AdigöZƏl bəy qarabağnamə
Yüklə 2,94 Kb. Pdf görüntüsü
|
bir ip keçirib, qaya üstündəki bütün şəhəri öz üzərlərinə yıxsınlar və nəhəng qanadlarını çalıb, bu qiymətli göylərə qalxsınlar. Yaxud əksinə, bu qəniməti qaldırıb, sonra insanların günahları üzündən Sodam (27) və Homarra (28) kimi fəzadan yerə atsınlar... Cənub tərəfdən, Kirs dağından Şuşaya bir nəzər saldıqda ətəklərində bu şəhərin yerləşdiyi alınmaz qaya ilə şəhərin yarımdairəvi görünüşü duman arasından, içərisində maye qaynadıldığına görə buxarlanan nəhəng bir mis qazanı xatırladır... Əbəs deyildir ki, Ağa Məhəmməd xan İbrahim xanla söyüşərkən ona belə demişdi: Filan-filan şüdə! Sən qazanın içində əyləşib, onun dəstəsini əlində tutmusan və elə xəyal edirsən ki, guya mənimlə çəkişirsən?! Mərhəba sənə! Hünərin varsa, çıx meydana!.. Oxucu, indi də baxaq görək, qəzəbli müstəbidin pişxidməti qazanda nə qaynatmışdır. Səfərəli tələsik Abbas bəyin yanına qayıdıb onunla pıçıldaşdıqdan sonra hər ikisi Ağa Məhəmməd xanın yataq otağının qapısında gizlənirlər. Onlar qapı dalından onun qarışıq və dəhşətli sözlərini eşidirlər. Abbas bəy öz yoldaşının qulağına pıçıldayıb deyir ki, o, yuxuda sayıqlayır. Sən gedəndən sonra mən bir neçə dəfə bu sözləri eşitmişəm. Nəhayət, qatillər Allahı və bütün müqəddəsləri köməyə çağırıb sıyırma qılıncla Ağa Məhəmməd xanın yataq otağına soxulur və zəif gecə çırağı işığında onun üzərinə atılırlar. Ağa Məhəmməd xan çətinliklə: - Məlunlar!.. Nə edirsiniz!.. Siz İranı viran eləyirsiniz!.. - deyə tələsik öz toppuzunu qatillərə tərəf atır. Lakin artıq gec idi; qatillər onu sinəsindən vurub, başını kəsirlər (29). Onlar diqqətlə ətrafı dinləyirlər... Hər tərəf sükut içərisindədir... Tələsik onun almaz bilərziklərini (Kuhi-nur 1 və Dəriyayi-nur 2 ) qolundan açıb, qəsdin nəticəsini gözləyərək yata bilməyən həmfikirlərinin yanına qayıdırlar. Sadıq xanla Məhəmməd bəy qorxu və həyəcan içərisində idilər. Gah pəncərədən dəhşətli hadisənin baş verməli olduğu saray tərəfə qulaq asır, gah da müxtəlif bəhanələrlə həyətə çıxıb öz inanılmış adamlarından xəbər tuturdular. Qapı döyülür... - Kimdir? 1 Kuhi-nur - nur dağı 2 Dəryayi-nur - nur dənizi 195 - Bizik. Bizik!.. Açın!.. Budur, Ağa Məhəmməd xanın qatilləri qana boyanmış halda, qətlin sübutu olaraq gətirdikləri qiymətli şeylərlə içəri daxil olub deyirlər: - İndi rahat ola bilərsiniz!.. - Biz qəti bir iş görməyə cəsarət etməzdən əvvəl, - deyə Sadıq xan sözə başlayır, - məlunun ölümünü yəqin etməliyik. - Olar, - deyə Səfərəli söhbətə qarışır və dərhal onlar tələsik çıxıb gedirlər. ...Sadıq xan öz inamsızlığı üzündən itaətlə qəddini bükərək şahın yataq otağının qapısını bir qədər aralayıb, ehtiyatla içəri daxil olur. Səfərəli də cəld otağa girib, Ağa Məhəmməd xanın başını ayağı ilə itələyərək döşəməyə atır və yorğanı qaldırıb hələ soyumamış yaraları onlara göstərir... Səhər hər ikisi çıxıb gedir. Carçılar, Ağa Məhəmməd xanın adından bütün