Абшерон игтисади ъоьрафи районун шящярляринин

Magistrantların XV Respublika Elmi konfransı, 14-15 may  2015-ci il 
 
 
 
154 
aparılır. Şərabın saxlanaraq yetişdirilməsi 2 il müddətində məhdud oksigen daxil olması (dolu çəlləklərdə) 
şəraitində aparılır.  
Muskat  şərablarının  hazırlanmasında  üzümün  yığılma  vaxtını  düzgün  təyin  etməyin  əhəmiyyəti 
olduqca  böyükdür.  Əvvəllər  üzüm  tam  yetişmiş  və  soluxdurulmuş  vəziyyətdə  olanda  yığılıb,  istifadə 
edilirdi.  Lakin  bu  halda  Muskat  ətri  verən  maddələr  (əsasən  efir  yağları)  gilədən  buxarlanma  ilə 
itdiyindən, alınan şərabın keyfiyyəti pisləşirdi. Digər tərəfdən, belə üzümdən şirə çıxımı az olurdu. 
Ona görə də bu şərablar üçün üzüm, fizioloji yetişkənlik mərhələsində, yaxud zəif soluxdurulmaqla 
yığıldıqdayaxşı  nəticə  verir.  Üzüm  lazımi  miqdar  şəkər  toplayıb,  tam  yetişkənlik  mərhələsinə  çatdıqda, 
şərabçının  qarşışısında  onun  düzgün  yığılıb,  emal  edilməsi  məsələsi  durur,  Bu  zaman  elə  üsul  tətbiq 
olunmalıdır  ki,  gilədə  olan  bütün  ətirverici  maddələr  itkisiz  şirəyə  keçə  bilsin.  Bu  məqsədlə,  çox 
qədimdən  şirənin  əzintidə  saxlanması  üsulundan  istifadə  edilir.  Bu  halda  şirənin  tərkibi  əhəmiyyətli 
dərəcədə  dəyişir.  Tərkibin  dəyişmə  səviyyəsi  şirənin  salxımın  bərk  hissələri  ilə  təmasda  olma 
müddətindən asılıdır. Əzintidə saxlanma, adətən 20-25°C temperaturda 18-24 saat müddətində aparılır.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                          
Son  illər  Orta  Asiya respublikalarında  və  Ukraynada  şirənin  əzintidə  spirtləşdirilməsi  geniş tətbiq 
olunmaqdadır.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                          
Spirtləşdirməni,  əzinti  sulfidləşdirildikdən  sonra  aparmaq  lazımdır.  Şirəni  əzintidə  12h.%-ə  qədər 
spirtləşdirdikdə  spirt  iki  müddətdə  vurulmalıdır:  birinci  dəfə-sulfidləşdirildikdən  sonra  4h.%-ə  qədər, 
ikinci dəfə şirədə şəkər 3-5% qıcqırdıqdan sonra. Spirt nə qədər çox vurularsa, şirə əzintidə bir o qədər az 
saxlanmalıdır.  Başqa  sözlə,  6  h.%  spirtləşdirdikdə  əzintidə  saxlama  müddəti  24  saat,  12  h.% 
spirtləşdirdikdə uyğun olaraq 12 saatdan çox olmamalıdır. 
Spirtliyin yüksəlməsi, muskat şərablarının ətri, dadı və buketinə xoşagəlməz təsir göstərir. 
Muskat şərabları adətən çəlləklərdə 1-3 il yetişdirilir. Şərabın şəkər və ətirliyi nə qədər çox olursa, 
onun yetişdirmə müddəti də bir o qədər uzun olur. Moldova, Dağıstan, Azərbaycan, ümumiyyətlə, MDB-
nin düzən və dağətəyi üzümçülük zonalarında muskatları yetişdirmə müddəti bir ilə qədər, Krımın cənub 
sahillərində isə 2-3 ilə qədər olur. 
İtaliyanın  Siciliya  (Palermo,  Sirakuzi),  Kalabrii  və  Vezuvii  əyalətləri  də  öz  muskatları  ilə 
məşhurdur.  
İspaniyada  keyfiyyətinə  görə  muskatlar  Malaqa,  Kataloniya  və  Valensiya;  Yunanıstanda  Miestra 
kimi  fərqləndirilir.  Bütün  bu  ölkələrdə  muskatlar  fransız  texnologiyasına  uyğun  hazırlanır.  Əlverişsiz 
şəraitdə üzümdə şəkərin az toplandığı illərdə az miqdarda spirt vurulmasına icazə verilir. 
Portuqaliya, Tunis, Kipr, AvstraliyavəArgentinadadaMuskatşərablarıistehsalolunur. 
 
ĠZATĠNXLORĠDĠN HĠDRAZĠNLƏ REAKSĠYASI 
 
Səfərli N.F. 
Sumqayıt Dövlət Universiteti 
 
İzatinxloridin  hidrazinlər  reaksiyası  həm  bu  reagenlərin  qarşılıqlı  təsir  xüsusiyyətlərinin 
aydınlaşdırılması  baxımından,  həm  də  təklif  olunan  kondensləşmə  məhsullarının  gələcəkdə  yeni  indol 
tərkibli birləşmələrin alınması məqsədilə istifadə olunması baxımından məqsədə uygundur. 
Bu  məqsədlə,  tərəfimizdən  izatinxloridin  hidrazinhidratla  və  2,4-dinitrofenilhidrazinlə  reaksiyası 
öyrənilmişdir.  müəyyən  olunub  ki  izatinxloridin  hidrazinhidratla  (1:1)  kondensləşməsi,  istifadə  edilən 
həlledicinin  təbiətindən  asılı  olmadan  hətta  aşağı  temperaturda  hidrazon  qarığının  əmələ  gəlməsilə  baş 
verir 
 
O
           +   H
2
N    NH
2
  H
2
O   
 
 N    NH
2
Cl
                                                                                   
Cl
   CCl
4
C
C
N
C
C
N
 
Hidrazonun NMR 
1
H spektrinin tədqiqi göstərir ki, ilkin izomerlər molekuldaxili hidrogen rabitəsi 
ilə  stabilləşmiş  trans  izomerlərdir.  Qeyd  edək  ki,  trans  izomerlərin  aromatik  protonlarının  siqnalları 
kifayət qədər dəqiqdir, eyni zamanda da sisizomerin aromatik siqnalları da kifayət qədər genişlənib ki, bu 
da siqnalların hamatlanmasına ətirib çıxarır. 
Bu  reaksiyada  daha  zəif  nukleofil  2,4-dinitrofenilhidrazinin  istifadəsiilə  hidrazonu  84%  çıxımla 

---