16.16-rasm. Har xil ish sharoitidagi ish haqi.
Bu yerda og`ir ishni bajaruvchi, qo`shimcha ish haqi oladi, .
Iqtisodiy renta.
Biz yuqorida resurs qanchalik ko`p cheklangan bo`lsa,
uning narxi ham shunchalik yuqori bo`lishini ko`rgan edik.
SHuning uchun ham
yuqori malakali mutaxassis har doim ortiqcha ish haqi oladi. Ushbu ortiqcha ish
haqi iqtisodiy renta bo`lib, u ishchining qobiliyati
yoki yuqori malakasi uchun
to`lanadi.
Tarmoq mehnat bozorini ko`rib chiqaylik (16.17-rasm).
Иш ща=и,
W
,
сўм/соат
S
2
S
1
W
2
W
1
S
L
=
MRP
L
L
L
1
L
2
16.17-rasm. Iqtisodiy renta.
Muvozanat sharoitida (nuqta) ishchilar ish haqi oladilar. Lekin, malakali
ishchilar ish haqi olib ishlashga tayyor bo`lsalar ham ish haqi olayaptilar (demak,
ular oladigan iqtisodiy renta ga teng bo`ladi).
Minimal ish haqi (mehnat narxi) bilan bozorda
shakllangan ish haqi
o`rtasidagi farq iqtisodiy rentani tashkil etadi. 16.17-rasmda barcha ishchilar uchun
ushbu ko`rsatkich uchburchak yuziga teng. SHuning uchun ham raqobatlashgan
bozorda, qisqa muddatli oraliqda iqtisodiy rentaning bo`lishi,
tarmoqqa yangi
ishchilarni kirib kelishini rag`batlantiradi. Raqobatlashuvchi tarmoqda uzoq
muddatli oraliqda mehnat taklifi chizig`i absolyut elastik (gorizontal) bo`lgani
uchun iqtisodiy renta bo`lmaydi. Lekin, noyob mutaxassislarning
yetishmasligi,
iqtisodiy renta uzoq muddatda ham saqlanib qoladi (amalda ishlab chiqarishda
noyob mutaxassislarni
jalb qilish uchun, ularga qo`shimcha ish haqi belgilanadi).
Estrada yulduzlari,
kino yulduzlari, mashhur sportchilar iqtisodiy renta oladilar.
Quyidagi 16.18-rasmda ushbu holat ifodalangan.
Boshlang`ich ishchi kuchiga talab , taklif esa . Taklif elastik bo`maganda,
ishchi kuchi narxi faqat talabdan bog`liq bo`ladi. Kinoaktyorning obro`i
oshib
borishi, unga bo`lgan talabni dan ga keskin oshiradi.
SHunday qilib, uning narxi dan ga ko`tariladi. Rasmda to`rtburchak yuzi
iqtisodiy rentani ifodalaydi.
S
W
E
2
W
1
D
2
E
1
W
0
D
1
L
L
И=тисодий
рента
W
S
L
E
И=тисодий
рента
D
L
W
å
W
0
L
L
e
