Addim-addim
Yüklə 24,48 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- DR. SƏBİNƏ MİRZƏYEVA İLƏ
- DR. SƏBİNƏ MİRZƏYEVA İLƏ 117 ADDIM-ADDIM HAMİLƏLİK
- DR. SƏBİNƏ MİRZƏYEVA İLƏ MЦNDЯRИCAT 123 ADDIM-ADDIM HAMİLƏLİK
101 ADDIM-ADDIM HAMİLƏLİK SEKSUAL ЯLAQЯLЯR “D oktor, bəs...” – bu sualı çox vaxt tamamlamağa ar edir bizim qa- dınlar. Ancaq elə qadın yoxdur ki, bunu soruşmaq istəməsin. Mən onların nə demək istədiklərini dərhal anlayıram (illərin təcrübəsi öz işini görür bu məqamda). Söhbət hamiləlik dövründə cinsi əlaqənin düzgün olub-olmadığından gedir. Bəli, olar, əziz dost. Ancaq bir halda – hamiləlik normal inkişaf edirsə! Ancaq bu halda da bəzi nüansla- ra diqqət çəkmək lazımdır. Belə ki, hamiləliyin ilk üç ayında fəal sek- sual əlaqələrə ara vermək lazımdır. Çünki bu dövrdə düşük riski var. İstənilən halda qadının keçirdiyi orqazmın hamiləliyə heç bir zərəri olmadığı qəbul olunur. Qəribə də olsa, sanki təbiət özü bu məqamı tənzimləyir. Qadında hamiləliyinin ilk üç ayında ürəkbulanma, halsız- lıq, yorğunluq və s. səbəbdən cinsi aktivlik avazıyır. Bütün bu səbəblər cinsi istəyi azaldır. Sonrakı dönəmdə əksinə, bu istək güclənə bilər. Ancaq son aylarda fiquranın dəyişməsi, döşlərdə ağrılar, ağız südü- nün ifrazı, körpəyə zərər vermək qorxusu, erkən doğuş həyəcanı, hət- ta körpənin bütün baş verənləri “görmə, eşitmə” kimi düşüncəsi buna mane ola bilər. Kişilərdə də bu istək dəyişkən ola bilir. Bəzilərində ha- milə qadınına qarşı daha fəal seksual istək yaranır, bəziləri isə ehtiyatlı olmağı tərcih edir. 102 DR. SƏBİNƏ MİRZƏYEVA İLƏ Biz hamiləliyin normal inkişaf halındakı məqamlara toxunduq. An- caq bəzi hallar da var ki, o zaman seksual yaxınlığı ixtisara salmaq la- zımdır. Məsələn, əvvəlki hamiləlikdə düşük halları yaşanıbsa, hazırda düşük təhlükəsi varsa, xarici cinsiyyət orqanlarında qanaxma müşahi- də olunubsa, ciftin uşaqlıq boynu yaxınlıqda yerləşirsə, çoxdöllü ha- miləliyin son üç ayında və vaxtından əvvəl doğuş ehtimalı varsa. 103 ADDIM-ADDIM HAMİLƏLİK VARИKOZ H amiləlik dönəmində varikoz genişlənmələri də ən çox danışılan mövzulardandır. Bunun qarşısını almaq üçün nə etmək lazımdır? • Aşağı ətraflara əlavə yük verməməyə çalışmaq, ağırlıq qaldır- mamaq, ayaq üstə çox qalmamaq; • Uzun müddət oturmamaq, vaxtaşırı bədən vəziyyətlərini dəyiş- mək, piyada gəzmək, gimnastik hərəkətlər, omba və baldırların mas- sajı, ayaqları azacıq hündürə qaldıraraq yarıuzanılı vəziyyətdə istirahət etmək; • Kontraslı duş; gah ilıq, gah da soyuq su ilə ayaqları yumaq; • Bədənin çəkisini nəzarətdə saxlamaq; • Qida rasionunda C vitamini ilə zəngin qidalara üstünlük vermək; • Beli sıxan kəmərlərdən qaçmaq; • Bağırsaq boşalması zamanı çətinlik olduqda həkim məsləhə- tinə müraciət etmək; • Siqaretdən imtina! 