Adil niFTİ OĞlu məMMƏdov tibb elmləri namizədi
Yüklə 1,18 Mb. Pdf görüntüsü
|
55 mətbəxi ilə birlikdə) açılır, Naxçıvan şəhər uşaq məsləhətxanasında isə qadın kabinəsi açılır ki, o 1930-cu ildə qadın məsləhətxanasına çevrilir.
Naxçıvan Inqilab Komitəsi ölkədə Sovet hakimiyyətinin qurulmasının ilk günlərindən yaşayış yerlərinin sanitar vəziyyətinə və epidemiya əleyhinə aid tədbirlərin qaydaya salınmasına böyük diqqət verirdi. Artıq özünün ikinci ayında Naxçıvan Inqilab Komitəsi «Naxçıvan şəhərində sanitar vəziyyətin qaydaya salınması haqqında» ilk qərarını verir. Qərarda göstərilir ki, qaçqınlar geri qayıdandan sonra Fövqəladə Komitə tərəfindən qaçqınlardan ibarət xüsusi fəhlə dəstələri yaradılsın. Səhiyyə şöbəsinin müdiri və milis rəisinin nəzarəti altında şəhərdə təmizlik işi aparılsın və şəhərin tələb olunan yerlərində ayaqyolları qazılsın. 1
Naxçıvan Inqilab Komitəsinin növbəti qərarı 1921-ci ilin iyul ayında «kəskin yoluxucu xəstəliyin (vəba) baş verməməsi üçün xəbərdarlıq edici tədbirlərin həyata keçirilməsi haqqında» imzalanmışdı. Bu qərar xəstəliyin qonşu ölkələrdən gətirilməsinin qarşısını almaqla səhiyyə orqanlarına böyük kömək etdi. Qərarda həmçinin göstərilirdi ki, Naxçıvan ölkəsinə xəstəliyin gətirilməsinin qarşısını almaq üçün aşağıdakı tədbirlər görülsün: vəbaya şübhəli olan bütün xəstələr dəmir yolu xəttində stansiyada yoxlanılsın; vəbalı xəstələr izolə (təcrid) edilsin, xlorlu əhəng hazırlansın, stansiyada daimi qaynanmış su olsun, kal meyvələrin qəbulu qadağan edilsin, qaçqınların vəziyyəti yaxşılaşdırılsın. Naxçıvan MSSR-i Xalq Səhiyyə Komissarlığının 1926- cı ilə aid hesabatında göstərilir ki, respublikanın kəndlərində həyat tərzi və məişəti sanki bilə-bilə sanitar – gigiyenik tələbata cavab verməmək üçün yaranıb.
__________________ 1 Naxçıvan MSSR M.K.A. fond 17, siyahı 3, qovluq 1, səh.8.
56 Hesabatda daha sonra göstərilir: bizim kəndlər ağılasığmaz dərəcədə natəmizdir ki, elə bil yeganə yolu budur ki, onları söküb yenidən tikəsən. 1
1920-ci ildə Səhiyyə şöbəsinin nəzdində sanitar həkim müfəttişi vəzifəsi təsdiq edilir. Bir müddət bu vəzifəni həkim olmadığına görə feldşer (Məhərrəmov M.T.) əvəz edir. Bir ildən sonra o vəzifənin yerinə sanitar müfəttişlik (komitə), 1922-ci ilin oktyabr ayından isə Səhiyyə şöbəsində həkimlərdən ibarət sanitar üçlük (Sultanov M.P., Dmitriyev I.I. və Boqdanov N.) təşkil edilir. Üçlüyə Naxçıvan şəhərində sanitar epidemioloji vəziyyətə nəzarət etmək tapşırılır. Onlara cərimə etmək ixtiyarı verilir. 1925-ci ildə Xalq Səhiyyə Komissarlığı nəzdində sanitar epidemioloji şöbə yaradılır. Burada iki sanitar müfəttiş – həkim köməkçi ilə işləyir. Həkimlərdən biri Naxçıvan qəzasında, o biri Ordubad qəzasında sanitar işlərlə məşğul olur. 1926-cı ildə Culfada karantin məntəqəsi yenidən bərpa edilir. Artıq 1927-ci ildən respublikanın bütün rayonlarında sanitar – epidemioloji şöbələrin özünün sanitar müfəttişləri (həkim və onun köməkçisi) olur. Naxçıvan MSSR-də Sovet hakimiyyəti qurulan zaman dəqiq statistik məlumatlar olmadığından yoluxucu xəstəliklər haqqında fikir söyləmək çətin olur. Lakin bir sıra materiallardan aydın olur ki, o zamanlar əhali bir çox xəstəliklə – malyariya, vərəm, traxoma, dəri-zöhrəvi, dizenteriya, yatalaq və s. müraciət edirdi. Naxçıvan Xalq Səhiyyə Komissarlığının əmr kitabında qeyd olunub ki, 1923-cü ilin mart ayında Naxçıvan qəzasının Əbrəqunus kəndində təbii çiçək xəstəliyi baş verib. Bununla əlaqədar olaraq Səhiyyə Komissarlığı öz gücünü xəstəliklə mübarizəyə səfərbər edir. Malyariya Naxçıvanın əsas epidemik xəstəliyi olmuşdur. Respublikanın Xalq Səhiyyə Komissarlığı yarandığı gündən malyariya xəstəliyi ilə ciddi mübarizə ___________________ 1 Anserov N.I. Birinci Azərbaycan tibb cəmiyyətinin əsərləri, Bakı, 1936-cı il, səh.456.
