A n a r əsərlər I hekayələr, povestlər
Yüklə 3,36 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- RAHİD ULUSEL
35 qaldıracaqmı" adlı publisistik məqaləsində Azərbaycanın müstəqilliyinə ikrahla yanaşan, "irticaçı müsəlmanlara qarşı xristian Ermənistanın tərəfində durmağa çağıran" sağ-mühafizəkar "Naş sovremennik" jurnalının, SSRİ-dən ayrıldığı şəraitdə ölkəmizin parçalanaraq "Azərbaycan Sovet Respublikaları İttifaqı"na çevriləcəyini məzə ilə güman edən "Literaturnaya qazeta"nın siyasətbazlarına kəsə, düzünəqulu cavab vermişdi: "Bizə bu da bəsdir ki, öz respublikamızın taleyini Moskva mətbəxlərində həll etməsinlər". SSRİ Xalq deputatlarının 31 avqust 1991-ci il qurultayında bu sözləri də ilk dəfə deyən Anar idi: "Azərbaycan Respublikasının ali dövlət hakimiyyəti orqanı istiqlaliyyət haqqında akt qəbul etmişdir… Hamımız müstəqillik istəyirik. Üç Zaqafqaziya respublikası yalnız o zaman müstəqil ola bilər ki, onların arasında sülh və həmrəylik olsun"… Həmişə zamanla nəfəs-nəfəsə, sözü tətikdə olan sənətkar Azərbaycanın ən ağrılı problemlərinə vaxtında, həssaslıqla və bütün kəskinliyi ilə münasibətini bildirmiş və həmin problemlər ətrafında ictimai fikir formalaşdırmağa çalışmışdır. Onun 1990-cu ildə söylədiyi fikirlər ölkəmizdə vətəndaşlığın tarixi məsuliyyətinin dərk olunmasına güclü impuls verən qəti mövqeyi ortaya qoyur. Həmin mövqedən faciələrimiz, bizi normal inkişafdan mərhum edən, baş məqsədlərdən yayındıran çatışmazlıqlarımız apaydın görünür: "Altı və üstü talan olunmuş torpağımız, azdırılmış tariximiz, unutdurulmuş adımız, dəyişdirilmiş əlifbamız, illər boyu kürül-kürül axan yalanlar, boş vədlər, təbiətin kor qoyulması, şəhərlərimizin zəhərlənməsi, mənəviyyatın pozulması, riyakarlıq, saxtakarlıq, rüşvətxorluq, qohumbazlıq, yerlibazlıq - cəmiyyətimizdə yer almış bütün bu bəlalara görə heç birimiz məsuliyyət, cavabdehlik və təqsir yükünü boynumuzdan ata bilmərik"… Anar, həmişə olduğu kimi bu gün də Azərbaycanın mənəvi-siyasi mövqeyini ləyaqətlə qorumaq missiyasını davam etdirməkdədir. Məlum olduğu kimi, Azərbaycan müstəqillik qazanandan sonra da onun müxtəlif bəhanələrlə suçlandırılması, təklənməsi siyasəti səngiməyib. Anar "Azərbaycançılıq haqqında düşüncələr" əsərində bu siyasətin əsas yönlərini nişan verərək, "Azərbaycanda çeçenlərin hərbi düşərgələri, bazaları var, silahlar tranzit olaraq Azərbaycandan keçir, Azərbaycanda islam fanatizmi güclənir, təməl dinçilik (fundamentalizm) təmayülləri artır, radikal dinçi mərkəzlər fəaliyyət downloaded from KitabYurdu.org 36 göstərir" və s. kimi Moskva televiziya kanallarının axın-axın iftiralarını sərrast məntiqlə belə puça çıxarır: "Azərbaycanın Çeçenistanla sərhəddi yoxdur. Sual olunur, əgər Azərbaycandan Çeçenistana silah keçirilirsə, deməli, Dağıstandan, yəni Rusiya ərazisindən keçirilir və əgər Rusiya öz ərazisinə nəzarət edə bilmirsə, Azərbaycanı nədə günahlandıra bilər?" Azərbaycan artıq öz yolunu seçib. Onu belə fitnələrlə yolundan azdırmaq olmaz. Yazıçı ölkəsinin bu yolda qətiyyətlə irəliləməsinə sözü, məntiqi, uzaqgörənliyi ilə dayaq durmaqdadır. Artıq Avrasiya ölkələrinin həyatında mühüm rol oynayacaq, Şərq- Qərb sivilizasiyalarının qarşılıqlı əlaqələrini bir qədər də dərinləşdirəcək İpək Yolu layihəsi həyata keçirilməyə başlayıb. Bu ideyanın ilk rüşeymlərini, özü də onun məhz Azərbaycana, ümumən türk dövlətlərinə fayda gətirəcək şəkildə irəli sürülməsini Anarın 1991-ci ildə yazdığı "İpək yolu" məqaləsində görürük. O, dünyanın siyasi mənzərəsinin dəyişməsi, yeni düzən yaradılması istiqamətində Azərbaycanın bir müstəqil dövlət olaraq strategiyasını müəyyənləşdirən amilləri önə