8 tn(end) tnazirler qxd

əsasında şagirdlərin bilik və bacarıqlarının formalaşma səviyyəsinin qiy mət ləndirilməsi) və summativ
(təhsilin hər hansı bir mərhələsində (tədris vahidinin, yarımilin və ilin sonunda) şagirdlərin əldə etdikləri
nailiyyətlərin qiymətləndirilməsi) qiymətləndirmə növlərinin tətbiqinə başlanılıb.
2009‑2010‑cu dərs ilindən respublikanın bütün ümumtəhsil məktəblərində IX və XI siniflərdə
buraxılış imtahanları mərkəzləşdirilmiş qaydada keçirilir. Həyata keçirilmiş tədbirlər nəticəsində
təhsilin keyfiyyəti hissolunacaq dərəcədə yüksəlib, orta məktəb məzunlarının ali məktəblərə qəbul
imtahanlarında göstərdikləri nəticələr ilbəil yaxşılaşıb, 600‑dən çox bal toplayanların sayı ötən ilə
nisbətən 300 nəfərdən çox artaraq 1365 nəfərə çatıb, 7 nəfər məzunumuz 700 bal toplayıb. 300‑dən
çox bal toplayanlar ötən ildəki 20 faizdən 31 faizə, 500‑700 bal toplayanlar 6 faizdən 8.5 faizə, orta
bal göstəriciləri 211‑dən 231‑ə yüksəlib.
Azərbaycan təhsilində ilk dəfə olaraq milli (ölkə səviyyəsində təhsilalanların nailiyyətlərinin
səviyyəsinin qiymətləndirilməsi) və beynəlxalq qiymətləndirmə (ölkədə təhsil səviyyəsinin digər
ölkələrlə müqayisəli təhlilini aparmağa yönəlmiş qiymətləndirmə) tədbirləri həyata keçirilib və bu
proses davam etdirilməkdədir.
Dünya və beynəlxalq fənn olimpiadalarında Azərbaycan məktəbliləri 11 qızıl, 33 gümüş, 66
bürünc olmaqla ümumilikdə 99 medal qazanıblar. Əhalisinin sayının az olmasına baxmayaraq,
medalların sayına görə Azərbaycan dünya ölkələri arasında ilk onluqda yerini qoruyub saxlayır.
Məktəbdənkənar təhsil müəssisələrinin yetirmələri də müxtəlif səviyyəli yarışlarda əhəmiy yət li
nailiyyətlər əldə edib. Yalnız 2009‑cu ildə Təhsil Nazirliyi sistemində fəaliyyət göstərən uşaq‑gənclər
idman məktəblərinin yetirmələri respublika birinciliyi, çempionat və digər yarışlarda 287 qızıl, 194
gümüş, 1181 bürünc olmaqla, ümumilikdə 1662 medal, Avropa, dünya birinciliyi və çem pionatlarında
və digər beynəlxalq yarışlarda 57 qızıl, 51 gümüş, 60 bürünc olmaqla, ümumilikdə 168 medal qazanıb.
Təhsilin informasiyalaşdırılması sahəsində əhəmiyyətli nailiyyətlər əldə edilib. Ölkənin
ümumtəhsil məktəbləri İKT ilə təmin edilib, hər 20 şagirdə bir kompyuter nisbəti təmin olunub.
Halbuki 2004‑cü ildə hər 1063 şagirdə bir kompyuter düşürdü. İnzibati, pedaqoji və texniki heyət
əhatə olunmaqla 54 min nəfər müvafiq treninqlərdən keçərək İKT bacarıqlarına yiyələnib. Təhsil
tariximizdə ilk dəfə olaraq fənlər üzrə elektron tədris resursları hazırlanıb məktəblərə verilib, 20
ümumi təhsil müəssisəsində «elektron məktəb» layihəsi həyata keçirilməyə başlanılıb. I‑XI siniflər
üçün «İnformatika» dərslikləri hazırlanıb, bütün siniflərdə informatikanın tədrisinə başlanılıb. 1000
məktəb genişzolaqlı sürətli internetlə təmin olunub. İnternetə qoşulmuş məktəblərin nisbəti 2004‑cü
ildəki 1,5 faizdən 2010‑cu ildə 22 faizə yüksəlib. Yaradılmış DATA mərkəz, elektron tədris resursları
bazası, vahid təhsil portalı səmərəli idarəetməni təmin edir.
