1-Mavzu : Kon ishlarining mohiyati, asosiy tushunchalar va atamalar. Reja

Qiyalik burchagi bo‘yicha - foydali qazilma yotqizig‘i gorizontal yoki yotiq (qiyaroq) - 0 dan 10-15° gacha; qiya -10° dan 30° gacha; o‘ta qiya -30° katta ko‘rinishda bo‘ladi.
Qalinlik bo‘yicha - foydali qazilma yotqizig‘i yupqa -2-3 m gacha, kichik qalinlik-10-20 m gacha; o‘rtacha qalinlik -20-30 m; qalin -30-50 m va undan qalin turlarga ajratiladi.
Tarkibiy tuzilishi bo4yicha - foydali qazilma yotqizigN oddiy - bir komponentli va murakkab - ko‘p komponentli bo‘lishi mumkin. Oddiy - bir komponentli foydali qazilma yotqizig‘idagi foydali kom ponent yotqiziq tanasi bo'ylah bir xil tekis tarqalgan yoki tana bo ‘ylab navlar bo‘yicha notekis tarqalgan bo'lishi mumkin.
Pog‘ona karyeming asosiy elementlaridan biri bo ‘lib, uning balandligini to ‘g ‘ri aniqlash, unda bajariladigan jarayonlar samaradorligini ta ’minlaydi. Pog‘ona ham qator elementlarga ega bo‘lib, uning balandligi bo‘yicha astini chegaralovchi gorizontal tekislik pog‘ona ustki maydoni, ostini chegaralovchi tekislik esa pog‘ona ostki maydoni deyiladi. Pog'ona yon tomonini qazib olingan bo‘shliq bilan chegaralovchi qiya tekislik pog‘ona qiyaligi deyiladi. Pog‘ona qiyaligi bilan gorizontal tekislik o‘rtasida hosil bo‘lgan burchak pog‘ona qiyalik burchagi deb ataladi. Pog‘ona ostki va ustki tekisliklari o‘rtasida o ‘tkazilgan tik chiziq uzunligi pog‘ona balandligi deb yuritiladi. Pog‘ona ustki maydonini qazib olingan bo‘shliq bilan chegaralovchi chiziq pog‘ona ustki qirrasi, ostki maydoni bilan chegaralovchi chiziq esa pog‘ona ostki qirrasi deyiladi. Zamonaviy kaiyer (razrez)larda pog‘ona balandligi (H ) 10-
15 m, ayrim hollarda 20-40 metrni tashkil etadi, pog‘ona ishchi maydonining kengligi 40-50 m va undan keng, pog‘ona qiyalik burchagi 65-80°ni tashkil etadi. Karyer maydonida joylashgan
foydali qazilma va qoplama jinslar gorizontal qatlamlarga ajratilib qazib olinadi. Gorizontal qatlamlaming o‘zi esa ma'lum kenglikka ega bo‘lgan uzun tiliklar bo ‘ylab qaziladi. Qazib olinayotgan tilik kengligi 10-15 metrni tashkil etadi va bu kenglik kirma (zaxodka) deb ataladi. kirmaning old qismi qazish kayjoyi, kavjoy yoknalishi bo‘ylab qazishga tayyorlangan pog‘ona tilikning bir qismi esa, qazish fronti deb yuritiladi. Foydali qazilma yotqizig'i ustini qoplab yotgan jinslarni qazib olib, foydali qazilmani ochish bilan bog‘liq bo ‘lgan jarayonlar majmuyi ochish Lshlari deb ataladi. Shunga ko‘ra, ochish ishlari hajmi son jihatdan maxsus kolrsatkich - ochish koeflitsiyenti orqali tavsillanadi. Bir birlikdagi foydali qazilmani qazib olish uchun qazib olinadigan qoplama jinslar miqdori - ochish koeffitsiyenti deyiladi va bu ko‘rsatkich t / t , m 3/ m 3, m 3/t birliklarida o‘lchanadi. Ochish koeflitsiyenti qator ko‘rinishlarga ega:

1.