Абшерон игтисади ъоьрафи районун шящярляринин

Magistrantların XV Respublika Elmi konfransı, 14-15 may  2015-ci il 
 
 
 
204 
пунктов по М.М.при введении 5-10% изопропанола, экономичность работы двигателя повышается 
на  5-8  %,  токсичность  выхлопных  газов  по  содержанию  оксида  углерода(II)  уменьшается  в  3-4 
раза, оксидов азота и углеводородов в 1,5-2 раза (табл. 2) 
Таблица 2 
Состав выхлопных газов при сгорании бензино- спиртовых смесей 
Компоненты, % 
А-90 
5  
10 
Азот 
72,0 
72,2 
72,3 
Водород 
0,1 
0,2 
0,2 
Кислород 
0,3 
0,33 
0,4 
Водяной пар 
10,0 
12,0 
12,4 
Углекислый газ 
12,0 
13,0 
13,2 
Окись углерода 
4,6 
1,8 
1,1 
Окислы азота 
0,5 
0,3 
0,3 
углеводороды 
0,5 
0,2 
0,2 
 
При  производстве  высокооктановых  бензинов  используются  также  алкилбензин,  изооктан, 
изопентан  и  толуол.  Бензины  АИ-95  и  АИ-98  обычно  получают  на  базе  БКК,  риформинга  (БР), 
бензина прямой гонки (БПГ) с добавлением кислородсодержащих компонентов (табл. 3). 
При  добавлении  5  %  ИПС  и  7  %  ДИПЭ  ОЧ  бензина  составляет  85,5  п.  (обр.  I).  В  случае 
получения  бензина  АИ-92  содержание  БКК  можно  увеличить  до  45  %,  а  содержание  БР 
уменьшить  до  38  %  об.  Для  получения  товарного  бензина  марки  АИ-98  (обр.  IV)  соотношение 
БКК и БР составляет 3:5, вводится до 10 % об. алкилата и диизопропилового эфира. 
                                                                                                                        Таблица 3 
Компонентный состав образцов товарных бензинов 
Компонент 
№ образца 
I 
II 
III 
IV 
V 
БКК 
35 
35 
32 
30 
45 
БР 
43 
40 
40 
50 
38 
БПГ 
4 
4,5 
7 
- 
4 
алкилат 
6 
8 
10 
10 
7 
ИПС (98) 
5 
6,5 
4 
- 
3 
ДИПЭ (96) 
7 
6 
7 
10 
3 
ОЧМ 
85,5 
85,0 
85 
86 
83 
Марка 
А-95 
А-93 
А-93 
А-98 
А-92 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

Magistrantların XV Respublika Elmi konfransı, 14-15 may  2015-ci il 
 
 
 