şəhərdə Şəqaqi qoşununu çağırıb deyirlər ki, bir mühüm hadisə üzündən şah onları İrana göndərir. Sadıq xan isə bu zaman təklikdə Məhəmməd bəyə deyir: - Əgər sübh açılanda bu faciəli xəbər hər tərəfə yayılarsa, mən burada Ağa Məhəmməd xanın adamları ilə üz-üzə gələ bilmərəm və vaxtında da paytaxta gedib çata bilmərəm; halbuki indi bütün əyalətlərin əmanətinin toplanmış olduğu paytaxtı tutmaq son dərəcə vacibdir. Buna görə də mən hamıdan əvvəl Tehranda bütün hakimiyyəti ələ keçirməliyəm, siz isə öz igidləriniz və dəhşət doğuran adınızla bu dağınıq qoşunun öhdəsindən çox asanlıqla gələ bilərsiniz. Sadıq xanla Məhəmməd bəy belə ayrıldılar. Sadıq xan İran taxtına sahib olmaq üçün tələsik Tehrana yola düşdü; Məhəmməd bəy isə müxtəlif bəhanələrlə öz tərəfdarlarını başına toplayıb səhərin açılmasını gözləyirdi. IV Gecə Məhəmməd bəy lazımi sərəncamlar verdi. Öz tərəfdarlarını dəstələrə bölüb, bəzilərinə İran qoşunlarının sərkərdələrini həbsə almağı, başqalarına məhbusları azad etməyi, üçüncülərə ümumi əməliyyat baş tutmadığı təqdirdə ən yaxşı mövqeləri ələ keçirməyi 196 tapşırdı. Özü isə əsas qüvvələrlə Ağa Məhəmməd xanın qərargahına getməyi qərara aldı. Səhər açılan kimi qəflətən yaxalanıb qorxu və dəhşət içərisində qalan iranlılar hər yerdə əzilib sıxışdırıldılar. Məhəmməd bəy inadlı bir vuruşmadan sonra Ağa Məhəmməd xanın qərargahını ələ keçirib, oradan külli miqdarda sərvət tapdı. Sonra Məhəmməd bəy xəzinəni və şahın bütün sərvətini öz imarətinə gətirib, ertəsi gün iranlıları Araza qədər təqib etdi. Fəlakət o zaman azadlığa buraxılmış və canlı təəssürat altında olub, öz gələcəyi üçün kədərlənən Molla Pənahın dostu Vidadi təxəllüslü Molla Vəliyə yazdığı bir məktubda çox gözəl təsvir edilmişdir. Bizim hələ indi də məşhur olan xalq şairlərindən biri üçün xarakterik olan bu şeri bütünlüklə veririk: Ey Vidadi, gərdişi-dövrani-kəcrəftarə bax! Ruzigarə qıl tamaşa, karə bax, kirdarə bax! Əhli-zülmü necə bərbad eylədi bir ləhzədə, Hökmü adil padişahi-qadirü qəhharə bax! Sübh söndü şəb ki, xəlqə qiblə idi bir çıraq, Gecəki iqbalı gör, gündüzdəki idbarə bax! Taci-zərdən ta ki, ayrıldı dimaği-pürqürur, Payimal oldu təpiklərdə1 səri-sərdarə bax! Mən fəqirə əmr qılmışdı siyasət etməyə, Saxlayan məzlumu zalimdən o dəm qəffarə bax! Qurtaran əndişədən ahəngəri-biçarəni, Şah üçün ol midbəri-təbdil olan mismarə bax! İbrət et Ağa Məhəmməd xandan, ey kəmtər gəda, Ta həyatın var ikən nə şahə, nə xunxarə bax! Baş götür bu əhli-dünyadan ayaq tutduqca qaç, Nə qıza, nə oğula, nə dusta, nə yarə bax! Vaqifa, göz yum, cahanın baxma xubü ziştinə, Üz çevir əli-əbayə, Əhmədi-Muxtarə bax! 1 Rəvayətə və canlı şahidlərin dediyinə görə, Ağa Məhəmməd xanın başsız bədənini və kəsilmiş başını şəhərin küçələrində gəzdirdilər. Döyüşlərdə həlak olmuş əsgərlərin hiddətə gəlmiş dul arvadları və yetim uşaqları nəşi və başı ayaq altına salıb təpikləyirdilər. 197 Yüklə 2,94 Kb. Dostları ilə paylaş:
|