Bir şagirdə bir kompyuter konsepsiyasının reallaşdırılması məqsədilə İntel şirkəti ilə birlikdə 400 şa ‑
girdə noutbuklar verilib. «Xalq kompyuteri» layihəsi çərçivəsində 9000 müəllim kompyuterlə təmin olunub.
«2005–2009‑cu illər üçün ümumtəhsil məktəbləri şəbəkəsində pedaqoji kadr təminatı üzrə
İnkişaf Proqramı» başa çatdırılıb, ümumilikdə 6179 müəllim stimullaşdırıcı tədbirlər tətbiq edilməklə
respublikanın ucqar kənd məktəblərinə göndərilib, ucqar kənd məktəblərində kadra olan kəskin
ehtiyac ödənilib. Respublikanın ümumtəhsil məktəblərinə müəllimlərin işə qəbulu sahəsində yeni
mexanizmlərin tətbiqinə başlanılıb. Ölkə üzrə müəllimlərin işə qəbulu elektron vasitələr əsasında,
ikimərhələli müsabiqə mexanizmi tətbiq olunmaqla həyata keçirilir.
Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 6 sentyabr 2010‑cu il tarixli, 163 nömrəli qərarı ilə
“Əlavə təhsilin məzmunu, təşkili və əlavə təhsilin hər hansı bir istiqaməti üzrə təhsil almış şəxslərə müvafiq
sənədin verilməsi qaydası” təsdiq edilib. Həmin sənəddə ilk dəfə olaraq əlavə təhsilin bütün istiqamətləri
üzrə məzmununun çərçivəsi, təhsilin təşkili, təhsilə cəlb olunanlar, monitorinq və qiymətləndirmə, verilən
təhsil sənədi, maliyyə mənbəyi və digər məsələlər qaydalar şəklində müəyyən olunub.
Əlavə təhsil fasiləsiz təhsilin və peşə hazırlığının tərkib hissəsi olmaqla, peşə‑ixtisas təhsilinin
hər hansı pilləsini bitirmək haqqında dövlət sənədi olan hər bir vətəndaşın fasiləsiz təhsil almaq
imkanını təmin edir və insan potensialının inkişafı, kadrların intellektual və peşə hazırlığı
28

---

səviyyəsinin yüksəldilməsi, оnların daim dəyişən və yeniləşən əmək şəraitinə uyğunlaşdırılması,
yaşlı vətəndaşların ölkənin sosial, iqtisadi, siyasi və mədəni həyatında fəal iştirakının təmin edilməsi
vəzifəsini daşıyır. İxtisasartırma, kadrların yenidən hazırlanması, stajkeçmə, kadrların təkmilləş ‑
dirilməsi məsələlərini əhatə edən əlavə təhsil təkrar ali və orta ixtisas təhsili, dərəcələrin yüksəl dilməsi
və yaşlıların təhsili istiqamətlərini də özündə birləşdirir.
Yeni qaydalarda modul‑kredit sisteminə əsaslanan ixtisasartırma təhsilinin tətbiqi nəzərdə
tutulub. Modul‑kredit sistemi ixtisasartırma təhsilinin 3 modul üzrə (təhsilin əsasları, ixtisas sahələri,
təhsildə innovasiyalar və yeni tendensiyalar) təşkilini nəzərdə tutur. Təsadüfi deyil ki, 2010‑2011‑ci
tədris ilində I siniflərdə dərs deyəcək ibtidai sinif müəllimlərinin cəlb olunduğu fənn kurikulu munun
tətbiqi üzrə təlimlər yeni ixtisasartırma modelinə uyğun təşkil edilmişdir.
Modul‑kredit sisteminə əsaslanan, rəqabət mühitinin yaradılmasını, proqramların akkredita ‑
siya sını, stimullaşdırıcı vasitələrin tətbiqini, karyera inkişafını nəzərdə tutan yeni ixtisasartırma təhsili
modeli hazırlanıb və ibtidai sinif müəllimlərinin yeni kurikulum üzrə hazırlığı sahəsində tətbiq edilib.