104 DR. SƏBİNƏ MİRZƏYEVA İLƏ QICQIRMA H amilə qadını ən çox narahat edən məqamlardan biri. Bu hallar- da sən yaşlı və təcrübəli qadınlardan çox variant eşidə bilərsən. Bəlkə də haqlıdırlar. Ancaq bunları da bilməlisən: • Stresdən qaçmalı; • Çox qaynar və həddən artıq soyuq qidadan uzaq olmalı. Qızar- dılmış, hisə verilmiş, yağlı, konservləşdirilmiş, istiotlu yeməkləri ixtisara salmalı, tünd çay, qəhvə, kakao içməməli, şokoladdan imtina etməli, turş meyvələri rasiondan çıxarmalı; • Çox yeməməli; • Dar geyinməməli; • Qidanı yaxşı-yaxşı çeynəməli; • Qida ilə yanaşı qazlı su içməməli; • Yedikdən sonra irəli əyilməməli; • Yedikdən dərhal sonra uzanmamalı; • Həkimin göstərişi olmadan mədə turşuluğunu azaldan dərman qəbul etməməli; • Zülal tərkibli qidalar, məsələn, qaynadılmış yağsız ət tikəsi ye- yilə bilər; • Bir neçə qurtum ilıq süd də qıcqırmanı aradan qaldıra bilər. 105 ADDIM-ADDIM HAMİLƏLİK DЦZGЦN GЦN REJИMИ – QИDA VЯ YUXU B u, daha çox sənin özündən asılıdır. Yəni öz qrafikini özün qur, ancaq bəzi detalları da nəzərə al: • Fiziki fəaliyyətlə günün birinci hissəsində məşğul ol, yatmazdan əvvəlsə ehtiyac yoxdur; • Qida qəbulundan dərhal sonra fiziki fəaliyyət lazım deyil; • Gecə yuxusu vacibdir; • Hamiləlik zamanı gündüz yuxusu da yaxşı olardı; • Yatmazdan əvvəl intellektual fəaliyyətdən uzaq ol; • Gündə 4-5 dəfə qidalan; • Gəzinti, açıq havada olmaq mütləqdir; • Gəzinti zamanı düzgün geyinməli – nə çox isti, nə çox açıq. 106 DR. SƏBİNƏ MİRZƏYEVA İLƏ ИDMAN B ir qədər mübahisəli məsələdir. Bəzi alimlər olmaz, bəziləri olar de- yir. Əgər hamiləliyin riskli deyilsə, son üç ayda pilates, üzgüçülük, yoga və s. idman növlərinə müraciət edə bilərsən. Ancaq istənilən hal- da peşəkar məsləhəti olmadan addım atmaq doğru deyil. 107 ADDIM-ADDIM HAMİLƏLİK TЯMИZLИK VЯ DЮШЯ QULLUQ H amiləlik dönəmində təmizlik qaydalarına xüsusi diqqət yetirilmə- lidir. Dəri, əllər, saçlar, dişlər, cinsiyyət orqanı, dırnaqlar və s. daim nəzarətdə saxlanılmalı, vaxtlı-vaxtında duş qəbul etməli (vanna qəbu- lu məqbul sayılmır), gigiyenik qaydalara əməl edilməlidir. Döşə qulluq olduqca vacibdir. Döşü hər gün ilıq su ilə (soyuq və sərin su qəti qadağandır!) yumaq lazımdır. Əks halda yandırma və göy- nəmə hissi yarana bilər. Əgər gilənin üzərində ağız südünün qurumuş qalıqları varsa, döşü təkrar yumaq lazımdır. Daha sonra dəsmalla qu- rulamaq və ehmallıca massaj etmək yaxşı olar. 108 DR. SƏBİNƏ MİRZƏYEVA İLƏ BЦSTHALTER H amiləlik zamanı büsthalter seçimində də bəzi tələblər var: • Büsthalter döşü yaxşı tutmalı – onu azacıq qaldırmalı; • Sıxmamalı, dərini sürtməməli; • Hər dönəm üçün ölçülərə uyğun geyilməli; • Pambıq parçadan olmalı; • Enli ipli büsthalter seçilməli. 109 ADDIM-ADDIM HAMİLƏLİK KOSMETИKA B u dönəmdə mümkün qədər kosmetikadan uzaq olmaq məsləhət görülür. Təbii ki, tərkibindəki maddələr və qoxular buna səbəbdir. Olsun, boş ver kosmetikanı. İndi səni gözəlləşdirən ən böyük səbəb SƏN ÖZÜN və içindəki Odur! Əsl gözəllik indi sənin YAŞADIĞINDIR... 