2 soat Mehnat bozori, raqobatlashgan mehnat bozori

 
 
 
 
 
 
16.11-rasm. Individual shaxsning mehnati taklifi chizig`i
. 
Ish haqining birinchi bosqichida dan ga o`sishi, ish vaqtini
 
dan soatga 
oshiradi. Bu yerda o`rnini bosish samarasi daromad samarasidan yuqori bo`ladi. 
Иш ща=и, 
сўм/соат
Бир кундаги иш 
соатлари
W
4
W
3
W
2
W
1
0
t
2
t
4
t
1

---

Ish haqining ikkinchi bosqichidagi dan ga o`sishi, ish vaqtiga ta`sir qilmaydi, 
ishchi soat ishlaydi, o`rnini bosish samarasi daromad samarasiga teng. Uchinchi 
bosqichdagi ish haqining dan ga o`sishi, ish vaqtini dan ga qisqartiradi, o`rnini 
bosish samarasi daromad samarasidan kam bo`ladi. 
Ko`rinib turibdiki, daromadning o`sishi dam olishga bo`lgan talabni 
oshiradi. Ushbu hol ish vaqtini qisqarishi va dam olish vaqtini oshishida o`z 
ifodasini topgan. Ish haqining oshishi bilan birga dam olishning narxi ham oshadi. 
Odatda, 
rivojlangan 
mamlakatlarda 
aholining 
o`rtacha 
daromadi, 
rivojlanayotgan mamlakatlardagi aholining o`rtacha daromadidan ancha yuqori 
bo`lgani uchun, ular ko`proq dam olishga harakat qiladi (Daromad samarasi, 
o`rnini bosish samarasidan yuqori). Rivojlanayotgan davlatlarda ish haqi past 
bo`lgani uchun, ish haqining o`sishi, ishchilarni ko`proq vaqt ishlab, ko`proq 
daromad qilishga undaydi (o`rnini bosish samarasi, daromad samarasidan yuqori 
bo`ladi). 
Mehnat bozorida monopsoniya bo`lgan hol. 
Bunday hol ko`proq kichik 
shaharlarda uchraydi. SHaharda yagona ishlab chiqarish korxonasi bo`lib, u shahar 
aholisining asosiy qismini ish bilan ta`minlaydi. 
SHaharda boshqa ish joylari kam bo`lgani uchun, ushbu vaziyat 
monopsonik bozor vaziyatiga yaqin bo`ladi. Monopol korxona mahalliy mehnat 
bozorida ishchi kuchini sotib oluvchi yagona korxona bo`lgani uchun ham u ish 
haqiga ta`sir qila oladi. Korxona ishga yollaydigan ishchilar sonini qisqartirsa, 
ishga kiruvchilar o`rtasida raqobat kuchayadi va bu ish haqini muvozanat 
darajasidan pastga tushiradi (16.12-rasm).