Adil niFTİ OĞlu məMMƏdov tibb elmləri namizədi
Yüklə 1,18 Mb. Pdf görüntüsü
|
19
3-cü şəkil - Qoy molla göbəyimi yazsın, bunun zərəri yoxdur.
Zaman keçdikcə əhali həkimin xəstələrə qayğısını hiss edir və onun doğrudan da xəstəni sağaltdığını öz gözü ilə görürdü. Şübhəsiz ki, həkimə inanmaq və ona qarşı münasibətin yaxşılaşması bir çox illər ərzində tədriclə başa gəlmişdir. Sonralar xalq arasında həkimdən söhbət düşəndə «həkim allah adamıdır», hətta «həkim qadına məhrəmdir» deyirlər
1 .
________________ 1 Islam dininə görə yad kişinin qadına baxması günah sayılır. O vaxtlar isə Naxçıvanda qadınlardan həkim yox idi. Ona görə də kişi həkimlərin xəstə qadınlara baxmasına "«Allah özü razılıq verib"»- deyə onu günah saymırdılar, onu (həkimi) məhrəm hesab edirdilər.
20 Bundan başqa «Molla Nəsrəddin» jurnalının inqilabdan əvvəlki nömrələrinin birində tibb elmindən xəbəri olmayan bir boyaqçının uşaqlarda göyöskürək xəstəliyini necə müalicə etməsi haqlı olaraq ifşa edilmişdir. 4-cü şəkildə avam xalqı aldadan həmin boyaqçının karikaturası verilmişdir. Şəklin altında belə yazılıb: «Boyaqçı hansı uşağın boğazına bir az göy sürtsə, həmən saat öskürməyi rəf olar». 1
Buradan öz-özünə aydın olur ki, keçmişdə yoluxucu uşaq xəstəliklərinin nə olduğunu bilməyən bu cür boyaqçıların apardığı «müalicə» nəticəsində uşaqların əksəri ölürdü. Bir neçə ildən sonra məlum oldu ki, qəzalarda açılan qəbul otaqları əhalinin ehtiyacını kifayət qədər ödəmir, onun böyük hissəsi tibbi yardımdan kənarda qalır. Bunu nəzərə alan Çar hökuməti «mərhəmətə» gələrək Cənubi Qafqazda kənd-həkim sahələrinin təkmilləşdirilməsi haqqında Dövlət Şurasının fikri ilə razılaşdı. 8 mart 1904-cü ildə 605№-li yeni əsasnamə təsdiq etdi. Bundan sonra elə bil qəzalarda tibbi xadmət işinin inkişafına bir addım atıldı. Belə dəyişiklik forma və təşkili cəhətdən 1880-ci il əsasnaməsindən bir qədər fərqlənirdi. Yeni əsasnaməyə görə hər qəzada iki kənd həkim sahəsi, hər sahədə 6 çarpayılıq kənd xəstəxanası (əvvəlki 4 çarpayı əvəzinə) təşkil edilməli idi. Çarpayılardan başqa otaqların sayı artmalı, xəstəxanada ambulatoriya, aptek, kişi və qadın palatalarından başqa həm də əməliyyat və vanna otaqları olmalı idi. Hər sahədə xəstəxanadan başqa feldşer məntəqəsi açılmalı idi. O qəbul otağından, onun nəzdində aptekdən, feldşerlər və başqa xidmət üçün lazım olan otaqlardan ibarət olmalı idi. Beləliklə hər qəzada bir əvəzinə dörd müalicə idarəsi: - iki xəstəxana və iki feldşer məntəqəsi fəaliyyət göstərməli idi. Stasionar şöbədə çarpayılar, nəinki qabaqlarda olduğu kimi birincili xəstələrə yardım göstərmək, o həm də xəstəni stasionarda müalicə etmək nəzərdə tutulurdu. Keçmişdən fərqli olaraq çarpayılardan __________________ 1 «Molla Nəsrəddin» jurnalı, 6 sentyabr, 1911-ci il, №32.
21
4-cü şəkil Uşaqlarda olan göy öskürəyin boyaqxanada tamam müalicə olunması
xroniki və ruhi xəstələrdən başqa, bütün xəstələr istifadə edə bilərdilər. Stasionarda, eləcə də ambulatoriyada müalicə pulsuz olmalı idi. Feldşer məntəqələrində ambulator qəbulu pulsuz olmalı, onlara dərman pereparatlarının pulsuz buraxılması nəzərdə tutulurdu. Məntəqəyə baş feldşer müdirlik etməli idi. O, öz növbəsində kənd sahə xəstəxana həkiminə tabe idi. Kənd sahəsi bir həkim ştatından, iki baş feldşerdən (biri stasionarda, o biri feldşer məntəqəsinin müdiri – o, həm də aptek müdiri) və bir kiçik feldşerdən, bir mamadan ibarət olması nəzərdə tutulurdu. Tibb idarələrini saxlamaq üçün pul xərcləri aşağıda göstərildiyi kimi olmuşdur:
22 3-cü cədvəl Kənd xəstəxanalarının və feldşer məntəqələrinin saxlanması xərcləri
xərci
Maaşı yeməyi Cəmi Sahə həkimi 700 700 1400
Xəstəxanada baş feldşer 420 - 420 Məntəqə baş feldşeri 420 - 420 Kiçik feldşer 360 - 360 Mama 420 - 420 Bir sahənin müalicə idarəsini saxlamaq üçün sair xərclər (xəstəxana və s. feldşer məntəqələri)
2480
Bundan başqa xəstəxananın hər qəbul otağını təşkil etmək üçün 175 man. və hər yeni təşkil edilən xəstəxana feldşer məntəqələri ilə birlikdə 900 man. həcmində pul nəzərdə tutulmuşdur 1 . Qeyd etmək lazımdır ki, yeni əsasnaməyə uyğun olaraq qəbul otaqlarının kənd xəstəxanalarına çevrilməsi və sahədə ikinci xəstəxananın, feldşer məntəqəsinin açılması iki dövrdə həyata keçirilməli idi. Birinci dövr (1904-1906) – qəbul otaqları kənd xəstəxanalarına çevrilməklə o sahədə feldşer məntəqəsi açılmalı idi. Ikinci dövr (1907-1909) – iuinci kənd xəstəxanası feldşer məntəqəsi ilə bir sahədə açılmalı idi. Yeni əsasnaməyə uyğun olaraq Naxçıvan və Şərur qəzalarında bir sıra dəyişiklik edildi: a) birinci dövr 1905-ci ildə Cəhri kəndində (Naxçıvan qəzası) və Başnoraşen ______________ 1 «Qafqazda mülki idarələrin tibb sahəsinin indiki vəziyyətinin xülasəsi». Qafqaz mülki idarələrində xidmət edən həkimlərin birinci qurultayının əsərləri.T-1, 2-ci buraxılış, Tiflis, 1914-cü il, səh.41-43 Yüklə 1,18 Mb. Dostları ilə paylaş:
|