205 
VI BÖLMƏ 
 
BĠOLOGĠYA 
 
 
MÜXTƏLĠF BĠOTOPLARDA YAYILAN MĠKROMĠSETLƏRĠN EKOBĠOLOGĠYASI 
 
Mustafayeva Ü.C. 
Sumqayıt Dövlət Universiteti 
 
Aparılan  tədqiqatlar da sübut edir  ki,  torpaqların  məhsuldarlıq  qabiliyyətinin itirilməsinin  başlıca 
səbəblərindən  biri  də  məhz  onların  neft  məhsulları  ilə  mütəmadi  olaraq  çirklənməsidir.  Belə  ki,  hər 
şeydən  əvvəl,  neftin  özü  bilavasitə  olaraq  bitkilərə  toksiki  təsir  göstərir.  Bu  da  torpağın  aqrofiziki  və 
aqrokimyəvi xassələrinin əsaslı dərəcədə dəyişilməsinə gətirib çıxarır.  
Apardığımız  tədqiqatların  əsas  məqsədlərindən  biri  boz-qonur  meşə  torpaqlarında  məskunlaşan 
saprotrof mikromiset kompleksinə neft mənşəli çirkləndirici maddələrin təsirinin öyrənilməsi və onların 
fitotoksikliyinin müəyyənləşdirilməsi olmuşdur. Bu məqsədlə müvafiq olaraq həm neftlə çirklənmiş təbii 
meşə torpaqları, həm də laboratoriyada süni şəkildə neft məhsulları ilə çirklənmiş torpaqları tədqiq etdik. 
Qeyd edək ki, istifadə etdiyimiz boz-qonur meşə torpağının tərkibində humusun miqdarı 6,7%,  pH = 6,5, 
neftlə  çirklənmə  isə  15%  təşkil  etmişdir.  Kontrol  kimi  isə  tərkibində  çirkləndirici  maddələr  olmayan 
təmiz torpaqdan istifadə edilmişdir.  
Tədqiq  olunan  mikromisetlərin  sayını  və  növ  tərkibini Çapek qidalı mühitində 5- dəfə təkrarı 
ilə  müəyyənləşdiririk.  Mikromiset  komplekslərini  daimi  və  təsadüfi  rastgəlmə  tezliyi  kriteriyalarına 
əsaslanaraq ayırırlar. Alınan mikromiset növlərinin identifikasiyasını mövcud olan məlum təyinedicilərə 
görə həyata keçirirlər. 
Torpağın fitotoksikliyini və mikromisetlərin ayrı-ayrı növlərini bir sıra kənd təsərrüfatı bitkilərinin 
müvafiq  olaraq  həm  toxumlarına,  həm  də  cücərtilərinə  münasibətdə  öyrənmişik.  Test  bitkilər  kimi 
buğdanın müxtəlif sortlarından istifadə olunmuşdur.  
Mikromiset  kulturalarının  fitotoksikliyini  təyin  etmək  üçün  onları  Çapek  maye  qidalı  mühitdə 
becərmək  lazımdır.  Kultural  maye  mühiti  müəyyən  olduqdan  sonra  göbələk  mitselilərindən  ayırırıq. 
Sonra buğda toxumlarını 24 saat müddətində göbələklərin kultural mayesində isladırıq. Lakin, bitkilərin 
kontrol  variantda  istifadə  olunan  toxumlarını  isə  steril  qidalı  mühitdə  isladırıq.  Bundan  sonra  isə 
toxumları  filtr  kağızı  üzərinə  yığırıq,  onları  nəmləndirərək,  5-7  sutka  ərzində  25-26ºC  temperaturda 
yetişdiririk.  
Bitki  toxumlarının  cücərtilərinin  fitotoksikliyini  öyrənmək  üçün  əvvəlcə  onları  yuyur,  sonra  isti 
suda  5  saat  müddətində  isladır  və  1-2  sutka  ərzində  25-26ºC  temperaturda  becərməni  davam  etdiririk. 
Eksperimentlər  üçün  istifadə  olunan  cücərtilərin  köklərinin  uzunluğunun  1-2  sm-ə  bərabər  olması 
məqsədəuyğun  hesab  olunur.  Köklərin  meristematik  zonasında  yerləşən  kök  uclarını  1  saat  müddətində 
müvafiq  olaraq  həm  kultural  mühitdə,  həm  də  kontrol  variantda  istifadə  olunan  steril  qidalı  mühitdə 
yerləşdiririk.  Bundan  sonra  cücərtiləri  nəmlənmiş  filtr  kağızının  üzərinə  yığır,  termostatda  24  saat 
müddətində 25-26ºC temperaturda saxlayır və bundan sonra köklərin və cücərtilərin ümumi uzunluğunu, 
müvafiq olaraq həm təcrübi, həm də kontrol variantda ölçüb, uyğun müqayisələr aparırıq.  
 
FUNKSĠONAL ALKOQOLSUZ ĠÇKĠLƏRĠN ÇEġĠDĠ VƏ QĠDALANMADA ROLU 
 
Sadıqzadə K.M. 
Azərbaycan Dövlət Aqrar Universiteti 
 
Alkoqolsuz  içkilərə  müxtəlif  təbiətli,tərkibli,orqanoleptiki  xüsusiyyətli,  susuzluğu  yatıran  və 
təravətləndirirci  təsirə  malik  olan  içkilər  aiddir.  Alkoqojsuz  içkilərin  əsas  qrupuna  mineral  sular, 
alkoqolsuz  qazlaşdırırlmış  və  qazlaşdırırlmamış  içkilər  aiddir.  Son  illər  alkoqolsuz  içkilərin  istehsal 
həcmi durmadan artır. Alkoqolsuz içkilərin çox saylı  çeşidi geniş xammal  müxtəlifliyindən asılı olaraq 
dəyişir. 
Şirəli  içkilər.  Şirəli  içkilər  meyvə-tərəvəz  şirələrindən  o  cümlədən  qıcqırmış  və  ya  bir  neçə  növ 

---