5 qeyri-SƏLİS Çoxluqlarin və qeyri-SƏLİs məNTİQİn təTBİQLƏRİ

 
1.Qaydalar sayının təyini. 
Sistemin və ya obyektin giriş və çıxış dəyişənləri üçün qeyri-
səlis klasterləşmə tətbiq etməklə giriş və çıxış fəzalarının qeyri-səlis çoxluqları alınır. 
Ayrılmadan sonra alınmış qeyri-səlis çoxluqlara əsasən (5.1) və ya (5.2) modellərindəki 
qaydalar sayını müəyyən etmək olar. 
2.Mənsubiyyət funksiyalarının seçilməsi.
Qeyri-səlis modellərin konstruksiya olun-
ması praktikasında əsas axtarış parametrləri mənsubiyyət funksiyasının mərkəzinin və 
formasının (shape) seçilməsidir. Bu parametrlər adətən qeyri-səlis modellərin adaptasiyası 
üçün də istifadə olunur. Modelləşdirilən obyektin giriş və çıxışlarının təcrübi verilən-
lərindən istifadə edərək (5.1) yaxud (5.2) linqvistik qaydaların həm antesedent, həm də 
konsekvent hissələrindəki mənsubiyyət funksiyalarının mərkəzlərini və formalarını elə 
seçmək olar ki, approksimasiyanın, nəzəri olaraq, verilmiş istənilən dəqiqliyinə nail olmaq 
mümkün olsun. Qeyd edək ki, bu məsələnin, yəni optimal mənsubiyyət funksiyasının 
seçilməsinin bilavasitə həlli yoxdur. Son zamanlar bu məsələ öyrənmənin ədədi opti-
mallaşdırılması məsələsi kimi qoyulur. Neyron texnikasının, genetik alqoritmlərin tətbiqi 
ilə mənsubiyyət funksiyalarını elə seçmək olar ki, modelin dəqiqliyi və adekvatlığı təmin 
olunsun. (5.1) tipli modelin həndəsi təsviri Şəkil 5.1 göstərilmişdir. 
Baxılan tip qeyri-səlis modellər yaxşı semantik interpretasiya, idarə olunan interpol-
yasiya kimi üstünlüklərə malikdir ki, bu da modelin dəqiqliyi və etibarlığı üçün vacibdir. 
Belə modellər evristikanı əlavə etmə və ümumiləşmə qabiliyyətinə malikdirlər. 
İndi də qeyri-səlis münasibət modellərinə baxaq. Qeyri-səlis relyasiya modelinin qurul-
masına naməlum qeyri-səlis 
R
münasibətli relyasiya tənliklər sisteminin həlli problemi 
kimi baxılır:
,
B
A R


(5.3) 
burada
( )
A
X


P
və 
( )
B
Y


P
X
və 
Y
unversumlarında təyin edilən qeyri-səlis 
çoxluqlardır; 
(
)
R
X Y



P
qeyri-səlis münasibət olub, Dekart hasil kimi təyin olunur və 
modelləşdirilən obyekt, yaxud sistemin giriş və çıxışları arasındakı münasibəti ifadə edir; 

sup min

kompozisiya operatorudur. 
Verilmiş 5.3 qeyri-səlis sistemin identifikasiya məsələsi girişləri və çıxışları uyğun 
olaraq 
i
A
və 
i
B
, 
1,
i
n

qeyri-səlis çoxluqları şəklində təsvir edilmiş verilənlər əsasında 
R
-in qiymətləndirilməsinə gətirilir

---

5.1. Qeyri-Səlis Modelləşdirmə 161 
i
i
R
A
R


,
1,
i
n

(5.4) 
Bu məsələnin həlli 
1,
i
n

üçün Sançez (Sanchez) tərəfindən [9] aşağıdakı teorem 
şəklində verilmişdir: