Anar İsayev Ramil Rəhimov

 
194 
 
 
 
 
 
 
ABŞ Konstitusiyasının qəbul edilməsi (1787) 
İstiqlaliyyət  müharibəsindən  sonra    ABŞ-da  hakimiyyəti  möhkəmlənirmək  üçün  güclü  mərkəzi  (federal) 
hökumət lazım idi. Odur ki,  1787-ci  ildə ştatların  nümayəndələrinin (keçmiş 13 Amerika koloniyasının) çağırıldığı  
xüsusi  məclisi    (təsis  konventi)  ABŞ  Konstitusiyasını  qəbul  etdi  və  ABŞ  dünyada  ilk  konstitusiyaya  malik  olan 
dövlət oldu. 1787-ci il ABŞ Konstitusiyasına əsasən: 

 
ABŞ dövlət 
formasına görə 
respublika və dövlət quruluşuna görə federativ dövlət  oldu. 

 
ABŞ  Konstitusiyası  dünya  ilk  olaraq  hakimiyyətin  üç  yerə  -  qanunvericilik,  icraedici  və  məhkəmə 
hakimiyyətlərinə  bölünməsini  təsbit etdi: 
1.
 
Qanunverici hakimiyyət iki  palatadan ibarət  konqresə 
  məxsus  idi
: Yuxarı palata  Senat, aşağı palata 
isə  Nümayəndələr  palatası    adlanırdı.
  Senata  hər  ştatdan  iki  senator  seçilirdi.  Aşağı  palataya  isə  hər 
ştatdan əhalinin sayına görə nümayəndələr seçilirdi.
 
2.
 
İcra  hakimiyyətinə  dörd  ildən  bir  seçilən  prezident  rəhbərlik  edirdi. 
Konstitusiyaya  görə  ABŞ 
Prezidentinə  aşağıdakı  səlahiyyətlər  verilirdi:  hökumətə  rəhbərlik  və  silahlı  qüvvələrə  komandanlıq 
edirdi, qanunlara  veto  qoya bilərdi. 
3.
 
Məhkəmə  hakimiyyətinə  ABŞ-ın  Ali  Məhkəməsi  başçılıq  edirdi. 
Ali  Məhkəmənin  üzvləri  prezident  
tərəfindən  senatın  razılığı  ilə  ömürlük  təyin  edilirdi. 
Ali  Məhkəmə  Konstitusiyanın  toxunulmazlığına, 
qəbul olunmuş qanunların konstitusiyaya uyğunluğuna və qanunlara riayət olunmasına nəzarət edirdi.
 
Konstitusiyaya  əsasən  1789-cu  ildə    ABŞ-da 
Konqresə  ilk  seçkilər  keçirildi.  Corc  Vaşinqton  ABŞ-ın 
ilk prezidenti (1789-1797) oldu.  
1787-ci  ildə  qəbul  olunmuş  ABŞ  Konstitusiyasının 
müəyyən    məhdud  cəhətləri  də  var  idi.  Belə  ki,  həmin 
konstitusiyada  quldarlıq  quruluşu  saxlanıldı,  insanların 
söz,  mətbuat,  vicdan  azadlığı  kimi  başlıca  hüquqları 
nəzərə alınmadı. Bu, demokratik qüvvələri narazı saldı.  
Odur  ki,  1791-ci  ildə    Konqres  tərəfindən 
Konstitusiyaya  ilk  dəfə  düzəliş  edildi.  1791-ci  ildə 
«Hüquqlar haqqında bill» adlanan 
ABŞ Konstitusiyasına 
edilmiş  bu  düzəlişlərə  əsasən  vətəndaşlara  söz,  mətbuat, 
vicdan  azadlığı   
və  digər  hüquqlar  verildi.  Qanuna  görə 
adamları ancaq məhkəmənin qərarı ilə həbs etmək olardı
. 
 
 
 
 
 
Qanunverici hakimiyyət
 
Qanunverici  hakimiyyət  
Konqressə məxsis idi. Konqres iki 
palatadan ibarət idi. Yuxarı palata 
Senat, aşağı palata isə 
Nümayəndələr palatası  adlanırdı. 
 