110 DR. SƏBİNƏ MİRZƏYEVA İLƏ DЮШLЯR B ir çox qadınlar hamiləlik dönəmində diş və saçlarının tökülməsin- dən şikayət edir. Orqanizm indi özündəkiləri başqa biri ilə paylaşır. Öz gücünün böyük bir hissəsini Ona verir. Bu, olduqca təbiidir. Ancaq sükanı əldən buraxmaq da olmaz. Dişlərə və saçlara qulluq da vacib- dir. Bunu həm qida, həm də mütəmadi olaraq həkim nəzarəti ilə etmək məsləhət görülür. 111 ADDIM-ADDIM HAMİLƏLİK GEYИM S ağlam həyatın vacib məqamlarından biri də geyimdir. Geyim bizi ancaq örtmək və gözəl göstərmək üçün deyil. O həm də gigiyenik cəhətdən tələblərə uyğun olmalıdır. Əziz dost, mən bir qadın olaraq səni anlayıram. Sən hər zaman gözəl görünmək istəyirsən. Ancaq indi bədəninin forması da səndən asılı deyil, dəyişir və gözəl məqsəd naminə dəyişir. Elə ona görə də bəzi nüanslara diqqət etmən lazımdır. Geyimin ideal təmiz, rahat, dərini sürtməyən, əzməyən, ütülü, hava buraxan, mövsümə uyğun, həmçinin xoş və gözəl olmalıdır. Açıq və işıqlı rənglərə boyan. İçindəki günəş nurunu üzünə yansıdacaq. Na- rahat olma, sən onsuz da gözəl görünürsən! 112 DR. SƏBİNƏ MİRZƏYEVA İLƏ AYAQQABI B ilirəm, hündür və qamətli görünmək hər qadının arzusudur. Ancaq indi vəziyyət bir qədər fərqlidir. Eybi yox, 9 ay o qədər də uzun müddət deyil. Müvəqqəti olaraq hündürdaban çəkmələrinə ayağında deyil, dolabında bax. Rahat və sadə ayaqqabılarla bu dönəmi başa vur, sonra yenə o gözəl ayaqqabıları geyərsən. 113 ADDIM-ADDIM HAMİLƏLİK QИDALANMA Ə sas məsələ! Nə yeyim? Necə yeyim? Nə qədər yeyim? İndi bu su- allara cavab verməyə çalışaq. • Rəngarəng, çeşidli ye; • Az-az, tez-tez ye; • Təzə və yenicə hazırlanmış qidaları ye; • Yağsız, daha çox buxarda bişmiş yeməklərə üstünlük ver; • Meyvə və tərəvəz olmazsa-olmaz! • Duzu azalt; • Təbii meyvə şirələri iç; • Canın çəkəni ye, amma hər şey qədərində olsun. Necə deyərlər, bir inci saflığı varsa da suda, artıq içiləndə dərd verir o da. 114 DR. SƏBİNƏ MİRZƏYEVA İLƏ DOЬUШ D oğuş... az qala bütün qadınların qorxduğu məqam. Təsəvvürü belə adamı həyəcanlandıra bilir, doğrudur. Amma... Əvvəla, unutma – bu bir təbiət hadisəsidir. Yəni dünya qurulan- dan, bəşər övladı yaranandan bəri mövcud, fiziki və bioloji prosesdir. Bütün dişi canlıların – istər heyvan, istər insan – keçdiyi yoldur və inan ki, bu yolda hələ qalan olmayıb. Bətnində balan yaranıbsa, o, bu dün- yaya mütləq gəlməlidir – sadəcə öz zamanı və məqamı var. Bu, təbii doğuşla da ola bilər, bəzi problemlər səbəbindən qeysər kəsiyi ilə də ola bilər. Narahat olma, sən bu mərhələni də keçəcəksən. Sən ağrıdan qorxa bilərsən. Sən psixoloji olaraq buna hazır ol- maya bilərsən. Səni doğuş zamanı yarana biləcək çətinliklər, fəsadlar hürküdə bilər. Ancaq qorxmaq mənasızdır, çünki zamanı və məqamı yetişincə sən AZAD olacaqsan bu yükdən. Nə ilksən, nə son. Peşəkar əlindəsən. Həkiminə güvən və onun dediklərini et. O zaman hər şeyin asan və rahat olacağına əmin ola bilərsən. O ki qaldı həyəcana... Bu həyəcandan gözəl nə var?! Bu anı – analıq zirvəsinə qalxan məqamı yaşamaqdan, hiss etməkdən gözəl nə var?! Əziz dost, mən sənə doğuş prosesi ilə bağlı uzun-uzadı elmi açıq- lamalar vermək, nəyin nə vaxt necə olacağını