğunu əks etdirir. Müzakirə edin: 1. Liviya və İtaliyada oxşar memarlıq abidələrinin olmasının hansı tarixi əsası ola bilər? 2. İtaliyadakı abidələrə ildə yüz minlərlə turist axını olduğu halda, nə üçün Liviyada hazırda bu abidələr baxımsızlıqdan məhv olur? Şəkil üzrə iş Yüklə 3,99 Kb. Dostları ilə paylaş:
|