 
ABŞ-ın Ali Məhkəməsi başçılıq 
edirdi. Ali Məhkəmə qanunların 
Konstitusiyaya uyğunluğunu  
yoxlayır və ləğv edə bilirdi.
 
İcraedici hakimiyyət
 
Dörd ildən bir seçilən  Prezident 
başçılıq edirdi. Prezident 
hökumətə başçılıq edir  və silahlı 
qüvvələrə komandanlıq edirdi. 
Qanunlara  veto  qoya bilərdi. 
 
Məhkəmə hakimiyyəti
 
ABŞ-ın dövlət quruluşu
 
 
ABŞ. İlk bayrağı və gerbi 
ABŞ Konqresinin binası (müasir şəkil) 
 
―Rəssam  B.Uestin  çəkdiyi  şəkli.  Paris  sülh 
danışıqları  zamanı    çəkilən  bu  şəkildə  ABŞ 
nümayəndə  heyətinin,  o  cümlədən  Benjamin 
Franklinin 
şəkli 
olsa 
da 
Britaniya 
nümayəndələri şəkillərinin çəkilməsindən imtina 
etdilər.  Bu  səbəbdən  portret  yarıncıq  qalmışdı. 
Sülhün şərtləri (arxiv sənədi) 
 
 

---

 
195 
 
İstiqlaliyət müharibəsinin  nəticələri və əhəmiyyəti 
1775-1783-cü  illər  ABŞ-da 
baş  verən   
İstiqlaliyyət  müharibəsini    tarixi  ədəbiyyatlarda  bəzən  Birinci 
Amerika burjua inqilabı da adlandırırlar. İstiqlaliyyət müharibəsi 
ümumdünya əhəmiyyətli bir hadisə idi. 
Belə ki, 
İstiqlaliyət müharibəsi: 

 
ABŞ bəşəriyyətə o zaman üçün demokratiya nümunəsi verdi. 

 
Hakimiyyətin mənbəyinin xalq olduğu  işdə və əməldə sübut edildi. 

 
İlk dəfə hakimiyyətin bölünməsi prinsipi tətbiq edildi. 
Bütün  bunlara  baxmayaraq  ABŞ-da  İstiqlaliyyət  müharibəsi  müəyyən  məhdud  cəhətlərə  malik  idi.  Həmin 
məhdud cəhətlər aşağıdakılar idi: 

 
«
Bəyannamə
»
 köləliyi ləğv etmədi. 

 
Seçki məsələlərində əmlak senzi  saxlanıldı.  

 
«
Bəyannamə
»
  hinduların  məhv  edilməsini  və  öz 
torpaqlarından qovulmalarını dayandırmadı. 
Bu  da  təqribən  yüz  il  sonra    ABŞ-da  yeni  inqilabın    - 
Vətəndaş  müharibəsinin  və  ya  İkinci  Amerika  burjua 
inqilabının (1861-1865) başlanmasına səbəb oldu. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ABŞ-da İstiqlaliyət müharibəsi
 
 
1775-1783-cü 
illər
 
Müharibənin səbəbləri
 
 
Britaniyanın müstəmləkə zülmü, 
burada feodal qaydaları tətbiq etməyə 
çalışması, müstəmləkələrə xammal 
mənbəyi və satış bazarı kimi baxması 
 
Nəticələri (əhəmiyyəti)
 
 
 
ABŞ-da kapitalizmin inkişafına mane 
olan amillər- ingilis müstəmləkə 
hökumranlığı aradan qaldırılırdı 
 
Aprelin 19-da (Konkord 
hadisələri ilə) başladı 
 
Məhdud cəhətləri 
Köləlik saxlandı və ləğv olunmadı 
 
köləlik ləğv edilmədi, seçki məsələlərində əmlak 
senizi saxlanıldı, hinduların məhv edilməsini və 
öz torpaqlarından qovulması davam etdirildi 
 
 

---