A n a r əsərlər I hekayələr, povestlər
Yüklə 3,36 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 39
İlk yazılarımı 14 yaşında yazmışam. 1952-ci ilin yayında, Şuşada. "Sənin nəğmən yaxşıdır" adlı Amerika həyatından bir pyes və "İki dəniz" adlı kiçik yazı. Pyesin mövzusu ciddi musiqiyələ məşğul olan namuslu, istedadlı bəstəkarın məcburiyyət qarşısında yüngül populyar estrada janrlarına keçməsi və bununla bağlı baş verən ailə faciəsi idi. Əlbəttə, çox vaxt maddi təminat verməyən ciddi sənətlə gəlirli ucuz sənət yolu arasındakı konflikt bir problem olaraq onda da vardı (özü də tək Amerikada yox), indi də var. Amma bu problemi yazanda mənim Amerika həyatı haqqında təbii ki, səthi təsəvvürlərim və kasad biliklərim ancaq sovet mətbuatındakı təbliğat xarakterli yazılara əsaslanırdı. "İki dəniz" yazısında isə (onu bu kitaba daxil edirəm) Böyük dənizdən – Böyük azad dünyadan ayrılmış, təcrid olunmuş Kiçik dənizin – Azərbaycanın tənhalığının, mütiliyinin rəmzini yaratmağa çalışmışdım. Bu vaxtdan etibarən daha bir pyes (artıq öz həyatımızdan) və xeyli hekayə yazdım. 1960-cı ilin may ayından on hekayəmi makinada çap etdim, onlara müqəddiməsayağı bir şey yazaraq sonralar faciəvi şəkildə avtomabil qəzasında həlak olmuş gənclik dostum, istedadlı memar və rəssam Fuad Seyidzadədən xahiş etdim ki, bunlara illüstrasiyalar çəksin və bütün bunları "Yağışlı gecə" adlı kitab şəklində cildlətdim. Bu mənim tək bir nüsxədən ibarət olan ilk "kitabım" idi. 60-cı ilə qədər hekayələrimi heç bir mətbuat orqanına təqdim etməmişdim. Atam da məsləhət görmürdü. Yalnız 60-cı ildə iki hekayəmi jurnala təqdim etməyə razılıq verdi. "Azərbaycan" jurnalının 60-cı il dekabr nömrəsində jurnalın o vaxtkı redaktoru Əbülhəsən iki hekayəmi dərc etdi: "Keçən downloaded from KitabYurdu.org 40 ilin son gecəsi" və "Bayram həsrətində" hekayələrimi. Sonra "Azərbaycan" jurnalında daha iki hekayəm - "Asqılıqda işləyən qadının söhbəti" və "Taksi və vaxt" dərc olundu. "Keçən ilin son gecəsi" və "Asqılıqda işləyən qadının söhbəti" 1961-ci ildə "Drujba narodov" jurnalında da çap edildi. İlk "kitabıma" daxil etdiyim qalan beş hekayəni isə indiyəcən çap etməmişəm. 18-20 yaşlı gəncin ilk qələm təcrübələrini indi ilk dəfə bu kitabda oxuculara təqdim etməyimin səbəbi yalnız nostalji, uzaq illər üçün qəribsəmə hissi deyil. Əlbəttə, bu da var. Bu hekayələrin hər biri ömrümün müəyyən xatirələriylə bağlıdır. Amma məsələ tək bunda deyil. Demək olar qırx illik fasilədən sonra bu yazıları yenidən gözdən keçirəndə gördüm ki, naşı qələmin məhsulu olan bu hekayələrdə ifadə olunmuş bir çox fikirlər, motivlər, duyğular müxtəlif şəkildə mənim sonrakı əsərlərimdə də öz əksini tapıb. Bəlkə elə bu sarıdan maraq doğura bilərlər. Həm də ki, ömrün ahıl çağında ilk qələm təşəbbüslərini, yazı-pozu aləmində birinci addımlarını xatırlamaq elə duyğular oyadır ki, bu duyğular haqqında ən dəqiq sözləri bir şerində böyük rus şairi Boris Pasternak deyib. Vaxtilə Pasternakın həmin şerini dilimizə çevirmişdim. Sözümü də bu şerdən gətirmək istədiyim üç bəndlə bitirirəm:
Bu işin axırı belə olacaq? Adamın qanını tökür sətirlər, Boğazın tutulub qanla dolacaq. Mən belə peşədən olardım iraq Bu cür zarafatı neynirdim axı? Amma nə kövrəkdi, xoşdu ilk maraq Ömrümün o erkən, o uzaq çağı. Romasayağıdır fəqət qocalıq Nə nitq tələb edir, nə fənd, nə kələk. downloaded from KitabYurdu.org 41 Bədii qiraət istəmir artıq, Doğrudan doğruya öləsən gərək.
downloaded from KitabYurdu.org 42 YAĞIŞLI GECƏ
…Gecədir. Yağış yağır… Bir qədər qüssəliyəm. Adi bir gecədir. Hər gecə olan gecələrdəndir. Bayram hər gün olmur. İnsanların ömrünün çox qismi bayram həsrətində keçir. …14-15 yaşlarında bir qız dərsdən qayıdır. O, hər gün bax beləcə məktəbdən evə gəlir. Həftədə altı dəfə. Ayda 6x4 dəfə. İldə nə bilim neçə yüz neçə kərə, hər gün. Xəstələndiyi günlərdən başqa. Günlərin bir günündə 24-25 yaşlarında bir gənc – onların həyət qonşusu (o, gözəl və yaraşıqlıdır) – qızın qədəmləri qabağına əlvan çiçəklər səpələyir. Bu gün qızın bayramıdır. Bu hələ məhəbbət bayramı deyil. Axı məktəbli qızın vur-tut 15 yaşı var. 14-15. Lakin bu başqa bir bayramdır. Bu qadın qəlbində məhəbbətdən çox erkən oyanan və məhəbbətdən çox sonra sönən bir hissin, riqqətləndirici və güclü bir istəyin – diqqət istəyinin, pərəstiş, səcdə, xəfif, həssas, incə bir nəvaziş istəyinin bayramıdır. Bu istəyə çatmaq məktəbli qızın ulu sevinci, xarüqəvi bayramıdır. Elə ona görə də bu bayramın baş tutmaması onun üçün ağır faciədir. Qızı çox sərt mühakimə etməyək. O hələ uşaqdır. O biçarə nə bilsin ki, baş tutmuş bayramlar belə səadət ilğımlarından qeyri bir şey deyildilər. İnsan bayramı gözləməkdən, onun həsrətilə yaşamaqdan həzz alır. …"İnsana səadət verilməmişdir. Bəlkə ona yalnız səadət arzulamaq, xoşbəxtlik ümidiylə, bəxtiyarlıq gümanıyla yaşamaq, sevincin kölgəsində daldalanmaq haqqı verilmişdir. Səadət – sevinc ümidiylə, xoşbəxtlik intizarında, gələcək həsrətində yaşamaq və nə isə hey gözləmək, gözləmək, gözləməkdir…" downloaded from KitabYurdu.org Yüklə 3,36 Mb. Dostları ilə paylaş:
|