4-iii psihologija tur indd

207
sağlık mesleki okullar için
HASTA YAŞLILAR
Yaşlı kişilerle çalışırken oldukça dikkatlı olmamız gerekiyor. 
Yaşlılarla çalışırken her şeyden önce onlarda meydana gelen psikolojik 
değişiklikler bilinmelidir. Gelecek sağlık çalışanlarına yardımcı olabilecek 
birkaç pratik öğüt vereceğiz:
- Yaşlılık ve ölümün beraber gittikleri düşüncesinden kurtulmaları,
- Yaşlı insanlar arasında büyük kişisel farklar vardır. Demek oluyor 
ki onlarla çalışırken, onların kişiliğini göz önünde bulundurmak gerekiyor,
- Yaşlı insanlara karşı ve onların kişiliklerine sonsuz saygıyla dav-
ranmalıyız,
- Yaşlı adam hastaneye zor adapte oluyorsa, onunla ilgilenen perso-
nelin sıkça değiştirilmesinden kaçınmak gerek,
- Onların istek, tutum ve değerleri saygılamalıyız,
- Daha ciddi bir neden yoksa, yaşlı hastayı odadan odaya taşımayı-
nız,
- Gerek olmadığında onun eşyaları ve mobilyanın yerini değiştir-
meyiniz,
- Yaşlı insanlar karşısında sabırlı, hoşgörülü olmalıyız ve onlara dik-
kat göstermeliyiz,
- Onların davranışlarını değiştirmek için kaba davranmamalıyız, 
böyle bir şey nerdeyse imkânsızdır, bizim onlara uymamız daha iyi olur,
- İyi iştimeyen yaşlılar şüphecidir, bundan dolayı kendileriyle ve on-
ların yanında daha yüksek sesle konuşmalıyız, bu şekilde ne dediğimizi 
duyabileceklerdir,
- Yaşlıların bazı ifadeleri karşısında kritik olmalıyız. Yaşlılıkta bazan 
psikolojik bozukluklar belirebilir, bu nedenle bir kimsenin onları takip et-
tiği, özel eşyalarını çaldığı, yemeklerine zehir kattığı gibisinden ifadeler 
verebilierler.
- Yaşlı insanların samimiyetini saygılayalım. Onlar fiziksel olarak 
bedenlerinin bir hayli değiştiğini bilirler ve bundan dolayı utanırlar. Bu 
nedenle herhangi bir müdahale sırasında onların bedenlerini yabancı ba-
kışlardan korumalıyız,
- Hastanede kaldıkları bölümde okuma, sosyal oyunlar, radyo, TV 
gibi aktivitelerle angaje edelim,
- Bölümde sukunet olması, kapılar, enstrümanların çarpılmamasına 
dikkat edelim vb.

---

208
Psİkolojİ
- Yaşlı insanlar unutur, bundan dolayı ilaçların alınması konusunda 
verilen tavsiyelere uyup uymadıklarını sıkça kontrol etmek lazım.
Daha yaşlı insanlarla çalışmak daha büyük sabır ve insanseverlik is-
ter.
ÖZÜRLÜLER VE ONLARIN TEDAVİSİ
Özürlü terimi altında, insanın normal yaşama ve çalışma yete-
neklerinin daimi, kısmen veya tamamen azalması anlaşılmaktadır.
 