demək fikrindən uzağam. Müasir texnologiya sənə istər doğuş, istərsə də qeysər kəsiyi ilə bağlı saysız-hesabsız video-çarxlar görmək imkanı verib. Məndən soruşsan, baxma deyərəm, çünki lazımsız həyəcan sənin fikirlərini, duyğularını qarışdıra bilər, sən onsuz da kövrəkliyin pik həddindəsən indi. Sadə- 115 ADDIM-ADDIM HAMİLƏLİK cə rahat olmanı istəyirəm. Özünü və körpəni əvvəlcə tanrıya, təbiətə, daha sonra həkiminə etibar etməni məsləhət görürəm. Psixoloji olaraq yüklənmə. Hətta bu haqda vaxtından əvvəl düşünmə, deyirəm. Sən 9 aydır ki, bu gözəl yükü daşıyırsan, onu dünyaya hazırlayırsan, kifayət qədər zəhmət çəkmisən və analıq kimi böyük ada iddialısan. Odur ki, ürəkli ol və dünyanın ən böyük yükünü daşıya biləcək qədər güclü ol- duğunu unutma. Gözəl düşün. O anı düşün. Onun səsini eşidəcəksən. 9 aydır ar- zusunda olduğun üzünü görəcəksən. Görəsən kimə bənzəyir – sənə, ya atasına? – maraqlıdır, hə? Bapbalaca əlləri var, barmağını tutacaq... Dumduru gözləri var – sənə baxacaq... Sən ona yaşamağı öyrədəcək- sən. Yeməyi, içməyi, yeriməyi, danışmağı... Səni yeni və olduqca ma- raqlı həyat gözləyir. O səni hər şeyə rəğmən həyata, sevdiyin adama bağlayan ən gözəl bağdır. Həyatın istənilən çətinliyində sənə ümid, yaşamaq həvəsi, həyat eşqi verəcək. Və O bəlkə də yeganə varlıqdır ki, SƏNİNDİR! 116 DR. SƏBİNƏ MİRZƏYEVA İLƏ 117 ADDIM-ADDIM HAMİLƏLİK 118 DR. SƏBİNƏ MİRZƏYEVA İLƏ DOЬUШDAN SONRA T əxminən 6-8 həftə davam edən bu dövrdə qadının hamiləlik və doğuş zamanı məruz qaldığı dəyişikliklər tədricən aradan qalxır. Doğuşdan sonra xarici cinsiyyət üzvü və aralıq nahiyələrində çox da güclü olmayan ötəri ağrılar, süd vəzilərində ağırlıq hiss edə bilərsən. Körpəni əmizdirərkən qarnının aşağı nahiyəsində sancılar ola bilər. Bu, uşaqlığın yığılmasından xəbər verir. Körpə əmərkən döş giləsindəki si- nir ucları qıcıqlanır və uşaqlığın saya əzələləri yığılmaqla buna reaksiya verir. Əziz dost, körpən sənə bədənini bərpa etməkdə yardım edir. Yeni doğmuş qadının vəziyyətinə mütəmadi olaraq nəzarət olun- malıdır. Nəbzi, tənəffüsü, arterial təzyiqi ölçülməlidir. Bütün bu göstə- ricilər normal olmalıdır. Sadəcə südün yaranma prosesi fəallaşanda qısamüddətli hərarətin yüksəlməsi müşahidə oluna bilər. Doğuş zamanı təqribən 5 kq itirəcəksən (döl, cift, göbək bağı, dölətrafı sular və itirilən qanın çəkisi). Cinsiyyət orqanlarının geriyə in- kişafı prosesində də 1 kq gedəcək. Tədricən bədənin yığılmağa başlayacaq. Formasını dəyişən hər şey öz yerini alacaq. Üzün və döş gilələrinin piqmentləşməsi tezliklə yox olacaq. Qarın və bud dərisində əmələ gəlmiş zolaq və dartınmalar hələ biraz zaman ala bilər. İlk iki həftədə tez-tez tərləyə bilərsən, bu isə hamiləlik dövründə bədəndə toplanmış mayenin çıxması zərurə- tindəndir. Doğuşdan sonra depressiyalar da çox rast gəlinəndir. Çox çətin və məsuliyyətli dönəm keçirmisən. Doğuş prosesinin gərginliyini yaşa- 119 ADDIM-ADDIM HAMİLƏLİK mısan. Yenidən əvvəlki həyatına adaptasiya prosesi