aparmışdır. Onunla mübarizə planlı surətdə dövlət miqyasında aparılmağa başlanmışdır. Malyariya ilə mübarizəyə bütün
57 müalicə – profilaktika şəbəkəsi, xüsusi malyariya stansiyaları, ambulatoriyaları, məntəqələri, habelə təsərrüfat təşkilatları və əhalinin fəalları cəlb edilmişdir. 1923-cü ildə Naxçıvan ölkəsində ilk dəfə malyariya əleyhinə müəssisələr təşkil edilir: - Naxçıvan şəhərində malyariya ambulatoriyası (o, 1929-cu ildə malyariya stansiyasına çevrilir) və Başnoraşen kəndində malyariya stansiyası açılır. Bütün maraqlı idarələri malyariya ilə mübarizəyə cəlb etmək üçün 1924-cü ildə Naxçıvan Xalq Səhiyyə Komissarlığının tabeliyində malyariya komitəsi, onun nəzdində iki çevik (uçan) malyariya dəstəsi (biri Başnoraşen kəndində, o biri Naxçıvan şəhərində) təşkil edilir. Komitə malyariya əleyhinə tədbirlərin həyata keçirilməsində əhalinin müayinə olunmasında böyük işlər həyata keçirir. Azərbaycan SSR-i Xalq Səhiyyə Komissarlığı rayonlarda malyariya xəstəliyinin yayılmasını öyrənmək üçün Naxçıvan MSSR-i Xalq Səhiyyə Komissarlığına daima əməli köməklik göstərirdi. Belə ki, 1924-cü ildən 1926-cı ilə kimi Azərbaycandan mütəmadi olaraq ekspedisiya dəstələri göndərilib. Bu dəstələr Şərur rayonunun 43 kəndində 21621 nəfər əhalinin 16536 nəfərini və ya 3/4-nü yoxlamadan keçirirlər. Sonralar malyariya xəstəliyinə qarşı mübarizə daha da gücləndirilir. Professor Ş.Həsənovun məlumatına görə 1925- 1928-ci illərdə xəstələrin sayı və onların tibb müəssisələrinə müraciəti xeyli artır. Aşağıda əhalinin malyariya stansiyasına və ambulatoriyasına müraciəti göstərilib. 1
________________ 1 Ş.Həsənov. Azərbaycan SSR-də malyariya (statistik hesabat). Azərbaycan tibb jurnalı, 1930-cu il, №1-3.
58 10-cu cədvəl Naxçıvan MSSR-i əhalisinin malyariya müəssisələrinə müraciət etməsi haqqında məlumat
1925 1926 1927 1928 Mü əssis
ənin ad ı Bi ri nc il i mürac
iə t C əmi ə ha li Bi ri nc il i mürac iə t C əmi
ə ha li Bi ri nc il i mürac iə t C əmi ə ha li Bi ri nc il i mürac iə t C əmi
ə ha li Başnoraşen malyariya stansiyası 4856 25581 5542 31846 5758 25653 5055 20581 Naxçıvan malyariya ambulato- riyası
2552 14117 2348 22495 2235 22154 2850 18800 Hər iki mal- yariya mü- əssisəsində cəmi 7048 39698 7890 54341 7993 47807 7905 39381 Göründüyü kimi cədvəldə yalnız malyariya müəssisələrinə müraciət edən xəstələrin sayı göstərilib. Professor Ş.Həsənov həmin statistik xülasədə göstərir ki, 1928-ci ildə Naxçıvan respublikasının bütün tibb müəssisələrində 16996 birincili malyariyalı xəstə qeydə alınıb (o cümlədən şəhərlərdə 4394, kəndlərdə 12602). Hesabat materialları göstərir ki, Naxçıvan respublikasında 1926-cı ildə 23490 malyariyalı xəstə, 1927-ci ildə 18259 xəstə qeydə alınmışdır. Gəlişlərin sayı hər bir birincili qeyd olunan malyariya hadisəsi belə olmuşdur: Naxçıvan malyariya stansiyası üzrə 1925-ci ildə – 5,2; 1926-cı ildə – 5,7; 1927-ci ildə – 4,4; 1928- ci ildə – 4,0; Başnoraşen malyariya stansiyasında həmin illərdə – 5,5, 9,5 və 9,5 və 6,5 (Azərbaycan SSR-də eyni illərdə – 5-3, 4,7, 5,2 və 4,6). 1928-ci ildə əhalinin 1000 nəfərinə 159, 1929- cu ildə isə 169 malyariyalı xəstə düşürdü. (Azərbaycan SSR-də eyni illərdə 122,4 və 135,2 xəstə düşürdü). Yüklə 1,18 Mb. Dostları ilə paylaş:
|