De‑institutlaşma Proqramına əsasən Dövlət Uşaq Müəssisələrinin Transformasiyası üzrə Baş
Plan hazırlanıb və 2009‑cu ilin aprelində təsdiq edilib. Plana əsasən 9 ümumtəhsil internat məktəb
ümumtəhsil məktəbinə çevrilib və dövlət uşaq müəssisələrinin sayı 55‑dən 46‑ya enib. Təhsil
tariximizdə ilk dəfə olaraq Bərdə, Mingəçevir, Bakı şəhərinin Suraxanı, Xəzər və Sabunçu ra ‑
yonlarında günərzi qayğı və reabilitasiya‑inkişaf mərkəzləri yaradılıb. Mərkəzlərin binaları əsaslı
təmir edilib, inkişafetdirici təlim materialları, reabilitasiya yönümlü avadanlıqlarla təmin olunub.
YUNİSEF‑in Bişkek şəhərində keçirilən konfransında Azərbaycanda de‑institutlaşdrma sahəsində
həyata keçirilən Transformasiya Planı digər ölkələr üçün nümunə kimi qəbul edilib.
Təhsil sahəsində həyata keçirilən genişmiqyaslı tədbirlərlə yanaşı, müstəqillik illərində dövlət
səviyyəsində təhsil işçilərinin fəaliyyətinin maddi və mənəvi stimullaşdırılması sahəsində əhə miy ‑
yət li addımlar atılıb. Təhsil tariximizdə ilk dəfə olaraq Azərbaycan Respublikası Prezidenti tərəfin ‑
dən «Ən yaxşı ümumtəhsil məktəbi və ən yaxşı müəllim mükafatlarının təsis edilməsi haqqında»
4 sentyabr 2007‑ci il tarixli sərəncam imzalanıb, 2008, 2009 və 2010‑cu illərdə «Ən yaxşı ümumtəhsil
məktəbi» və «Ən yaxşı müəllim» müsabiqələri keçirilib. Həmin illərdə «Ən yaxşı ümumtəhsil mək ‑
tə bi» müsabiqəsinin qalibi olmuş 150 təhsil müəssisəsinin hər birinə 10000 manat, «Ən yaxşı müəl ‑
lim» müsabiqəsinin qalibi olmuş 300 müəllimin hər birinə 5000 manat məbləğində birdəfəlik pul
mükafatı verilib. Bu müsabiqə məktəb və müəllimlər arasında sağlam rəqabəti, innovativ fəa liyyəti
gücləndirməklə təhsilin keyfiyyətinin yüksəlməsinə müsbət təsir göstərir.
Azərbaycanda təhsilə, təhsil işçilərinə diqqət və qayğının parlaq təzahürüdür ki, 2003‑2010‑cu
illərdə elm və təhsilin inkişafındakı xidmətlərinə görə 1000‑dən çox təhsil işçisi yüksək dövlət
təltiflərinə, fəxri adlara və fərdi təqaüdlərə layiq görülüb.
Texniki peşə təhsilinin inkişafı üzrə Dövlət Proqramına əsasən regionlarda 2 Peşə Tədris
Mərkəzi yaradılıb, 2008–2010‑cu illərdə 11 texniki peşə təhsili müəssisəsi əsaslı təmir edilib və müasir
avadanlıqla təmin olunub. Son 20 ildə müxtəlif peşələr üzrə ilk dəfə olaraq 8 adda dərslik hazırlanıb.
YUNESKO, Avropa Komissiyası, Cənubi Koreyanın DAEWOO şirkəti, Heydər Əliyev Fondu və
yerli qeyri‑hökumət təşkilatları ilə birgə layihələrin icrasına başlanılıb.
Ali təhsilin inkişafı sahəsində mühüm nailiyyətlər əldə olunub, 2005‑ci ildə Azərbaycan
Boloniya prosesinə qoşulub, Avropa təhsil məkanına inteqrasiya istiqamətində əhəmiyyətli addımlar
atılıb. YUNESKO və digər beynəlxalq qurumların sənədlərinə, habelə beynəlxalq təsnifat
strukturuna uyğun olaraq ali təhsilin bakalavr səviyyəsi ixtisaslarının (proqramlarının) yeni siyahısı
hazırlanıb və təsdiq edilib. 23 ali təhsil müəssisəsi akkreditasiyadan keçib, Təhsil Nazirliyi siste ‑
mindəki bütün ali təhsil müəssisələrində kredit sistemi tətbiq edilib. Yeni konsepsiya və strategiya
əsasında ibtidai sinif müəllimlərinin hazırlığına başlanılıb.
Ölkənin 7 aparıcı ali təhsil müəssisəsinə (Bakı Dövlət Universiteti, Azərbaycan Tibb Univer ‑
siteti, Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyası, Azərbaycan Texniki Universiteti, Azərbaycan Dövlət
29

---