çəkir. Bu strategiyanın prioritet yönlərini düzgün seçimləyərək yazır: "Tarixi, dini və ideoloji fərqlərlə aralanmış, müxtəlif əlifbalara malik olan türk xalqları hələ qeyri-müəyyən vəziyyətdə olan türk aləmini - Vahid Türk dünyasına sevirməyə qadir olan intellektual, mədəni inteqrasiya və koordinasiya mexanizmləri, institutları yaratmalıdırlar". Yazıçı-publisist tamamilə doğru olaraq qeyd edir ki, Vahid Türk dünyasının yaranması - türk dövlətlərinin müstəqilliyinin itirilməsi demək deyil, əksinə, bu təbii inteqrasiya prosesində müstəqilliklərini möhkəmləndirərək, onların vahid, yenilməz bir gücə çevrilməsi deməkdir. O, müasir dünya tarixindən ərəb, ingilis dilli ölkələri, Latın Amerikası respublikalarını örnək gətirərək, türk dövlətləri inteqrasiyasının da yeni dünyanın qlobal inkişaf məntiqindən doğduğu qənaətinə gəlir. O, bu inteqrasiya prosesində Azərbaycanın geostrateji önəm daşımalı olduğunu da xüsusi vurğulayır: "Bu tarixən təbii prosesdə Azərbaycan vacib rol oynamalıdır. Qismən Avropameylli türk sahələri (Türkiyənin özü, Kiprin türk hissəsi, Balkan türk anklavları) və Uyğur çöllərindən Qazaxıstan və Orta Asiyaya qədər uzanan türk əraziləri arasında körpü rolunu Azərbaycan oynamalıdır. O, həmin fəzanın mərkəzindədir. Həm coğrafi-siyasi mövqeyinə görə, həm də tarixən bir çox məsələlərdə birinciliyinə görə…" Son on iki ilin downloaded from KitabYurdu.org 37 salxantılı sürəcləri aydınladır ki, tarixin nəticələndirdiyi bu ideyaların həyata keçirilməsi reallıqdır. Bu gün Azərbaycan-Türkiyə əlaqələrinin gerçək durumu, dövlətimizin regionda apardığı siyasət, uluslararası münasibətlərdə ölkəmizin siyasi-iqtisadi mövqeyinin getdikcə möhkəmlənməsi, Azərbaycanın Qafqazda liderliyə yetməsi prosesi bu özünümüəyyənləşdirmə, özünüüstünlətmə, mədəniyyət və mənəviyyatda olduğu kimi siyasətdə də "aşağılıq kompleksi"ndən qürtulma strategiyasının düzgün seçildiyini təsdiq edir. ***
Dünya və Azərbaycan mədəniyyəti irsinə, onun ədəbi-fəlsəfi, bədii-estetik, dini-tarixi dəyərlərinə dərindən bələd olan Anar, əslində, milli mədəniyyətimizi Şərq və Qərb mədəniyyətləri sintezində təsəvvür etməyə imkan verən bir sənətin yaradıcısıdır. Dünya mədəniyyətinin şəhdi-şirəsi Azərbaycan mədəniyyətinə, Azərbaycan mədəniyyətinin şəhdi-şirəsi Anar yaradıcılığına süzülüb. Ona görə də bu yaradıcılıqdan dünyanın dərin mənalarına çıxmaq, dünyadan bu yaradıcılığın dərin mənalarına enmək mümkündür. Azərbaycanın xalq yazıçısı, əməkdar incəsənət xadimi, Azərbaycan Dövlət mükafatı laureatı, Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin üzvü, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin sədri, Milli Məclisin mədəniyyət komissiyasının sədri, bir çox fəxri adlara layiq görülmüş, məktəblidən akademikə qədər hamının sevimlisi, respublikamızın müstəqilləşməsində və mədəniyyətimizin inkişafında mühüm xidmətləri olan yazıçı, dramaturq, publisist, esseist, kinorejissor, bütün aydınsal həyatını Vətənimizin, xalqımızın tərəqqisinə, gözəl əsərlər, duyarlı sözlər, tutarlı obrazlar, yozumlu hikmətlər yaratmağa həsr etmiş görkəmli ictimai-siyasi xadim, "İstiqlal" ordenli Anarın təqribən 45 illik ədəbi-eksiklopedik fəaliyyətini dolğunca əks etdirən və hörmətli oxuculara təqdim olunan bu çoxcildlik sözün əsl mənasında Anarın Azərbaycan mədəniyyəti salnaməsidir. Çağımızın dünyaünlü böyük qırğız sənətkarı Çingiz Aytmatovun deyimincə, "öz ədəbi dinastiyasını yaratmış Anarın" ərən ruhu və susmaz qələmi onun müdrik, barlı yaşında bundan sonra da çiçəkləyəcək, mədəniyyətimizi əvəzsiz incilərlə zənginləşdirəcəkdir.
downloaded from KitabYurdu.org Yüklə 3,36 Mb. Dostları ilə paylaş:
|