Daha yeni zamanda özürlü (malül olma durumu) kelimesinden kaçınıl-
makta, özel ihtiyaçları olan insanlar terimi kullanılmaktadır. özürlü (sa-
kat, malul) meydana gelme nedenleri farklı olabilir: travma, kol ve bacak 
amputasyonu, artritis deformasyonları, romatizma, hemipleji, çocuk felçi, 
duyu organlarının imhası, kalıtsal deformasyonlar vb. Bu kişilerin rehabi-
litasyonu üç doğrultuda gerçekleşir:
- Tıbbi rehabilitasyon
 - sağlık örgütlerinde gerçekleşir. Tedavi, fizi-
kal terapi ve ortopedik cihazları kapsar.
- Profesyonel rehabilitasyon
 - insanın eski mesleği veya yetenekle-
rine uygun başka bir meslek için profesyonel olarak yeteneklendirilmesi 
demektir.
- Psikolojik-sosylal adaptasyon
 - hastanın ortama, iş yerine ve ai-
leye uyması bakımında yardımın sunulması demektir. Özel gereksinimleri 
olan kişilere psikolojik yardım her yönde olmalıdır. İnsanın özürlü olması 
sonucunda psikolojik durumlar meydana gelir.
- Daha düşük değer kompleksleri
 - gelecek karşısında duyulan 
kaygı, karamsarlık, güvensizlik. Böyle kişinin kendi sınırlarını kendisi 
görmesi ve bu çerçevede etkili olabilmesi için psikolojik yardımın sunul-
ması gereklidir. Özürlü kişide iyimserlik geliştirmek, endişe ve kaygıların 
ortadan kaldırılması, gerçi yardımdır. Özürlünün öz güvenine kavuşması 
için onun ailesiyle, özürlü karşısında nasıl davranmlıdırlar konusunda ça-
lışmanın yapılması gerekir. Bu arada geçerli olan temel bir kural vardır: 
özürlü kişi karşısındaki davranışlarda aşırıya gidilmemeli: ne aşırı acımalı, 
ne de sınırlı yeteneklerini aşırı derecede görmezlikten gelmemeli.
Uzuvları (kol-bacak) amputasyon edilen kişilerin rehabilitasyonu 
söz konusu olunca, tretman iki yönde gerçekleşmelidir: Birincisi fizik-
sel kayıbın üstesinden gelinmesidir, ikincisi protez ve benzeri cihazların 
kullanımı için idmanın yapılmasıdır. Protezlerin kullanılması egzersizle-

---

209
sağlık mesleki okullar için
rin başladığı zaman, adaptasyon 
problemi belirmektedir, bundan 
dolayı özürlü kişinin cesaretlen-
dirilmesi, motifl endirilmesi  ve 
onda alışkanlığın yaratılması ge-
rekmektedir.
Bu anlamda son zaman-
larda grup danışmaları düzen-
lenmektedir. Bu danışmalarda 
komple adaptasyon olmaya ba-
şaran özürlüler örnek olarak 
gösterilmektedirler.
Özürlü bir kişi kendi 
sakatlığını şöyle tarif ediyor: 
Bizim en büyük derdimiz, bize 
baktıklarında utanmamızdır. 
Hastanede kendini daha rahat 
hissedersin, çünkü etrafındaki-
ler de öyle, ancak normal insan-
lar arasında kendini korkuluk 
gibi hissediyorsun, “ortadan yok 
olmayı arzu eder, kendi kendin-
den utanıyorsun, çaresiz, sakat 
bir kişi olduğunu daha da çok 
hissediyorsun.
Ağır sakatlığı takip eden 
bazı psikolojik tepkileri sayma-
mız faydalı olabilir: büyük kor-
ku, psikolojik sağlık endişesi, 
ölüm korkusu, tedirginlik, üzün-
tü, uykusuzluk, reddedilmişlik duygusu, farklı sosyal durumlar karşısında 
aşırı duyarlılık, intihar düşünceleri, eski durumun kalıcı olarak kaybedil-
diği duygusu.
Daha başarılı adaptasyon için, belirebilecek bazı pozitif tepkilerin 
de bilinmesi faydalıdır: belli bir alanda başarılı çalışma hayali, özürlü ol-
manın hayatta yeni bir firsat olarak algılanması, iyileşeceğine dair inanışın 
beslenmesi, başkaları yardım ettiğinde memnunluk duymak, hayatı güç-
Res. 29
Fantom (hayalet) deney - uzuvu 
amputasyon edilmiş insan, kesilen 
uzuvunu halen hissetmektedir. 
Kaşıntı hissetmekte, uzuvunu hareket 
edebileceğini ve hata kullanabileceğini 
bile hissediyor. Bu yaşantılar 
amputasyondan sonra daima 
görülmektedir, bazan kısa, bazan ise 
bütün hayat sürmektedirler.

---