asan olmaya bilər. Fiziki və psixoloji olaraq yorğunsan. Səni anlayıram. Yəqin ki, ətrafındakı insanlar da keçdiyin yolun həssaslığının fərqindədirlər. Ancaq özün-ö- zünə kömək et. Körpənlə məşğul ol. Bu gözəlliyin fərqinə varmağa ça- lış. Onu qoxula, nəfəsinin səsini dinlə, yeni həyatı qucağında hiss et. Və ən qısa zamanda əvvəlkindən də maraqlı həyatının olacağına şübhən olmasın. Dostlarla görüşlər də, teatr-kino izləmələri də, gəzinti, əylən- cə də, hətta iş də olacaq. Amma indi bir qədər fərqli olacaq – sən har- da olursan-ol, nə edirsən-et, ağlında, fikrində O olacaq. 120 DR. SƏBİNƏ MİRZƏYEVA İLƏ VACИB MЯSLЯHЯTLЯR N əhayət ki, o gün gəldi – körpənlə birlikdə evə yazılırsan. Həkimin yeni həyat tərzinlə bağlı məsləhətlər verəcək. Sevincqarışıq nara- hatlıq və gərginlik hissləri də duyursan. “Nəyi necə edəcəyəm?” kimi sualların var. Elə isə bizim də sənə köməyimiz ola bilər: • İlk günlər yanında yaxın adamlardan kimsə olmalıdır. Bu adamın təcrübəli olması çox vacibdir. Bu məqamda nənələrə ehtiyac duyulur; • Yataq rejimindən çıxa bilərsən. Daha doğrusu, aktivliklə yataq rejimini balanslaşdırmağa çalış. • İkinci-üçüncü həftədən sonra fiziki təmrinlərə başla. Bu, təkcə bədənin bərpası üçün deyil, həmçinin qan və limfa dövranının yaxşı- laşması, maddələr mübadiləsinin fəallaşması, artıq piyin əriməsi, çəki- dən qurtulmaq üçün vacibdir. • Yuxuna diqqət et. Daha doğrusu, çox yatmaq məsləhətdir. Həm özün, həm də körpənə qulluq etmək üçün dincəlməlisən. Eyni zaman- da bərpa proseslərində də yuxu vazkeçilməzdir. • Evə yazılandan bir həftə sonra körpənlə gəzintiyə çıxa bilərsən. İkinizin də təmiz havaya ehtiyacı var. • Təxminən 4-5 həftə sonra həkimə yollan. • Təsərrüfat işlərindən hələ ki, uzaq ol. Ev, məişət, təmizlik qayğı- larında sənə doğmaların kömək edər. • Qəbizlik problemin varsa, özbaşına davranma, mütləq və müt- 121 ADDIM-ADDIM HAMİLƏLİK ləq həkiminlə danış. • İstər yeni doğmuş qadın, istərsə də yeni doğulan körpə üçün evin təmizliyi olduqca vacibdir. • Təmizliyin son dərəcə diqqətdə saxlanılması öz bədənin üçün də keçərlidir. Hər gün duş qəbul etmək lazımdır. Süd vəzilərinin təmiz- liyindən isə danışmaq artıqdır. • Öndən düymələnmiş büsthalterdən istifadə etmək yaxşı olar. Döş gilələrinin altında salfetlər yerləşdirmək məsləhətdir. • Əgər evin qonaqlı-qaralıdırsa, bu görüşləri bir qədər təxirə sal. İnfeksiya ilə təması azaltmaq üçün buna ehtiyac var. • Körpə ilə təmasa çox adam girməməlidir. Hələ ki, mümkün qə- dər uzaq olsunlar. • Aromatlı kosmetik vasitələrdən istifadə etməyə də tələsmə. Qı- cıqlanmalar, allergiyalar ola bilər. • Körpənin qidası səndən asılıdır. Həm öz orqanizminin bərpası, həm də Onun üçün çeşidli qida rasionuna davam et. • Nə qədər ki, körpən döş südü ilə qidalanır, çoxlu maye qəbul et. • İlk ay yarım-iki ay ərzində cinsi münasibətlərə ara ver. 122 DR. SƏBİNƏ MİRZƏYEVA İLƏ MЦNDЯRИCAT 123 ADDIM-ADDIM HAMİLƏLİK 124 DR. SƏBİNƏ MİRZƏYEVA İLƏ Yüklə 24,48 Kb. Dostları ilə paylaş:
|